چند ماه پس از انجام تعهدات ایران در موضوع هسته ای و اجرایی شده برجام، ظاهراٌ تحریمها لغو شده است اما سرمایه گذاران هنوز حاضر به بازگشت به ایران نیستند و علت اصلی آن نیز این است که بانکها به خصوص بانکهای اروپایی از نقض قوانین تحریمهای آمریکا در ارتباط با همکاری با ایران، واهمه دارند. مقامات آمریکایی با عبارتی همچون«مراقب معامله با ایران باشید»،« به ریسک فعالیت در این کشور توجه داشته باشید»، « ایران باید از اقدامات تحریک کننده منطقه ای دست بردارد» و ... تلاش دارند تا شرکای اروپایی خود را از نزدیک شدن به بازارهای ایران بازدارند. ایران هراسی همچنان در دستور کار آمریکا یی هاست. جالب اینکه هیچ پنهانکاری هم در این زمینه وجود ندارد.
آخرین اظهار نظر در این باره، صحبت های یکی از مقامات وزارت خزانه داری آمریکا است که هشدارهای دوباره دولتمردان آمریکایی درباره تجارت با ایران را تکرار کرده است.
جان ای اسمیت، سرپرست اداره کنترل دارایی های خارجی در وزارت خزانه داری آمریکا در سخنانی در نشست اندیشکده آتلانتیک گفت: شرکت های خارجی که می خواهند با ایران تعامل داشته باشند به ملاحظات مختلف توجه می کنند. تحریم های ایران یکی از این ملاحظات است.
او در ادامه عنوان کرد: مسئولان شرکت های بزرگ یا بانک ها وقتی می خواهند در ایران فعالیت کنند باید به ریسک فعالیت در این کشور توجه داشته باشند. آنها باید ببینند که آیا در معرض تحریم های ایالات متحده یا اتحادیه اروپا یا کشورهای دیگر قرار می گیرند. درعین حال، آنها باید اطمینان خاطر حاصل کنند که با چه شرکت ایرانی تعامل دارند و این تعامل به چه صورت است. آنها باید این شرکت های ایرانی را بشناسند و باید شرکت های مادر این شرکت ها را بشناسند. آنها باید بررسی کنند که آیا این شرکت های ایرانی مطابق استانداردهای بین المللی درزمینه شفافیت و پاسخگویی جهانی عمل می کنند.
وی گفت: آنها باید بدانند که وقتی می خواهند با شرکتی تعامل داشته باشند که در فهرست سیاه قرار دارد، این کارشان چه پیامدهایی دارد. بنابراین، مسئله تحریم ها فقط بخشی از کل ماجرای مربوط به فعالیت شرکت های خارجی در ایران است. ما هم کار خودمان را انجام می دهیم. ما به کشورهای مختلف جهان می رویم و توضیح می دهیم که قوانین تحریم ها به چه صورتی است. بی تردید تحریم ها عاملی مطرح در این زمینه هستند اما این عامل فقط یکی از عوامل درمیان انبوه عوامل متعدد دیگر است.
سرپرست اداره کنترل دارایی های خارجی در وزارت خزانه داری آمریکا ضمن هشدار به بانک ها افزود: بانک ها و شرکت های خارجی می توانند با ایران مبادلات تجاری داشته باشند اما باید به دو نکته توجه کنند اول اینکه با افراد و نهادهایی که در فهرست ممنوعه وزارت خزانه داری آمریکا قرار دارد تعامل و تجارت نکنند و دوم اینکه نباید به هیچ وجه شخص یا شرکت آمریکایی و نظام مالی آمریکا را در این تجارت یا تعامل درگیر کنند.
اسمیت در ادامه عنوان می کند: ما نمی خواهیم فشارها بر حکومت ایران ضعیف شود برای اینکه تغییرات دیرهنگام و ضروری را ایجاد کند که باید در شبکه مالی اش بوجود بیاورد برای اینکه واقعا به اقتصاد جهانی ملحق شود.ایران باید همچنان این پیام را دریافت کند که باید اقتصادش را مدرنیزه کند و فناوری ها و استانداردهای تجاری اش را روزآمد کند و شفافیتش را افزایش بدهد و از اقدامات تحریک کننده ای خودداری کند که سبب تحلیل رفتن اعتماد سرمایه گذاران و تجار غربی می شود.
جان اسمیت اعتراف می کند که بسیاری از شرکت های خارجی به وزارت خزانه داری گفته اند که اداره کنترل دارایی های خارجی در وزارت خزانه داری بدنبال مچ گیری برای مجازات شرکت های طرف معامله با ایران است.
گفتنی است محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران سه شنبه هفته قبل در نشست اسلو فروم درباره برجام گفت: آمریکا روی کاغذ تحریمها را برداشته است اما تاثیرات روانی ناشی از سالها وضع این تحریمها همچنان وجود دارد و من معتقدم که امریکا باید نقشی بسیار فعالتری در برداشتن جو روانی تحریم ها ایفا کند.
در حالی که مقامات ایران از بدقولی آمریکایی ها در برجام سخن میگویند، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس خبری برداشته شدن جو روانی حاصل از تحریمهای آمریکا را به تغییر مواضع ایران مرتبط دانست.
جان کربی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «آنچه شاید به برداشته شدن برخی از این بقایای جو روانی کمک کند، توقف فعالیتهای ثبات زدای ایران خواهد بود اقداماتی که آنها همچنان ادامه میدهند». این مقام آمریکایی افزود: آنچه تجارت را محتاط و ساکت میکند، فقدان تلاش آمریکا نیست بلکه وقتی آنها(تجار و بازرگانان) میبینند که به حزبالله موشک داده میشود، موشکهایی که به ناوهای آمریکایی شلیک شدهاند و حمایت از گروههای تروریستی ادامه مییابد، این تجارت و تاجران را نگران میکند.
این سخنان در حالی عنوان می شود که بن رودز، مشاور معاون امنیت ملی آمریکا نیز در سخنانی در نشست اندیشکده آتلانتیک با عنوان «آیا ایالات متحده می تواند با ایران تعامل داشته باشد: فرصت ها و چالشها» با بیان این که می دانستیم که با اعمال تحریمهای شدیدتر نمی توانیم ایران را به تسلیم شدن وادار کنیم، گفت: ایران توافق هستهای را به طور کامل اجرا کرده است.
گفتنی است اخیراً آدام زوبین مسئول بخش اطلاعات مالی خزانه داری در مجلس نمایندگان نیز عنوان کرده بود: تحریمهای غیرهستهای علیه ایران کماکان پابرجا هستند. در پسابرجام هرگونه سرمایه گذاری، صادرات، صادرات مجدد، واردات کالا و خدمات توسط اشخاص حقیقی و حقوقی آمریکایی از/به ایران ممنوع است و تحریمها در دوره پسابرجام تا تغییر محاسبات مسئولان ایرانی و تغییر رفتار ایران در منطقه و موضوعات امنیت ملی (برجامهای بعدی) ادامه می یابد.
به همین دلیل است که رابرت فیسک، تحلیلگر انگلیسی ۱۶ ژوئن طی یادداشتی در روزنامه ایندیپندنت به بررسی تعهداتی که ایران و آمریکا در قبال اجرای برجام قبول کردهاند و عدم اجرای تعهدات اساسی ایالات متحده پرداخت و تاکید کرد : تا زمانی که موانع دستیابی ایران به تجارت جهانی برداشته نشد، توافق هستهای بیفایده خواهد بود. فیسک ضمن تاکید بر اینکه برداشته شدن تحریمهای ایران، یک وعدهی عمل نشده است، نوشت: توافق هستهای مطمئنا به سوی سراشیبی قرار دارد. به بیان دیگر، رویایی است که در حال تبدیل شدن به غبار است.