کد مطلب: 243439
راهنمای کتاب/ «مادیان چهل کره (افسانه‌هایی از ده‌نشینان کُرد)»؛ منصور یاقوتی؛ نشر کتاب آمه
کشف گنجهای نهان در سینه‌ی مردم
بخش فرهنگی الف،7 مهر 93
تاریخ انتشار : دوشنبه ۷ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۱۱:۳۲
مادیان چهل کره
(افسانه‌هایی از ده‌نشینان کُرد)
نوشته: منصور یاقوتی
ناشر: کتاب آمه، چاپ اول ۱۳۹۱
شمارگان ۱۲۰۰ نسخه
صفحه ۲۹۶، ۱۰۰۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.
****
ادبیات عامه یا فرهنگ توده اشکالِ گوناگون دارد، از ضرب‌المثل‌ها گرفته تا مَتل‌ها، حکایت‌ها و افسانه‌هایی که توسط مردم سینه به سینه در گذر زمان نقل‌شده و به امروز رسیده است. مجموعه‌ای غنی که حکایت از فرهنگ و باورهای توده‌ی مردم در نواحی مختلفِ اقلیمی دارد و چه‌بسا بخشی از آمیزش فرهنگ‌ها درگذشته‌های دور، با انتقال این داستان‌ها، از کشوری به کشور دیگر اصورت گرفته. مسافران و جهانگردانی که از سرزمینی به سرزمین دیگر می‌رفتند و یا کاروان‌ها تجارتی که در مسیر حرکت خود از شهرهای گوناگون گذشته و در حین نشست‌وبرخاست با مردم این نواحی و یا هم‌سفری با دیگران، قصه‌ای را از سرزمینی به سرزمینی دیگر می برده‌اند. چنین است که گاه شاهد هستیم در دو فرهنگ کاملاً متفاوت و دو جغرافیای دور از هم، قصه‌هایی با بنمایه‌های کم‌وبیش مشابه یافت می‌شوند.
اهمیت ثبت و ضبط ادبیات عامه و حفظ آن به‌عنوان جلوه‌ای از تاریخ شفاهی و فرهنگ مردم این دیار، نخستین بار توسط صادق هدایت در ایران مطرح و انجام شد، او مجموعه‌ای از گونه‌های مختلف ادبیات فولکلوریک را در کتابِ نیرنگستان منتشر کرد. این کتاب نقطه آغاز راهی بود که دیگر کسان به شکلی حرفه‌ای‌تر پی گرفتند. از داستانهای صبحی گرفته تا نوشته‌های انجوی شیرازی، کتابِ کوچه شاملو، مجموعه‌ی مفصل افسانه‌ها و متل‌های گردآوری‌شده توسط علی‌اشرف درویشان و....
گذشته از اینان، هستند نویسندگانی که با درک اهمیت کار، به تحقیق و گردآوری فولکلور منطقه زندگی و یا زادگاه خود پرداخته‌اند و درواقع با توجه به گستردگی سرزمین ایران و تنوع اقوام و فرهنگ‌های آن، هرکدام گوشه‌ای از کار را گرفتند تا این بخش از تاریخ و فرهنگ مردم درگذر زمان از میان نرفته و برای آیندگان برجای بماند.
حاصل کار این نویسندگان و پژوهشگران از کیفیت‌های مختلفی برخوردار بوده، در این میان مادیان چهل کره که توسط منصور یاقوتی ارائه شده، یکی از بهترین و ارزنده‌ترین نمونه‌هاست. منصور یاقوتی نزدیک به پنج دهه قلم‌زده و از نویسندگان نام‌آشنا و معتبر غرب کشور به حساب می‌آید. جمع‌آوری افسانه‌های کتاب «مادیان چهل کُره» در روستاهای کردنشین قریب به بیست سال طول کشیده شده (از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۷۲) که در این میان می‌توان به روستای چهارملان، روستای میدان شهر سنقر و همچنین روستای سرترهان کوهدشت اشاره کرد. عناوین برخی از افسانه‌ها عبارتند از: «هیزم‌شکن»؛ «مادیان چهل کره»؛ «بازگردان»؛ «سفر»؛ «نمدینه»؛ «سین زود»؛ «ببر و کلاغ» و ... .
نویسنده برای جمع‌آوری این حکایت‌ها راه‌ها و کوره‌راه‌های بین روستاها را پیموده و نهایتاً حاصل کار خود را در قالب کتاب حاضر که دربرگیرنده شصت‌وپنج داستان است، گردآوری کرده. یاقوتی در این مجموعه ذکر نام، سن، میزان تحصیلات و روستای یا شهر محل تولد راویان افسانه‌ها را ثبت کرده و با دقت نظر اصل این افسانه‌ها را که در اصل زبانشان کردی است به فارسی درآورده است.
شیوه کار او در گردآوری این داستان‌ها، به روش میدانی بوده، که یکی از بهترین روش‌ها برای گردآوری چنین داستان‌هایی است. شاید اگر یاقوتی می‌خواست هر آنچه در این رهگذر از زبان راویان شنیده و ثبت و ضبط کرده، درکتاب بگنجاند، حاصل کارش به‌مراتب حجیم‌تر از آنچه پیش روی مخاطب قرار گرفته می‌شد، اما بیش از چهار دهه پرداختن به ادبیات و نیز تجربه کار روی فرهنگ‌عامه باعث شده به شیوه‌ای کاملاً علمی سره از تا سره را جدا کرده و درنهایت آنچه را که ارزشمند بوده، پیش روی مخاطب بگذارد.
او در مقدمه کتاب آورده: «...گردآوری افسانه‌ها کاری‌ست تخصصی. راویان افسانه‌ها گاه قاطی می‌کنند یعنی چند افسانه را با یکدیگر می‌آمیزند، گاه نام شخصیت‌ها را به میل خود عوض می‌کنند، افسانه‌ای را در قلمرو اسطوره و جادو می‌گذارند و دیده می‌شود که نامی جدید و مربوط به اقوام و همسایه در آن حضور به هم رسانده! گاه گوینده به‌جای افسانه لطیفه می‌گوید و گاه ذهنیت قصه‌گو ساختار و ماهیت افسانه‌ای را دگرگون ساخته...»
به‌هرروی در اهمیت کتاب حاضر باید گفت، برخی از قصه‌های این کتاب، روایات منحصربه‌فردی هستند که تا زمان نگارش این کتاب در هیچ جا منتشرنشده‌اند و حتی روایاتی شبیه به آنها نیز سروده و گفته نشده است که نشان‌دهنده‌ی دقت یاقوتی در انتخاب و چینش افسانه‌ها و همچنین کنجکاوی وی در جمع‌آوری افسانه‌های جدید و دست‌نخورده‌ی این منطقه است که باتجربه و دانش به الک کردن آنها و نیز بازنویسی آنها روی کاغذ کاری ارزشمند را پیش روی مخاطب بگذارد چنان‌که در کتاب حاضر این مهم به شکلی برجسته قابل‌رؤیت است.
نجات دادن افسانه‌ها که دربردارنده باورها، فرهنگ و تاریخ شفاهی یک ملت است، کاری‌ست در خور توجه. چراکه به‌واقع بخشی از شناسنامه مردم آن دیار را نجات می‌دهیم؛ مادیان چهل کره کتابی‌ست ارزشمند در این زمینه که از نام آن گرفته تا طراحی جلد و شیوه تنظیم محتوای آن همگی به شکلی، حرفه‌ای و درخور اعتنا انجام‌شده و در اختیار مخاطب قرار گرفت است.
یاقوتی درگذشته با علی‌اشرف درویشیان در جمع‌آوری و تألیف افسانه‌های کُردی و کرمانشاهی در کتاب «افسانه‌ها و متل‌های کردی»، همکاری کرده بود که حالا با کتاب «مادیان چهل کُره» خود گامی ارزنده و دارای ارزش در این زمینه برداشته است. کاری که باید از سوی نویسندگان و صاحب‌نظران این حوزه در دیگر مناطق کشور نیز موردتوجه قرارگرفته و انجام برسد. به‌خصوص اینکه تنوع زبانی و فرهنگی مردم ایران گنجینه‌ای غنی در این زمینه فراهم آورده که جمع‌آوری آنها مشارکت و همت دیگران را نیز می‌طلبد.
(افسانه‌هایی از ده‌نشینان کُرد)
نوشته: منصور یاقوتی
ناشر: کتاب آمه، چاپ اول ۱۳۹۱
شمارگان ۱۲۰۰ نسخه
صفحه ۲۹۶، ۱۰۰۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.
****
ادبیات عامه یا فرهنگ توده اشکالِ گوناگون دارد، از ضرب‌المثل‌ها گرفته تا مَتل‌ها، حکایت‌ها و افسانه‌هایی که توسط مردم سینه به سینه در گذر زمان نقل‌شده و به امروز رسیده است. مجموعه‌ای غنی که حکایت از فرهنگ و باورهای توده‌ی مردم در نواحی مختلفِ اقلیمی دارد و چه‌بسا بخشی از آمیزش فرهنگ‌ها درگذشته‌های دور، با انتقال این داستان‌ها، از کشوری به کشور دیگر اصورت گرفته. مسافران و جهانگردانی که از سرزمینی به سرزمین دیگر می‌رفتند و یا کاروان‌ها تجارتی که در مسیر حرکت خود از شهرهای گوناگون گذشته و در حین نشست‌وبرخاست با مردم این نواحی و یا هم‌سفری با دیگران، قصه‌ای را از سرزمینی به سرزمینی دیگر می برده‌اند. چنین است که گاه شاهد هستیم در دو فرهنگ کاملاً متفاوت و دو جغرافیای دور از هم، قصه‌هایی با بنمایه‌های کم‌وبیش مشابه یافت می‌شوند.
اهمیت ثبت و ضبط ادبیات عامه و حفظ آن به‌عنوان جلوه‌ای از تاریخ شفاهی و فرهنگ مردم این دیار، نخستین بار توسط صادق هدایت در ایران مطرح و انجام شد، او مجموعه‌ای از گونه‌های مختلف ادبیات فولکلوریک را در کتابِ نیرنگستان منتشر کرد. این کتاب نقطه آغاز راهی بود که دیگر کسان به شکلی حرفه‌ای‌تر پی گرفتند. از داستانهای صبحی گرفته تا نوشته‌های انجوی شیرازی، کتابِ کوچه شاملو، مجموعه‌ی مفصل افسانه‌ها و متل‌های گردآوری‌شده توسط علی‌اشرف درویشان و....
گذشته از اینان، هستند نویسندگانی که با درک اهمیت کار، به تحقیق و گردآوری فولکلور منطقه زندگی و یا زادگاه خود پرداخته‌اند و درواقع با توجه به گستردگی سرزمین ایران و تنوع اقوام و فرهنگ‌های آن، هرکدام گوشه‌ای از کار را گرفتند تا این بخش از تاریخ و فرهنگ مردم درگذر زمان از میان نرفته و برای آیندگان برجای بماند.
حاصل کار این نویسندگان و پژوهشگران از کیفیت‌های مختلفی برخوردار بوده، در این میان مادیان چهل کره که توسط منصور یاقوتی ارائه شده، یکی از بهترین و ارزنده‌ترین نمونه‌هاست. منصور یاقوتی نزدیک به پنج دهه قلم‌زده و از نویسندگان نام‌آشنا و معتبر غرب کشور به حساب می‌آید. جمع‌آوری افسانه‌های کتاب «مادیان چهل کُره» در روستاهای کردنشین قریب به بیست سال طول کشیده شده (از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۷۲) که در این میان می‌توان به روستای چهارملان، روستای میدان شهر سنقر و همچنین روستای سرترهان کوهدشت اشاره کرد. عناوین برخی از افسانه‌ها عبارتند از: «هیزم‌شکن»؛ «مادیان چهل کره»؛ «بازگردان»؛ «سفر»؛ «نمدینه»؛ «سین زود»؛ «ببر و کلاغ» و ... .
نویسنده برای جمع‌آوری این حکایت‌ها راه‌ها و کوره‌راه‌های بین روستاها را پیموده و نهایتاً حاصل کار خود را در قالب کتاب حاضر که دربرگیرنده شصت‌وپنج داستان است، گردآوری کرده. یاقوتی در این مجموعه ذکر نام، سن، میزان تحصیلات و روستای یا شهر محل تولد راویان افسانه‌ها را ثبت کرده و با دقت نظر اصل این افسانه‌ها را که در اصل زبانشان کردی است به فارسی درآورده است.
شیوه کار او در گردآوری این داستان‌ها، به روش میدانی بوده، که یکی از بهترین روش‌ها برای گردآوری چنین داستان‌هایی است. شاید اگر یاقوتی می‌خواست هر آنچه در این رهگذر از زبان راویان شنیده و ثبت و ضبط کرده، درکتاب بگنجاند، حاصل کارش به‌مراتب حجیم‌تر از آنچه پیش روی مخاطب قرار گرفته می‌شد، اما بیش از چهار دهه پرداختن به ادبیات و نیز تجربه کار روی فرهنگ‌عامه باعث شده به شیوه‌ای کاملاً علمی سره از تا سره را جدا کرده و درنهایت آنچه را که ارزشمند بوده، پیش روی مخاطب بگذارد.
او در مقدمه کتاب آورده: «...گردآوری افسانه‌ها کاری‌ست تخصصی. راویان افسانه‌ها گاه قاطی می‌کنند یعنی چند افسانه را با یکدیگر می‌آمیزند، گاه نام شخصیت‌ها را به میل خود عوض می‌کنند، افسانه‌ای را در قلمرو اسطوره و جادو می‌گذارند و دیده می‌شود که نامی جدید و مربوط به اقوام و همسایه در آن حضور به هم رسانده! گاه گوینده به‌جای افسانه لطیفه می‌گوید و گاه ذهنیت قصه‌گو ساختار و ماهیت افسانه‌ای را دگرگون ساخته...»
به‌هرروی در اهمیت کتاب حاضر باید گفت، برخی از قصه‌های این کتاب، روایات منحصربه‌فردی هستند که تا زمان نگارش این کتاب در هیچ جا منتشرنشده‌اند و حتی روایاتی شبیه به آنها نیز سروده و گفته نشده است که نشان‌دهنده‌ی دقت یاقوتی در انتخاب و چینش افسانه‌ها و همچنین کنجکاوی وی در جمع‌آوری افسانه‌های جدید و دست‌نخورده‌ی این منطقه است که باتجربه و دانش به الک کردن آنها و نیز بازنویسی آنها روی کاغذ کاری ارزشمند را پیش روی مخاطب بگذارد چنان‌که در کتاب حاضر این مهم به شکلی برجسته قابل‌رؤیت است.
نجات دادن افسانه‌ها که دربردارنده باورها، فرهنگ و تاریخ شفاهی یک ملت است، کاری‌ست در خور توجه. چراکه به‌واقع بخشی از شناسنامه مردم آن دیار را نجات می‌دهیم؛ مادیان چهل کره کتابی‌ست ارزشمند در این زمینه که از نام آن گرفته تا طراحی جلد و شیوه تنظیم محتوای آن همگی به شکلی، حرفه‌ای و درخور اعتنا انجام‌شده و در اختیار مخاطب قرار گرفت است.
یاقوتی درگذشته با علی‌اشرف درویشیان در جمع‌آوری و تألیف افسانه‌های کُردی و کرمانشاهی در کتاب «افسانه‌ها و متل‌های کردی»، همکاری کرده بود که حالا با کتاب «مادیان چهل کُره» خود گامی ارزنده و دارای ارزش در این زمینه برداشته است. کاری که باید از سوی نویسندگان و صاحب‌نظران این حوزه در دیگر مناطق کشور نیز موردتوجه قرارگرفته و انجام برسد. به‌خصوص اینکه تنوع زبانی و فرهنگی مردم ایران گنجینه‌ای غنی در این زمینه فراهم آورده که جمع‌آوری آنها مشارکت و همت دیگران را نیز می‌طلبد.
کلمات کلیدی : ادبیات فولکلوریک + مادیان چهل کره + منصور یاقوتی + نشر کتاب آمه
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
