کد مطلب: 377438
راهنمای کتاب/ «سرخِ سفید»؛ مهدی یزدانی خرم؛ چشمه
درک یک تجربه
بخش فرهنگی الف؛ 10 مرداد 1395
تاریخ انتشار : يکشنبه ۱۰ مرداد ۱۳۹۵ ساعت ۲۰:۵۷
«سرخ سفید»
نوشته: مهدی یزدانی خرم
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۴
۲۶۶ صفحه ، ۲۲۰۰۰ تومان
شما می‌توانید کتاب «سرخ سفید» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
مهدی یزدانی خرم از چهر های تاثیر گذار سالهای اخیر، در حوزه ادبیات داستانی بوده است، تاثیری که البته بخش عمده آن به عنوان منتقد و همچنین روزنامه نگار و البته چهره ای فعال در عرصه کارشناسی آثار داستانی فارسی در حوزه نشر بوده است. با اینحال در سالهای اخیر با پررنگ شد جایگاه او به عنوان یک داستان‌نویس دور نیست که شاهد ایجاد تغییراتی در نقش و شکل این حضور باشیم.
با همه این احوال، از نخستین رمان او (به گزارش اداره هواشناسی فردا این خورشید لعنتی) که بگذریم، دو رمان اخیرش «من منچستر یونایتد را دوست دارم» و «سرخِ سفید» با استقبال گرمی در میان مخاطبان ادبیات داستانی و به ویژه نویسندگان جوان این سالها روبه رو شده اند. نقد و نظرهای کوتاه و بلندی هم که در رابطه با این دو رمان منتشر شده بازتاب دهنده میزان همین اقبال نسبت به آثار او بوده است. تازه ترین رمان یزدانی خرم «سرخ سفید»، افزون براین جلب توجه، در فاصله بسیار کوتاهی پس از انتشار نیز تجدید چاپ شد که تاییدی است بر همین موفقیت قابل قبول در محدوده رمان‌های جدی ایرانی این سالها.
صرف نظر از اهمیت برون‌متنی این رمان که به واسطه جایگاه نویسنده در فضای ادبی امروز بدست آمده، خود رمان نیز به واسطه ویژگی هایی که از آن برخوردار است، اثری درخور بررسی محسوب می شود. یزدانی خرم همانند هر نویسنده دیگری علایق و دلبستگی های ویژه ای دارد که در آثارش به شکلی تکرار شونده انعکاس یافته و از همین سبب می توان آنها از ویژگی های کلی آثار او برشمرد.
در این زمینه، به ورزش و تاریخ می توان به دو مورد از جالب ترین علایق او اشاره کرد که یزدانی خرم از هر دو در آثار اخیرش استفاده کرده و البته باید اذعان کرد که در «سرخ سفید» این مسئله با پختگی و قوام یافتگی بیشتری بوده است. برای مثال ورزش که در رمان قبلی به صورت اشاراتی بیشتر به شکل نوعی ادای دین بکارگرفته شده بود، اینجا به مولفه ای بدل شده که داری کارکرد جدی و محسوس در زبان رمان است. آشنایی شخصی و نزدیک نویسنده با ورزش رزمی، نشان می دهد نویسنده چطور می تواند دانسته ها و دلبستگی های شخصی اش را در جهت آفرینش چیزی تازه و خلاقه که عرضه عمومی دارد، بکار ببرد.
یزدانی خرم خود یک رزمی کار است، بنابراین وقتی شخصیت محوری این رمان قرار است برای گرفتن کمربند سیاه پانزده مبارزه را پشت سر بگذارد، از این مبارزه ها به عنوان مرحله هایی برای پیشبرد رمان استفاده می کند و حتی از نوع ضربه ها هم به شکلی نمادین استفاده کرده و آن را به کل رمان تسری می دهد.
البته تاریخ شکل پر رنگ تری دارد، چرا که نه تنها اشارات و خرده روایات تاریخی، بلکه شخصیت هایی بیرون آمده از دل تاریخ در بافت روایی این رمان به شکلی جدی مورد استفاده قرار گرفته اند، گاه به شکل عینی و گاه به شکلی کنایی و نمادین؛ جالب ترین آنها نیز روح سرگردان شاعر آزادی خواهی ست که به میزاده عشقی کنایه دارد و نمادی از جوانمرگی رایج در میان نخبگان این دیار است. چنین ویژگی هایی باعث شده، سرخ سفیداثری نباشد که تنها در لایه بیرونی جریان دارد بلکه از یک بعد درونی نیز برخوردار است که به غنای آن افزوده است و بی گمان اگر خواننده با تاریخ معاصر آشنایی داشته باشد؛ کدهای زیادی از جهت پیش رویش قرار می گیرند.
«سرخ سفید» رمانی است که برمبنای شکست تداوم زمانی و رفت و برگشت هایی فارغ از نظم زمانی شکل گرفته است. البته این نظم را خود خواننده باید در ذهنش به وجود بیاورد و تلاش برای انجام آن هم باعث درگیر شدن بیشتر خواننده با درونمایه رمان می شود. اما این مهم نیازمند دقیق شدن هنگام خواندن رمان است. رمان در دی ماه سال ۱۳۹۱ آغاز می شود، در یک باشگاه ورزشی در خیابان ۱۶ آذر و از این زمان و مکان است که داستان به شکلی سیال به دیگر زمان و مکانها می رود، به دوره هایی ملتهب از تاریخ معاصر سرک می کشد، دوره هایی که در تاریخ معاصر ایران از آنها کم نداشته‌ایم.
«سرخ سفید» رمانی ست متفاوت، این متفاوت بودن مهمترین مشخصه آن است، شکل و نوع روایت آن به گونه ای نیست چندان قابل شرح باشد، تجربه ای ست که خود مخاطب باید در آن شرکت کند تا از کم و کیفش آگاه شود، آن وقت خود اوست که می تواند درباره میزان لذتی کهاز خوانش آن برده به جمع‌بندی برسد.
خط اصلی داستان صاف و مستقیم نیست که بتوان به شرح آن پرداخت بنابراین وقتی نوشته می شود «رمان روایتی است از درهم تنیدگی تاریخ و شخصیت‌های مختلف. در این رمان شخصیت‌های مختلفی از جنازه امیرعباس هویدا، استالین، بازیکن تیم تاج سابق، یک کشیش یونانی، استخوان‌های رضاخان و انبوه از شخصیت‌های دیگر و... حضور دارند». خواننده بیشتر از آنکه درباره آن آگاهی پیدا کند از تصوراتی پراکنده برخوردار می شود.
بنابراین بهترین پیشنهاد در این باره آن است که بگوییم، اگر خواندن آثار متفاوت را دوست دارید، این رمان یکی از نمونه های جالب و فکر شده در این زمینه است، تجربه ای که باید در آن مشارکت داشت تا درباره کم و کیف آن تصور درستی پیدا کرد.
نوشته: مهدی یزدانی خرم
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۴
۲۶۶ صفحه ، ۲۲۰۰۰ تومان
شما می‌توانید کتاب «سرخ سفید» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
مهدی یزدانی خرم از چهر های تاثیر گذار سالهای اخیر، در حوزه ادبیات داستانی بوده است، تاثیری که البته بخش عمده آن به عنوان منتقد و همچنین روزنامه نگار و البته چهره ای فعال در عرصه کارشناسی آثار داستانی فارسی در حوزه نشر بوده است. با اینحال در سالهای اخیر با پررنگ شد جایگاه او به عنوان یک داستان‌نویس دور نیست که شاهد ایجاد تغییراتی در نقش و شکل این حضور باشیم.
با همه این احوال، از نخستین رمان او (به گزارش اداره هواشناسی فردا این خورشید لعنتی) که بگذریم، دو رمان اخیرش «من منچستر یونایتد را دوست دارم» و «سرخِ سفید» با استقبال گرمی در میان مخاطبان ادبیات داستانی و به ویژه نویسندگان جوان این سالها روبه رو شده اند. نقد و نظرهای کوتاه و بلندی هم که در رابطه با این دو رمان منتشر شده بازتاب دهنده میزان همین اقبال نسبت به آثار او بوده است. تازه ترین رمان یزدانی خرم «سرخ سفید»، افزون براین جلب توجه، در فاصله بسیار کوتاهی پس از انتشار نیز تجدید چاپ شد که تاییدی است بر همین موفقیت قابل قبول در محدوده رمان‌های جدی ایرانی این سالها.
صرف نظر از اهمیت برون‌متنی این رمان که به واسطه جایگاه نویسنده در فضای ادبی امروز بدست آمده، خود رمان نیز به واسطه ویژگی هایی که از آن برخوردار است، اثری درخور بررسی محسوب می شود. یزدانی خرم همانند هر نویسنده دیگری علایق و دلبستگی های ویژه ای دارد که در آثارش به شکلی تکرار شونده انعکاس یافته و از همین سبب می توان آنها از ویژگی های کلی آثار او برشمرد.
در این زمینه، به ورزش و تاریخ می توان به دو مورد از جالب ترین علایق او اشاره کرد که یزدانی خرم از هر دو در آثار اخیرش استفاده کرده و البته باید اذعان کرد که در «سرخ سفید» این مسئله با پختگی و قوام یافتگی بیشتری بوده است. برای مثال ورزش که در رمان قبلی به صورت اشاراتی بیشتر به شکل نوعی ادای دین بکارگرفته شده بود، اینجا به مولفه ای بدل شده که داری کارکرد جدی و محسوس در زبان رمان است. آشنایی شخصی و نزدیک نویسنده با ورزش رزمی، نشان می دهد نویسنده چطور می تواند دانسته ها و دلبستگی های شخصی اش را در جهت آفرینش چیزی تازه و خلاقه که عرضه عمومی دارد، بکار ببرد.
یزدانی خرم خود یک رزمی کار است، بنابراین وقتی شخصیت محوری این رمان قرار است برای گرفتن کمربند سیاه پانزده مبارزه را پشت سر بگذارد، از این مبارزه ها به عنوان مرحله هایی برای پیشبرد رمان استفاده می کند و حتی از نوع ضربه ها هم به شکلی نمادین استفاده کرده و آن را به کل رمان تسری می دهد.
البته تاریخ شکل پر رنگ تری دارد، چرا که نه تنها اشارات و خرده روایات تاریخی، بلکه شخصیت هایی بیرون آمده از دل تاریخ در بافت روایی این رمان به شکلی جدی مورد استفاده قرار گرفته اند، گاه به شکل عینی و گاه به شکلی کنایی و نمادین؛ جالب ترین آنها نیز روح سرگردان شاعر آزادی خواهی ست که به میزاده عشقی کنایه دارد و نمادی از جوانمرگی رایج در میان نخبگان این دیار است. چنین ویژگی هایی باعث شده، سرخ سفیداثری نباشد که تنها در لایه بیرونی جریان دارد بلکه از یک بعد درونی نیز برخوردار است که به غنای آن افزوده است و بی گمان اگر خواننده با تاریخ معاصر آشنایی داشته باشد؛ کدهای زیادی از جهت پیش رویش قرار می گیرند.
«سرخ سفید» رمانی است که برمبنای شکست تداوم زمانی و رفت و برگشت هایی فارغ از نظم زمانی شکل گرفته است. البته این نظم را خود خواننده باید در ذهنش به وجود بیاورد و تلاش برای انجام آن هم باعث درگیر شدن بیشتر خواننده با درونمایه رمان می شود. اما این مهم نیازمند دقیق شدن هنگام خواندن رمان است. رمان در دی ماه سال ۱۳۹۱ آغاز می شود، در یک باشگاه ورزشی در خیابان ۱۶ آذر و از این زمان و مکان است که داستان به شکلی سیال به دیگر زمان و مکانها می رود، به دوره هایی ملتهب از تاریخ معاصر سرک می کشد، دوره هایی که در تاریخ معاصر ایران از آنها کم نداشته‌ایم.
«سرخ سفید» رمانی ست متفاوت، این متفاوت بودن مهمترین مشخصه آن است، شکل و نوع روایت آن به گونه ای نیست چندان قابل شرح باشد، تجربه ای ست که خود مخاطب باید در آن شرکت کند تا از کم و کیفش آگاه شود، آن وقت خود اوست که می تواند درباره میزان لذتی کهاز خوانش آن برده به جمع‌بندی برسد.
خط اصلی داستان صاف و مستقیم نیست که بتوان به شرح آن پرداخت بنابراین وقتی نوشته می شود «رمان روایتی است از درهم تنیدگی تاریخ و شخصیت‌های مختلف. در این رمان شخصیت‌های مختلفی از جنازه امیرعباس هویدا، استالین، بازیکن تیم تاج سابق، یک کشیش یونانی، استخوان‌های رضاخان و انبوه از شخصیت‌های دیگر و... حضور دارند». خواننده بیشتر از آنکه درباره آن آگاهی پیدا کند از تصوراتی پراکنده برخوردار می شود.
بنابراین بهترین پیشنهاد در این باره آن است که بگوییم، اگر خواندن آثار متفاوت را دوست دارید، این رمان یکی از نمونه های جالب و فکر شده در این زمینه است، تجربه ای که باید در آن مشارکت داشت تا درباره کم و کیف آن تصور درستی پیدا کرد.
کلمات کلیدی : نشر چشمه
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
