کد مطلب: 458544
راهنمای کتاب/ «ضیافت معرفت: چهل درس اخلاقی»؛ آیت‌الله قربانعلی دری نجف‌آبادی؛ دفتر نشر فرهنگ اسلامی
صبر و مقام صابران
محمد رزمگه*؛14 فروردین 1396
تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۴ فروردين ۱۳۹۶ ساعت ۱۴:۱۱
«ضیافت معرفت: چهل درس اخلاقی»
نویسنده: آیت‌الله قربانعلی دری نجف‌آبادی
ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1394 چاپ اول
564 صفحه، 40000 تومان
شما می‌توانید کتاب «ضیافت معرفت: چهل درس اخلاقی» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب خرید کنید.
*****
بررسی ماهیت و سرشت دین اسلام و آموزه‌های این دین و همچنین این حدیث قابل تامل حضرت رسول (ص) بدین مضمون که از دلایل و اهداف مهم بعثت ایشان تکمیل مکارم و فضایل اخلاق است مارا بدین نکته می‌رساند که از ارکان مهم این دین که در آن بسیار بدان اهتمام ورزیده شده اخلاق است. اخلاق در حقیقت تجلی و به فعلیت درآمدن اصول این دین در عمل است. لذا در سیره و سنت پیشوایان و معصومین (علیهم السلام) می‌بینیم که تا چه حد بر اخلاق تاکید شده است. خداوند متعال نیز در آیات قران، عامل اصلی گردآمدن مردم دور پیامبر(ص) را اخلاق نیکوی ایشان دانسته است. همچنین در حدیثی، امام حسن (ع) اخلاق خوش را از عوامل مهم یک زندگی خوب به حساب می‌آورد. و البته احادیث مهم و فراوان دیگری هم هست که نشان می‌دهد بخشی از تعالیم پیشوایان ما حول محور اخلاق بوده است. متفکران، عارفان و علمای بزرگ اسلام نیز این اهتمام اسلام به اخلاق را دریافتند و سلسله تدریس‌ها و کتاب‌هایی در این زمینه به یادگار گذاشتند. این‌ها همه و همه نشان از برجستگی این امر مهم است.
حال چرا اخلاق این همه ارج و اهمیت دارد؟ اصولا منظور از اخلاق، به خصوص اخلاق در آموزه‌های اسلام، چیست؟ پایه‌ها و مقدمات اخلاق چه اموری هستند؟ طبیعتا هنگام بررسی اخلاق، سوالاتی که ابتدا به ذهن می آید سوالاتی از این قبیل هستند. در ابتدا باید بیان کرد که پایه اصلی اسلام بر توحید است و لذا بنای اخلاق در آن نیز بر همین اصل است. لذا اخلاق اسلامی اخلاقی توحیدیست؛ اخلاقی که در اصل در طول و مسیر ذات احدیت قرار گیرد و با او معنا پیدا کند. چنین اخلاقی طبیعتا اخلاقی مادی و اعتباری نمی‌تواند باشد بلکه جنبه‌ای از حقیقت است؛ چرا که غایتش به سوی آنست. به همین دلیل، در این میان مفاهیمی در اخلاق توحیدی به عنوان اموری مهم برجسته می‌شود. شخصی که می‌خواهد قدم در وادی اخلاق توحیدی بگذارد باید شخصی آراسته به کمالات درونی و بیرونی باشد و نفس خویش را از دور از فضای رذیلت‌های اخلاقی قرار دهد. چنین شخصی میل دارد که از اسارت خود بیرون آید و از آن عبور کند و این امر البته نیاز به صبر دارد. صبر مفهومی عمیق و پشتوانه بسیاری از امور والاست. همچنین در اخلاق توحیدی در مسیر دست‌یابی به خداوند، خدمت به خلق و بندگان وی نیز بسیار مهم می‌شود و این‌ها به مرور زمینه‌ساز تکامل انسان می‌شود.
و اما اخلاق توحیدی ابتنای دیگری هم دارد و آن مفهوم ولایت است. ولایت معصومین و پاکانی که هر کس وارد این دژ عظیم شود در امان خواهد بود. این خود منبعی عظیم در کسب کمالات اخلاقیست و لذا موهبتی خاص از جانب خداوند است که شامل بندگان مخلص او می‌شود که با کمال اخلاص سعی در خودسازی و تزکیه نفس از طریق اخلاق دارند. لذا می‌بینیم که اسلام با مطرح کردن اخلاق بر پایه توحید و ولایت، نوع ویژه‌ای از اخلاق معرفی می‌کند که نه بر مبنای امور مادی و پیامدهای دنیوی تنظیم شده و نه مجموعه‌ای از اصول و قوانین اعتباری در آن وضع شده، بلکه جنبه‌ای از حقیقت، معرفت و شناخت است. هدف آن هم تقرب به ذات باری تعالی است.
کتاب حاضر شامل چهل درس و نکته اخلاقی از بیانات آیت الله دری نجف آبادی است که در همین حال و هوا به رشته تحریر درآمده است. ایشان با بیانی شیوا و فصیح به بسیاری از مسائل و مقدمات و لوازم اخلاق پرداخته‌اند و در این رهگذر هم به مسایل جزیی توجه کرده‌اند و هم به مبانی کلی نظر داشته اند. از اساسی‌ترین مسایل که در کتاب از آن صحبت شده است شخصیت پیامبر اسلام(ص) به عنوان اسوه و الگوی حسنه به خصوص در اخلاق است. این نکته اهمیت تام دارد که مبلغ این دین در تمام جنبه‌های زندگی اولا فردی صادق و امین بود و همچنین فردی اجتماعی بود و اخلاق اجتماعی ویژه خود داشت. لذا مهم‌ترین الگوی اخلاقی ما در این دین پیامبر اسلام است. همچنین در کنار ایشان معصومین(علیهم السلام) به عنوان اخلاف و جانشینان ایشان هستند که همچون او الگوهای مومنین در جنبه‌های مختلف هستند، به همین دلیل بر ارزش و اهمیت حدیث، جمع‌آوری و ضبط بیانات این بزرگواران به منظور دست‌یابی به سیره ایشان بسیار تاکید می‌شود.
از نکات مهم اثر می‌توان به این موارد اشاره کرد: مفهوم صبر و مقام و منزلت صابران به منزله ارکان چهارگانه ایمان، معرفت نفس به عنوان پیش‌نیاز مهم در معرفت رب، جایگاه صدق در آموزه‌های دینی، حکمت و معرفت درمسیر سعادت و همچنین اموری عملی همچون ذکرگفتن بسیار و شب زنده‌داری و سحرخیزی. همه این موارد از مسایل پر اهمیت در اخلاق اسلامی است. مولف همه این موضوعات مختلف و گوناگون را از دریچه وزاویه‌های مختلف بررسی کرده است و با بیانی دیگر توضیح می‌دهد.
*کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی
نویسنده: آیت‌الله قربانعلی دری نجف‌آبادی
ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1394 چاپ اول
564 صفحه، 40000 تومان
شما می‌توانید کتاب «ضیافت معرفت: چهل درس اخلاقی» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب خرید کنید.
*****
بررسی ماهیت و سرشت دین اسلام و آموزه‌های این دین و همچنین این حدیث قابل تامل حضرت رسول (ص) بدین مضمون که از دلایل و اهداف مهم بعثت ایشان تکمیل مکارم و فضایل اخلاق است مارا بدین نکته می‌رساند که از ارکان مهم این دین که در آن بسیار بدان اهتمام ورزیده شده اخلاق است. اخلاق در حقیقت تجلی و به فعلیت درآمدن اصول این دین در عمل است. لذا در سیره و سنت پیشوایان و معصومین (علیهم السلام) می‌بینیم که تا چه حد بر اخلاق تاکید شده است. خداوند متعال نیز در آیات قران، عامل اصلی گردآمدن مردم دور پیامبر(ص) را اخلاق نیکوی ایشان دانسته است. همچنین در حدیثی، امام حسن (ع) اخلاق خوش را از عوامل مهم یک زندگی خوب به حساب می‌آورد. و البته احادیث مهم و فراوان دیگری هم هست که نشان می‌دهد بخشی از تعالیم پیشوایان ما حول محور اخلاق بوده است. متفکران، عارفان و علمای بزرگ اسلام نیز این اهتمام اسلام به اخلاق را دریافتند و سلسله تدریس‌ها و کتاب‌هایی در این زمینه به یادگار گذاشتند. این‌ها همه و همه نشان از برجستگی این امر مهم است.
حال چرا اخلاق این همه ارج و اهمیت دارد؟ اصولا منظور از اخلاق، به خصوص اخلاق در آموزه‌های اسلام، چیست؟ پایه‌ها و مقدمات اخلاق چه اموری هستند؟ طبیعتا هنگام بررسی اخلاق، سوالاتی که ابتدا به ذهن می آید سوالاتی از این قبیل هستند. در ابتدا باید بیان کرد که پایه اصلی اسلام بر توحید است و لذا بنای اخلاق در آن نیز بر همین اصل است. لذا اخلاق اسلامی اخلاقی توحیدیست؛ اخلاقی که در اصل در طول و مسیر ذات احدیت قرار گیرد و با او معنا پیدا کند. چنین اخلاقی طبیعتا اخلاقی مادی و اعتباری نمی‌تواند باشد بلکه جنبه‌ای از حقیقت است؛ چرا که غایتش به سوی آنست. به همین دلیل، در این میان مفاهیمی در اخلاق توحیدی به عنوان اموری مهم برجسته می‌شود. شخصی که می‌خواهد قدم در وادی اخلاق توحیدی بگذارد باید شخصی آراسته به کمالات درونی و بیرونی باشد و نفس خویش را از دور از فضای رذیلت‌های اخلاقی قرار دهد. چنین شخصی میل دارد که از اسارت خود بیرون آید و از آن عبور کند و این امر البته نیاز به صبر دارد. صبر مفهومی عمیق و پشتوانه بسیاری از امور والاست. همچنین در اخلاق توحیدی در مسیر دست‌یابی به خداوند، خدمت به خلق و بندگان وی نیز بسیار مهم می‌شود و این‌ها به مرور زمینه‌ساز تکامل انسان می‌شود.
و اما اخلاق توحیدی ابتنای دیگری هم دارد و آن مفهوم ولایت است. ولایت معصومین و پاکانی که هر کس وارد این دژ عظیم شود در امان خواهد بود. این خود منبعی عظیم در کسب کمالات اخلاقیست و لذا موهبتی خاص از جانب خداوند است که شامل بندگان مخلص او می‌شود که با کمال اخلاص سعی در خودسازی و تزکیه نفس از طریق اخلاق دارند. لذا می‌بینیم که اسلام با مطرح کردن اخلاق بر پایه توحید و ولایت، نوع ویژه‌ای از اخلاق معرفی می‌کند که نه بر مبنای امور مادی و پیامدهای دنیوی تنظیم شده و نه مجموعه‌ای از اصول و قوانین اعتباری در آن وضع شده، بلکه جنبه‌ای از حقیقت، معرفت و شناخت است. هدف آن هم تقرب به ذات باری تعالی است.
کتاب حاضر شامل چهل درس و نکته اخلاقی از بیانات آیت الله دری نجف آبادی است که در همین حال و هوا به رشته تحریر درآمده است. ایشان با بیانی شیوا و فصیح به بسیاری از مسائل و مقدمات و لوازم اخلاق پرداخته‌اند و در این رهگذر هم به مسایل جزیی توجه کرده‌اند و هم به مبانی کلی نظر داشته اند. از اساسی‌ترین مسایل که در کتاب از آن صحبت شده است شخصیت پیامبر اسلام(ص) به عنوان اسوه و الگوی حسنه به خصوص در اخلاق است. این نکته اهمیت تام دارد که مبلغ این دین در تمام جنبه‌های زندگی اولا فردی صادق و امین بود و همچنین فردی اجتماعی بود و اخلاق اجتماعی ویژه خود داشت. لذا مهم‌ترین الگوی اخلاقی ما در این دین پیامبر اسلام است. همچنین در کنار ایشان معصومین(علیهم السلام) به عنوان اخلاف و جانشینان ایشان هستند که همچون او الگوهای مومنین در جنبه‌های مختلف هستند، به همین دلیل بر ارزش و اهمیت حدیث، جمع‌آوری و ضبط بیانات این بزرگواران به منظور دست‌یابی به سیره ایشان بسیار تاکید می‌شود.
از نکات مهم اثر می‌توان به این موارد اشاره کرد: مفهوم صبر و مقام و منزلت صابران به منزله ارکان چهارگانه ایمان، معرفت نفس به عنوان پیش‌نیاز مهم در معرفت رب، جایگاه صدق در آموزه‌های دینی، حکمت و معرفت درمسیر سعادت و همچنین اموری عملی همچون ذکرگفتن بسیار و شب زنده‌داری و سحرخیزی. همه این موارد از مسایل پر اهمیت در اخلاق اسلامی است. مولف همه این موضوعات مختلف و گوناگون را از دریچه وزاویه‌های مختلف بررسی کرده است و با بیانی دیگر توضیح می‌دهد.
*کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی
کلمات کلیدی : دفتر نشر فرهنگ اسلامی
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
