کد مطلب: 506242
تحلیل کودتای ترکیه بر اسناد جدید سازمان سیا
تاریخ انتشار : سه شنبه ۷ شهريور ۱۳۹۶ ساعت ۰۶:۴۹
«کودتای 28 مرداد با تکیه بر اسناد تازه رونمایی شده سازمان سیا» عنوان نشستی بود که ششم شهریور ماه با حضور کارشناسان در مرکز آموزش و پژوهش های بین المللی وزارت خارجه برگزار شد.
در این نشست کارشناسان با ارائه نقطه نظرهای خود به ارزیابی و واکاوی کودتای 28 مرداد 1332 پرداختند.
به گزارش ایرنا، اداره آرشیو وزارت خارجه آمریکا پس از سال ها بالاخره روز 25 خرداد 1396 (15 ژوئن 2017) اسناد محرمانه دخالت آمریکا را درباره کودتای 28 مرداد سال 1332 در ایران منتشر کرد. این فایل منتشر شده حاوی اسنادی است که دربرگیرنده مدارک مربوط به طراحی و اجرای این عملیات سری است.
در این نشست یک روزه، سخنرانان از زوایای متفاوت کودتای 28 مرداد را مورد بررسی قرار دادند.
** کودتا امری سیاسی است
«علیرضا ملائی توانی» مدرس تاریخ، نخستین سخنران این نشست بود که با موضوع «مسائل اصلی در بازخوانی و پیامدهای کودتای 28 مرداد» به سخنرانی پرداخت.
وی در این نشست یک روزه با بیان این که در یکی دوسال گذشته در فضای مجازی و محافل عمومی گفت و گوهای زیادی در زمینه تاریخ معاصر ایران مطرح می شود، گفت: بحث کودتا علاوه بر فضای مجازی و محافل عمومی در محافل علمی نیز با استقبال خوبی مواجه شده است. با این حال باید درباره ابعاد مختلف این مساله تامل کنیم و شناخت بهتری نسبت به حقایق تاریخی کشورمان پیدا کنیم.
ملائی توانی در ادامه با بیان این که در تاریخ معاصر ایران 4 کودتا رخ داده است، افزود: در بین این کودتاها، کودتاهای 1299 و 28 مرداد 1332 دو مورد مهم هستند. کودتا یک رخداد اجتماعی نیست بلکه یک امرسیاسی محسوب می شود. از این رو حاکمیت، بازیگران سیاسی، ساختار و نهادهای سیاسی را دچار تحول می کند. ادبیات تاریخی و سیاسی در زمینه این کودتاها، انبوهی از روایت ها، خوانش ها، برداشت ها و ایده ها است.
این مدرس تاریخ با بیان این که کودتای 28 مرداد چند مساله را در تاریخ معاصر ایران ایجاد کرده است، تاکید کرد: نخستین مساله کودتا برای ما، اندیشیدن درباره آینده نظام سیاسی ایران بود. این کودتا به نوعی منابع توزیع شده قدرت را متمرکز کرد و پارلمان و کابینه استقلال عمل خود را از دست دادند. بر این اساس آزادی قلم و مطبوعات از بین رفت و استبداد سلطنتی در تاریخ ایران شکل گرفت.
ملائی توانی افزود: مساله دوم این بود که در پی کودتای 28 مرداد، شاهد بازگشت یا پیوند مجدد دین و سیاست هستیم. مناسبات سلطنت و روحانیت که پس از صفویه در ایران برقرار بود ، وارد منازعه شد و نهاد سلطنت در این منازعه بازنده و نیروهای مذهبی پیروز شدند . مساله سوم درباره کودتای 28 مرداد این است که گفتمان های سیاسی پس از 28 مرداد غیردموکراتیک شدند. مساله چهارم نیز این بود که بر اساس کنشگری های غرب در صحنه سیاست ایران، ضدیت با آمریکا و غرب در تاریخ ایران شکل گسترده ای پیدا کرد.
** اسناد تاریخی درباره کودتای 28 مرداد تنها اظهارنظر است
«مسعود کوهستانی نژاد» پژوهشگر و تاریخ نگار سخنران بعدی بود که در ابتدای سخنانش گفت: کودتا یک تعریف مشخص دارد و نمی توان اظهار نظر فردی را به عنوان سند تاریخی معرفی کرد. آن چیزی که به عنوان اسناد تاریخی درباره کودتای 28 مرداد مطرح شده، سند نیست بلکه تنها اظهارنظر است و اتفاقی که در 28 مرداد صورت گرفت، کودتا نبود. زیرا در عرض 4 روز همه چیز تغییر پیدا نمی کند.
وی افزود: تا یک سال و نیم پیش از کودتای 28 مرداد گفته می شد که قرار است، کودتا شود. این واقعه ای که در 28 مرداد اتفاق افتاد بیش از این که ریشه و پایه ای خارجی داشته باشد، مبتنی براختلافات داخلی بود.
پژوهشگر تاریخ با بیان این که در آن زمان دو نوع نگرش در کشور وجود داشت، یادآور شد: نخستین نگرش مشروطه طلبی و نگرش دیگر اقتدارگرایی بود که این دو نوع نگرش با هم درگیر شدند.
کوهستانی نژاد افزود: مصدق همانگونه که بزرگ بود خطاهایی هم داشت. در 28 مرداد یک سلسله وقایعی با توجه به مسائل داخلی و جهانی رخ داد که کودتا نبود. آن چیزی که به عنوان سند منتشر شده، نشانگر یکسری تغییراتی است که در ایران اتفاق افتاده بود.
** رفراندوم و تعطیلی مجلس بزرگترین اشتباه مصدق بود
«مجید تفرشی» تاریخ نگار و پژوهشگر، سخنرانی پایانی نشست در ابتدای سخنان خود گفت: ما با کودتایی مواجهیم که جناح های مذهبی، چپ، ملی و سلطنت طلب درباره آن نگرش های متفاوتی داشتند.
پژوهشگر مسائل تاریخی در زمینه اسناد منتشر شده، اظهار کرد: یک عده اسناد منتشر شده را کاملا بی اعتبار می خوانند و دسته ای دیگر معتقدند که حتی نام خیابان آیت الله کاشانی را برداریم و بگذاریم خیابان مصدق که این سخن نیز چندان اعتباری ندارد و بیشتر جناحی و سیاسی است.
وی افزود: اختلاف نظری که بین محققان داخلی و خارجی وجود دارد این است که برخی معتقدند که مسائل داخلی هیچ نقشی در یک کودتا ندارند و در مقابل دسته ای دیگر نقش مسائل داخلی را برجسته می بینند. با این حال به نظر می رسد نکته ای که باید در نظر داشت این است که در مساله 28 مرداد ضمن توجه به اهمیت تاریخی بحث، به درس هایی که می توان از آن گرفت، اهمیت داد.
تفرشی یکی از مسائلی که در زمینه بررسی کودتا باید در نظر گرفته شود را موضوع «دیپلماسی عمومی» دانست و یادآور شد: دیپلماسی عمومی مشخصا باید توسط غیر دولتی ها انجام شود نه این که دولت به تنهایی متولی آن شود. برای نمونه در جریان برجام رژیم صهیونیستی و اعراب به موسسات بزرگ دنیا کمک مالی می کردند تا از موضع آن ها حمایت کنند.
وی افزود: ما 10 دوره تاریخی دیپلماسی عمومی درباره کودتای 28 مرداد داریم. دوره اول دوران پیش از ملی شدن صنعت نفت است. دوره دوم دوران مبارزات ملی شدن صنعت نفت، دوره سوم از زمان ملی شدن صنعت نفت تا دوران دکتر مصدق، دوره چهارم از زمان روی کارآمدن مصدق تا 25 تیر 1331، دوره پنجم از 25 تا سی تیر1331 است که دوران سرنوشت ساز و آغازی برای دوره جدید است. دوره ششم از 30 تیر تا 9 اسفند 1331، دوره هفتم از 9 اسفند تا 23 تیر 1332 که اوج بروز نگرانی های حزب توده در تحولات سیاسی است. دوره هشتم از 23 تیر 25 مرداد 32، دوره نهم وقایع 25 تا 28 مرداد 1332 و در نهایت دوره دهم نیز وقایع پس از 28 مرداد 1332را شامل می شود.
تفرشی با بیان این که در دوره اول صدارت مصدق، ایران با یک جو عمومی مثبت در زمینه ملی شدن صنعت نفت مواجه بودیم و دستگاه دیپلماسی ایران هم از این مساله به خوبی استفاده کرد، گفت: در فاصله 25 تا 30 تیر جبهه ملی عملا هیچ کاره است و حداقل 90 درصد روی کارآمدن دوباره مصدق پس از سی تیر را باید نقش آیت الله کاشانی، مظفر بقایی و مذهبی ها دانست. اتفاقی که پس از 30 تیر 1331 افتاد، این بود که مصدق و کاشانی به این نتیجه رسیدند که می توانند ادامه راه را بدون هم طی کنند. کاشانی مشارکتی می خواست که پس از روی کارآمدن دوباره مصدق از او دریغ شد.
این پژوهشگر و تاریخ نگار افزود: رفراندوم و تعطیلی مجلس بزرگترین اشتباه مصدق بود. در واقع دولتی که پارلمان را تعطیل می کند مشروعیت خودش را از بین می برد به خصوص زمانی که شاه نیز بر سرکار بود.
در این نشست کارشناسان با ارائه نقطه نظرهای خود به ارزیابی و واکاوی کودتای 28 مرداد 1332 پرداختند.
به گزارش ایرنا، اداره آرشیو وزارت خارجه آمریکا پس از سال ها بالاخره روز 25 خرداد 1396 (15 ژوئن 2017) اسناد محرمانه دخالت آمریکا را درباره کودتای 28 مرداد سال 1332 در ایران منتشر کرد. این فایل منتشر شده حاوی اسنادی است که دربرگیرنده مدارک مربوط به طراحی و اجرای این عملیات سری است.
در این نشست یک روزه، سخنرانان از زوایای متفاوت کودتای 28 مرداد را مورد بررسی قرار دادند.
** کودتا امری سیاسی است
«علیرضا ملائی توانی» مدرس تاریخ، نخستین سخنران این نشست بود که با موضوع «مسائل اصلی در بازخوانی و پیامدهای کودتای 28 مرداد» به سخنرانی پرداخت.
وی در این نشست یک روزه با بیان این که در یکی دوسال گذشته در فضای مجازی و محافل عمومی گفت و گوهای زیادی در زمینه تاریخ معاصر ایران مطرح می شود، گفت: بحث کودتا علاوه بر فضای مجازی و محافل عمومی در محافل علمی نیز با استقبال خوبی مواجه شده است. با این حال باید درباره ابعاد مختلف این مساله تامل کنیم و شناخت بهتری نسبت به حقایق تاریخی کشورمان پیدا کنیم.
ملائی توانی در ادامه با بیان این که در تاریخ معاصر ایران 4 کودتا رخ داده است، افزود: در بین این کودتاها، کودتاهای 1299 و 28 مرداد 1332 دو مورد مهم هستند. کودتا یک رخداد اجتماعی نیست بلکه یک امرسیاسی محسوب می شود. از این رو حاکمیت، بازیگران سیاسی، ساختار و نهادهای سیاسی را دچار تحول می کند. ادبیات تاریخی و سیاسی در زمینه این کودتاها، انبوهی از روایت ها، خوانش ها، برداشت ها و ایده ها است.
این مدرس تاریخ با بیان این که کودتای 28 مرداد چند مساله را در تاریخ معاصر ایران ایجاد کرده است، تاکید کرد: نخستین مساله کودتا برای ما، اندیشیدن درباره آینده نظام سیاسی ایران بود. این کودتا به نوعی منابع توزیع شده قدرت را متمرکز کرد و پارلمان و کابینه استقلال عمل خود را از دست دادند. بر این اساس آزادی قلم و مطبوعات از بین رفت و استبداد سلطنتی در تاریخ ایران شکل گرفت.
ملائی توانی افزود: مساله دوم این بود که در پی کودتای 28 مرداد، شاهد بازگشت یا پیوند مجدد دین و سیاست هستیم. مناسبات سلطنت و روحانیت که پس از صفویه در ایران برقرار بود ، وارد منازعه شد و نهاد سلطنت در این منازعه بازنده و نیروهای مذهبی پیروز شدند . مساله سوم درباره کودتای 28 مرداد این است که گفتمان های سیاسی پس از 28 مرداد غیردموکراتیک شدند. مساله چهارم نیز این بود که بر اساس کنشگری های غرب در صحنه سیاست ایران، ضدیت با آمریکا و غرب در تاریخ ایران شکل گسترده ای پیدا کرد.
** اسناد تاریخی درباره کودتای 28 مرداد تنها اظهارنظر است
«مسعود کوهستانی نژاد» پژوهشگر و تاریخ نگار سخنران بعدی بود که در ابتدای سخنانش گفت: کودتا یک تعریف مشخص دارد و نمی توان اظهار نظر فردی را به عنوان سند تاریخی معرفی کرد. آن چیزی که به عنوان اسناد تاریخی درباره کودتای 28 مرداد مطرح شده، سند نیست بلکه تنها اظهارنظر است و اتفاقی که در 28 مرداد صورت گرفت، کودتا نبود. زیرا در عرض 4 روز همه چیز تغییر پیدا نمی کند.
وی افزود: تا یک سال و نیم پیش از کودتای 28 مرداد گفته می شد که قرار است، کودتا شود. این واقعه ای که در 28 مرداد اتفاق افتاد بیش از این که ریشه و پایه ای خارجی داشته باشد، مبتنی براختلافات داخلی بود.
پژوهشگر تاریخ با بیان این که در آن زمان دو نوع نگرش در کشور وجود داشت، یادآور شد: نخستین نگرش مشروطه طلبی و نگرش دیگر اقتدارگرایی بود که این دو نوع نگرش با هم درگیر شدند.
کوهستانی نژاد افزود: مصدق همانگونه که بزرگ بود خطاهایی هم داشت. در 28 مرداد یک سلسله وقایعی با توجه به مسائل داخلی و جهانی رخ داد که کودتا نبود. آن چیزی که به عنوان سند منتشر شده، نشانگر یکسری تغییراتی است که در ایران اتفاق افتاده بود.
** رفراندوم و تعطیلی مجلس بزرگترین اشتباه مصدق بود
«مجید تفرشی» تاریخ نگار و پژوهشگر، سخنرانی پایانی نشست در ابتدای سخنان خود گفت: ما با کودتایی مواجهیم که جناح های مذهبی، چپ، ملی و سلطنت طلب درباره آن نگرش های متفاوتی داشتند.
پژوهشگر مسائل تاریخی در زمینه اسناد منتشر شده، اظهار کرد: یک عده اسناد منتشر شده را کاملا بی اعتبار می خوانند و دسته ای دیگر معتقدند که حتی نام خیابان آیت الله کاشانی را برداریم و بگذاریم خیابان مصدق که این سخن نیز چندان اعتباری ندارد و بیشتر جناحی و سیاسی است.
وی افزود: اختلاف نظری که بین محققان داخلی و خارجی وجود دارد این است که برخی معتقدند که مسائل داخلی هیچ نقشی در یک کودتا ندارند و در مقابل دسته ای دیگر نقش مسائل داخلی را برجسته می بینند. با این حال به نظر می رسد نکته ای که باید در نظر داشت این است که در مساله 28 مرداد ضمن توجه به اهمیت تاریخی بحث، به درس هایی که می توان از آن گرفت، اهمیت داد.
تفرشی یکی از مسائلی که در زمینه بررسی کودتا باید در نظر گرفته شود را موضوع «دیپلماسی عمومی» دانست و یادآور شد: دیپلماسی عمومی مشخصا باید توسط غیر دولتی ها انجام شود نه این که دولت به تنهایی متولی آن شود. برای نمونه در جریان برجام رژیم صهیونیستی و اعراب به موسسات بزرگ دنیا کمک مالی می کردند تا از موضع آن ها حمایت کنند.
وی افزود: ما 10 دوره تاریخی دیپلماسی عمومی درباره کودتای 28 مرداد داریم. دوره اول دوران پیش از ملی شدن صنعت نفت است. دوره دوم دوران مبارزات ملی شدن صنعت نفت، دوره سوم از زمان ملی شدن صنعت نفت تا دوران دکتر مصدق، دوره چهارم از زمان روی کارآمدن مصدق تا 25 تیر 1331، دوره پنجم از 25 تا سی تیر1331 است که دوران سرنوشت ساز و آغازی برای دوره جدید است. دوره ششم از 30 تیر تا 9 اسفند 1331، دوره هفتم از 9 اسفند تا 23 تیر 1332 که اوج بروز نگرانی های حزب توده در تحولات سیاسی است. دوره هشتم از 23 تیر 25 مرداد 32، دوره نهم وقایع 25 تا 28 مرداد 1332 و در نهایت دوره دهم نیز وقایع پس از 28 مرداد 1332را شامل می شود.
تفرشی با بیان این که در دوره اول صدارت مصدق، ایران با یک جو عمومی مثبت در زمینه ملی شدن صنعت نفت مواجه بودیم و دستگاه دیپلماسی ایران هم از این مساله به خوبی استفاده کرد، گفت: در فاصله 25 تا 30 تیر جبهه ملی عملا هیچ کاره است و حداقل 90 درصد روی کارآمدن دوباره مصدق پس از سی تیر را باید نقش آیت الله کاشانی، مظفر بقایی و مذهبی ها دانست. اتفاقی که پس از 30 تیر 1331 افتاد، این بود که مصدق و کاشانی به این نتیجه رسیدند که می توانند ادامه راه را بدون هم طی کنند. کاشانی مشارکتی می خواست که پس از روی کارآمدن دوباره مصدق از او دریغ شد.
این پژوهشگر و تاریخ نگار افزود: رفراندوم و تعطیلی مجلس بزرگترین اشتباه مصدق بود. در واقع دولتی که پارلمان را تعطیل می کند مشروعیت خودش را از بین می برد به خصوص زمانی که شاه نیز بر سرکار بود.
۱۳۹۶/۰۵/۰۳ ۰۷:۱۴
۱۳۹۶/۰۴/۲۷ ۲۱:۵۵
۱۳۹۵/۰۸/۲۶ ۱۳:۲۳
کلمات کلیدی : کودتای ترکیه، اردوغان، فتح الله گولن
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
