داخلی صفحه یادداشت بینندگان آرشيو يادداشت

۱

بحران کارآمدی

بخش تعاملی الف - محمدعلی مدیرخراسانی*

یکی از سوالات مهمی که ما اصولگرایان با شجاعت باید بدان بپردازیم این است که آیا نظام دچار بحران ناکارآمدی است یا خیر و اگر هست دلیل و درمان چیست.

مدتی قبل برای فرستادن دادخواست آنلاین به سایت عدل ایران (قوه قضائیه) رفتم و با مشکلی مواجه شدم که گمان نمی کردم در طول تاریخ هیچ بشری حتی در آفریقا و ممالک ضعیف تر بدان دچار شود! همانطور که میدانیم قوه قضائیه دارای سازمان آمار و فناوری اطلاعات عریض و طویلی است که یک ساختمان غول پیکر هم در خیابان آزادی دارد. از طرف دیگر دریافت و رسیدگی به دادخواست و شکایت شاید مهمترین خدمت قوه قضائیه به مردم باشد. پس از پرکردن فرم ها به قسمت پیوست مدارک که رسیدم و مواردی اضافه کردم متوجه شدم دکمه ها و عملکردهای این قسمت به طرز عجیبی خراب است و امکان حذف و اضافه و تایید مستند جهت فرستادن دادخواست وجود ندارد، یعنی مشکلی که شما اگر در پروژه یک دانشجوی کارشناسی ببینید به راحتی باید او را بیندازید و باید درس را دوباره بگذراند.

این مشکل از بازوی عدالت اسلامی کشور و در مورد یکی از مهمترین خدمات آن مشاهده شده و سازمان پرخرجی نیز مسوول خدمات فناوری اطلاعات این قوه است. این یکی از مهمترین و بارزترین نمونه های ناکارامدی می باشد و باور آن مشکل است که چطور حتی این سازمان و نویسندگان آن برنامه به فکر آبروی خود (و البته نظام) هم نیستند. احتمالات مختلفی از هک شدن سایت و ... به نظرم رسید و باور مطلب هنوز هم مشکل بود و در روزهای بعدی هم چند بار چک کردم و با گذشت زمان قابل توجه داستان تلخ این ناکارامدی به جای خود باقی ماند.

مدتی گذشت و یکی از اساتید دانشگاه مهمان ما بودند و در حال گپ و گفت به مسوول فناوری اطلاعات قوه قضائیه اشاره کردند و از سوابق و تعهد او تعریف کردند در حالی که انتقادات شدید مدیریتی دیگر به نارسایی برخی دیگر از قسمتهای نظام (در دولت) داشتند. قسمتی از معما حل شد، ما بر اساس شنیده ها و تعریف ها و برخی سوابق علمی و اجرایی که تصور می کنیم کسی دارد مسوولیت مهمی به او می دهیم و سیستم نظارتی که از عملکرد او بازخورد کافی تهیه کرده در عزل و نصب و ارتقا و تنبیه وی موثر باشد نداریم. یعنی بسیاری از استانداردها و شاخه های دانش مدیریت را که محکمات آن از سنن الهی است زیر پا می گذاریم و مدعی اسلام و کارامدی نیز می شویم و سیلی بی عرضگی و ناتوانی سیستم مدیریتی ما را نیز اول مردم می خورند و بعد خود ما. این قوه و آن قوه هم ندارد، حتی بخش خصوصی هم به شدت بحران ناکارامدی دارد.

یکی از بزرگواران اصولگرا مدتی قبل به دانشگاه شریف اعتراض می کردند که این دانشگاه غیر از صادرات نخبگان کشور برای کشور چه کرده است. خود دانشگاه کم مشکل و ضعف ندارد ولی کارهایی که اساتید و فارغ التحصیلان دانشگاه انجام می دهند دیگر اینقدر که برخی از شما دوستان انجام می دهید افتضاح نیست. استانداردها و روش ها و نسخه های زیادی می توان (بطور متحد و نه متفرق) برای کارامدی نظام بطور بومی پیشنهاد کرد تا دوستانی که از اداره نانوایی نیز عاجز هستند اگر به مدد ادعای دین یا ادعای آزادی یا وابستگی جناحی به پست و مقامی رسیدند به اندازه الان خرابکاری نکنند. هیچ مجموعه مهم و بزرگی در کشور نمی شناسم که از خرابکاری اینها در امان بوده باشد و شرایط مدیریتی موجود حاصل این دست نارسایی هاست.

شاید اولین شاه کلید شروع حل اینگونه مشکلات کشور همانطور که برخی دوستان معتقد هستند قراردادن فیلتر مدیریتی برای مسوولین رده بالا از جمله رئیس جمهور باشد (با حضور شش متخصص تراز اول مدیریت در شورای نگهبان که سابقه موفق علمی و اجرایی توام با تعهد حقیقی داشته باشند). این روسای جمهور که در این چهل سال داشته ایم مدیر اجرایی قوی و دارای تخصص مربوطه نبوده اند و نتیجه آن همین است.

اگر قبلا مجبور بودیم و کشور شرایط ویژه داشت الان مجبور نیستیم بلکه خلاف این مسیر بر ما واجب به نظر می رسد.

چهار نکته پایانی:

الف) کارامدی نظام را هرگز با رژیم مضحک و منحوس سابق و برخی کشورهای علیل و وابسته منطقه مقایسه نمی کنیم و سطح خود را پایین نمی آوریم.

ب) باید همه مردم ایران تا عمق استخوان درک کنند که سابقه خرابکاری در کشور سابقه مدیریتی نیست. اینکه فلانی کجا بوده در اکثر قریب به اتفاق موارد سابقه خرابکاری وی در کشور است نه مدیریت حقیقی. یکی از نشانه های مدیر قوی این است که سیستمی بسازد (وضع موجود را به سمت سیستمی متحول کند) که افراد نادان یا سوء استفاده کننده فعلی و بعد از وی به سادگی نتوانند خرابکاری کنند. مدیر قوی سیستم ساز و یک مدیر تحول حقیقی است نه یک بوروکرات علیل محافظه کار و مصلحت اندیش امضا کننده نامه ها.

ج) مردم درد و رنج زیادی از نظام مدیریتی و اداری موجود می کشند و خود نیز مقصر و بخشی از همین نظام هستند، ولی اصل مطلب به گردن مسوولین بخصوص افراد قدرتمند تر کشور است، بخصوص مسوولین اجرایی قوا و رئیس قوه مجریه.

د) قویا معتقدم نسل فعلی و بعدی ان شاء الله به بحران ناکارامدی نظام پایان خواهند داد و تحت رهبری ولی امر عزیز خود به آنچه که شایسته آنیم خواهیم رسید.

* پژوهشگر، مدیر و مهندس در زمینه دانش مدیریت و مهندسی رایانه (بین رشته‌ای)، دانشگاه صنعتی شریف