داخلی صفحه فرهنگی آرشيو يادداشت

۱

فرهنگ می‌تواند بگوید «نفتی» نیست

بخش تعاملی الف - امیرحسین فقیهی

اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.

فرهنگ زبان دارد، اگر آن را موجودی زنده بدانیم و می‌تواند حرف خودش را بزند، اگر قائل به این باشیم که نفس می‌کشد. فرهنگ می‌تواند بگوید که رگش به نفت متصل نبوده و حیاتش از برکت دولت نیست.

فرهنگ، همان فرهنگ اصیلِ انسان‌ساز، با فرم‌هایش حرفش را می‌زند. زبان فرهنگ، ادبیات و سینما و امثال این‌هاست. فرم‌هایی که هر کدام نشان داده‌اند که اگر رگشان را به نفت وصل کنی، مترسکی بی‌جان از فرهنگ می‌سازند، به جای موجودی بالنده و سرزنده.

هر چند چهل سالگی را موقع کامل شدن عقل دانسته‌اند، امّا پس از گذشت سی سال از انقلاب دیگر هر عقلی می‌تواند بفهمد که با بودجه‌های نفتی و بخش‌نامه‌های دولتی نمی‌توان فرهنگ‌سازی کرد. چه این که طی این سال‌ها دیدیم که همین‌ها آفت شدند و نفس فرهنگ را تنگ کردند.

همین فرهنگ، الان نیمه‌جان است، امّا هنوز زنده است. زنده به دست دل‌سوزان و دغدغه‌مندان فرهنگ این مملکت. این فرهنگ زبان دارد و هنوز هر می‌تواند حرف خود را بزند. این قلم‌ها و ذهن‌هایی که هنوز نفتی نشده‌اند، می‌توانند دست مدعیان را رو کنند و مچ مترسک‌های قلابی نفتی را به خاک بزنند.

لازم بود تا سال‌هایی سپری شود، پول‌هایی خرج شود، تصمیماتی گرفته شود و در نهایت فرصتی داده شود به مدعیان، تا دوباره اثبات شود که قلمِ نفتیِ دولتی، فرهنگ‌ساز نیست. بلکه فرهنگ‌باز است. بازی با فرهنگ، برای به کرسی نشاندن حرف سیاست! از جنس سیاست‌کاری‌ها و سیاست‌بازی‌های سال‌های اخیر.

و الّا چه کسی می‌داند که سیاست چیزی نیست جز کیاست و فکر و تعقل، برای گسترش فرهنگ؟! سیاستِ درست، در خدمت فرهنگ اصیل است. سیاست وسیله‌ای است که می‌تواند راه تنفس فرهنگ را باز کند. امّا حیف که بر چهره سیاست هم دوده نشاندند. سیاستی که قرار بود دوده‌های فرهنگ را بزداید.

حال و در یک فضای امیدوارکننده و رو به جلو، فرصتی شده تا دوباره قلم‌هایی به حرکت درآیند و زبان فرهنگ باشند. آن‌ها می‌خواهند بگوید که اولاً این قلمِ دغدغه است که فرهنگ می‌سازد و نه قلمِ نفت و ثانیاً فرهنگ مادر سیاست است و نه سیاست، سازنده‌ی فرهنگ