جمهوری اسلامی ایران در حالی جنگی هشت ساله را پشتسر گذاشت که بسیاری از کارشناسان بینالمللی بر این باور هستند رژیم بعثی عراق در طول این جنگ نابرابر از کمکهای شایان دوستان غربی و شرقی خود برخوردار بود.
به گزارش جوان،کمکهایی که میکوشید به وسیله آن انقلاب نوپای ایران که منافع نامشروع بسیاری از ابرقدرتها را از میان برده بود، با چالشی جدی روبهرو و در نهایت زمینگیر کنند. یکی از این کشورها که در ایام جنگ از هیچ کمکی به رژیم بعثی عراق فروگذار نکرد، دولت امریکا بود؛ دولتی که کمکهای خود را در قالب فروش تجهیزات مدرن نظامی و کمکهای اطلاعاتی به رژیم بعثی عراق ارائه میکرد.
رامسفلد؛ سفیر جنگشاید نقطه عطف همکاریهای امریکا با عراق در جریان جنگ تحمیلی، سفر دونالد رامسفلد فرستاده ویژه «ریگان» به عراق و ملاقات وی با صدام حسین بود؛ سفری که چندین دستاورد برای دولت عراق به همراه داشت.
دستاورد نخست این سفر آغاز فعالیت سفارت امریکا در بغداد و توسعه روابط امریکا و عراق بود. دستاورد دیگری که این سفر برای عراق به همراه داشت، توقف جریان فروش سلاح به ایران توسط دلالان خارجی بود؛ موضوعی که صدام به صورت مستقیم از رامسفلد تقاضا کرد و این موضوع با موافقت دولت امریکا همراه شد. نطفه اقدامات امریکا برای ممانعت صدور تسلیحات به ایران و مجازات شرکتها و اشخاصی که در روند فروش غیرقانونی تسلیحات به تهران نقش داشتند و بعدها به عملیات «استانچ» معروف شد، درپی همین ملاقات رامسفلد با صدام منعقد شد.
در همین حال، مهمترین دستاورد سفر رامسفلد به عراق، زمینهسازی برای توسعه روابط عراق و امریکا و دریافت کمکهای نظامی و اطلاعاتی بیشتر از امریکا بود؛ موضوعی که سرانجامش صدور بیانیهای از سوی دولت امریکا با این مضمون بود که «دولت امریکا هر آنچه لازم و از نظر قانون موجه است را انجام میدهد تا عراق در جنگ با ایران مغلوب نشود.»
کمکهای امریکاییحال در این بخش به بخش کوچکی از کمکهایی که امریکاییها در جریان جنگ ایران و رژیم بعثی به این حکومت ارائه کردند، اشاره میکنیم؛ کمکهایی که با واسطه عربستان سعودی یکی از متحدان رژیم بعثی به دست آنان میرسید و باعث شد جنگ بیش از آنچه کارشناسان میپنداشتند به درازا بکشد و خسارات جمهوری اسلامی ایران تا حد زیادی بالا برود. این در حالی است که بسیاری بر این باور بودند که اگر چنین کمکهایی از سوی حکومتهای غربی به عراق نمیرسید، سرنوشت جنگ با فتح خرمشهر توسط ایران به گونهای دیگر رقم میخورد و جمهوری اسلامی در مرز آزادسازی بسیاری از مناطق عراق قرار میگرفت.
یکی از مهمترین کمکهای امریکا به عراق، ارائه کمکهای اطلاعاتی این کشور به حکومت بعثی بود. بر این اساس پیش از شروع جنگ تحمیلی و در روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امریکا اطلاعات حساس نظامی ایران را که شامل نقاط ضعف ارتش ایران و مراکز حساس نظامی بود، در ملاقاتهایی با بعضی سران نظامی حکومت پهلوی از آنها دریافت میکرد و این اطلاعات را از طریق عربستان سعودی به دست سازمان اطلاعات عراق میرساند. همچنین ابوالحسن بنیصدر نیز پس از انقلاب و فرار از ایران، ملاقاتهایی در همین ارتباط با نمایندگان امریکا در پاریس انجام داد.
همچنین نشریه فارین پالیسی چاپ واشنگتن چند سال پس از پایان جنگ ایران و عراق عنوان کرد که امریکا در جریان جنگ ایران و عراق با وجود اطلاع از تصمیم عراق برای استفاده از سلاحهای شیمیایی، کمکهای اطلاعاتی در اختیار این حکومت گذاشته است. این کمکها پس از پیروزیهای استراتژیک ایران در جبهههای نبرد و برای جلوگیری از پیروزی نهایی ایران در اختیار عراق گذاشته شد.
علاوه بر این اسناد دیگری نیز در دسترس قرار دارد که ادعا میکند، رونالد ریگان شخصاً به ویلیام کیسی(رئیس سازمان سیا) دستور میدهد جهت جلوگیری از شکست عراق در جنگ با ایران، باید سازمان سیا به این کشور کمک اطلاعاتی کند.
در همین خصوص اطلاعات دیگری نیز عنوان میکند که سازمان سیا از سال ۱۹۸۰شروع به در اختیار گذاردن تصاویر هوایی به رژیم بعث عراق میکرد. این تصاویر توسط ماهوارههای جاسوسی امریکا از مواضع نیروهای نظامی ایران و تأسیسات نفتی ایران گرفته شده بود و این کمکرسانی اطلاعاتی تا برقراری آتشبس میان ایران و عراق ادامه پیدا کرد.
همچنین در ۳۰سپتامبر ۱۹۸۰نیروی هوایی امریکا پنج فروند هواپیمای شناسایی آواکس را جهت شناسایی عملیاتهای هوایی نیروی هوایی ایران و اطلاعرسانی آنها به ارتش عراق، به عربستان سعودی منتقل کرد.
نکته جالب در این خصوص اعتراف دو خلبان عراقی است که پس از ساقط شدن هواپیماهایشان و اسیر شدن به دست نیروهای ایرانی عنوان کردند مرکز فرماندهی و کنترل نیروی هوایی عراق در نخیب در نزدیکی مرز عربستان سعودی بهصورت روزانه گزارشهای اطلاعاتی از طرف ایالاتمتحده دریافت میکنند.
کمکهای مستقیم نظامیاما ایالاتمتحده در کنار کمکهای اطلاعاتی خود به رژیم بعثی، کمکهای مالی و نظامی مستقیمی را در اختیار این رژیم قرار داد. ایالاتمتحده در طول جنگ کمکهای مالی فراوانی را به واسطه فشار به کشورهای عربی در اختیار صدام قرار داد و همین پول در ادامه زمینه خرید تسلیحات مدرن از امریکا و همپیمانانش را فراهم کرد. علاوه بر این امریکا هموارکننده مسیر خرید تسلیحات مدرن غربی از فرانسه و آلمان توسط رژیم بعثی بود.
در خصوص کمکهای نظامی مستقیم امریکا به رژیم بعثی در ایام جنگ میتوان به فروش ۴۸فروند هلیکوپتر نظامی بل ۲۱۴استی اشاره کرد؛ هلیکوپترهایی که به سفارش حکومت قبلی ایران ساخته شده بود اما توسط دولت امریکا مصادره و به عراق فروخته شد. علاوه بر این اسنادی در اختیار است که اثبات میکند، شرکت علمی American Type Culture Collection یک بار در سال ۱۹۸۶مجموعهای از عوامل بیماریزا شامل سهگونه سیاهزخم، پنج نوع سم بوتولینیوم و سهگونه بروسلا به دانشگاه بغداد فروخته که پس از آن در جنگافزارهای شیمیایی عراق علیه رزمندگان کشورمان مورد استفاده قرار گرفت.
بازی دو سر برد برای امریکا
حال واقعیت آن است که امریکا یک بازی دو سر برد در جریان جنگ ایران و عراق دنبال میکرد؛ بازیای که از یک سو میکوشید منافع از دست رفته خود در ایران را بار دیگر بازیابی کند و از سوی دیگر با فروش تسلیحات نظامی خود به عراق، باعث ترمیم اقتصاد شکستخورده خود در آن سالها شود؛ اقتصادی که همزمان با آغاز جنگ میان ایران و عراق دچار رکودی شدید بود اما از مسیر فروش تسلیحات این رکود شکسته شد و سودی کلان را عاید این کشور کرد؛ سودی که در دیگر حوزههای اقتصادی این کشور سرمایهگذاری شد.