کد مطلب: 34633
آمادگی ترکیه برای میانجیگری میان ایران و آمریکا
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۳ آبان ۱۳۸۷ ساعت ۱۲:۰۰
نخستوزير تركيه از تمايل آنكارا براي ميانجيگري بين دولت جديد آمريكا و ايران خبر داد. رجب طيب اردوغان در گفتوگو با روزنامه نيويوركتايمز تاكيد كرد كه انتخاب باراك اوباما به رياستجمهوري آمريكا فرصتهاي جديدي را براي تغيير در روابط بين ايران و آمريكا به وجود ميآورد. اردوغان نامه تبريك محمود احمدينژاد رئيسجمهور ايران به اوباما را گامي كه ميتوان از آن استفاده كرد خواند و گفت: ما آماده ميانجيگري هستيم.
به نوشته روزنامه اعتمادملی اردوغان گفت: فكر ميكنم بتوانيم مفيد واقع شويم. نخستوزير تركيه در ادامه گفت: ما روابط ايران و آمريكا را با نگراني بسياري دنبال ميكنيم. اميدواريم چنين مسائلي سر ميز مذاكرات حل شود. در عصر حاضر جنگ هرگز راهحل خوبي نيست.اردوغان در گفتوگويش با روزنامه نيويوركتايمز خاطرنشان كرد: تركيه ميخواهد از نقش رو به افزايش خود در خاورميانه براي پل زدن ميان غرب و شرق استفاده كند. اردوغان كه پيش از سفر به آمريكا براي شركت در نشست بحران جهاني اقتصاد اين مصاحبه را انجام داده گفت: انتظار داريم كه پرونده هستهاي ايران روي ميز حل شود. اردوغان در ادامه اين مصاحبه گفت: اصول سياست خارجي تركيه بر اين نكته استوار است كه ما با دشمنتراشي مخالفيم. هيچكس نبايد اين تفكر غلط را داشته باشد كه تركيه بيش از ناتو متوجه خاورميانه شده است. اگر نفوذ تركيه در خاورميانه بيشتر شود كمكي خواهد بود براي حضور ما در اروپا كه اين جريان به عنوان پشتوانهاي در ناتو محسوب ميشود. اردوغان در ادامه با اشاره مجدد به موضوع پيروزي اوباما در انتخابات رياستجمهوري آمريكا انتخاب وي را موقعيتي براي آمريكا براي جلب اعتماد جهان و بازيافتن آن توصيف كرده و گفت: آمريكا هماكنون چنين تصويري را در جهان ندارد. آمريكا در آغاز قرن 21 ارزشهاي مشخصي را براي خود تعريف كرد اما هماكنون در تحقق آنها پيشرفتي نداشته بلكه عقبگرد نيز كرده است و براي من به عنوان يك نخستوزير اين خيلي مهم است كه اين ارزشها را به حقيقت نزديك كنم. به نوشته نيويوركتايمز، تركيه اعلام كرد كه از موقعيت ويژهاي برخوردار است (اين كشور عضو ناتو است، ماه گذشته عضو غيردائم شوراي امنيت سازمان ملل شد و كشوري مسلمان است كه در سالهاي اخير روابط خود را با همسايگانش احيا كرده است) تا بتواند گفتوگوها بين واشنگتن و تهران را تسهيل بخشد؛ اما مقامات غربي ابراز شك و ترديد كردهاند كه تركيه كه عضو ائتلاف غربي است بتواند به عنوان يك ميانجي بيطرف بين آمريكا و ايران عمل كند. تركيه از لحاظ اقتصادي و سياسي از منزوي شدن ايران هراس دارد زيرا ايران جايگزيني مناسب به جاي روسيه براي تامين انرژي مورد نياز تركيه محسوب ميشود. اين كشور خواهان جلوگيري از آغاز يك جنگ ديگر در مرزهاي خود است. يك مقام غربي كه اجازه نداشت بهطور علني در اين باره صحبت كند و خواست نامش فاش نشود، گفت كه تركيه از آنچه ممكن است اتفاق بيفتد وحشت دارد. آنها نميخواهند ماجراي عراق تكرار شود. اين مقام غربي گفت: آنها ميدانند كه ميانجيگري بين تهران و واشنگتن حقيقتا كار حساسي است و ممكن است آنها را در نقطه اشتباهي قرار دهد. با اين حال يك دولت جديد در آمريكا و داشتن رئيسجمهوري كه گفته است قصد دارد تغييرات گستردهاي در سياست خارجي به وجود آورد ممكن است فرصتهاي جديدي را ايجاد كند. وي با اشاره به اينكه تركيه كمك بسياري كرده است، گفت كه اگرچه ديپلماسي شديد با ايران فاصله زيادي با موفقيت دارد يكي از چيزهايي كه ميتواند مفيد باشد يك كشور مسلمان است كه سعي كند ايران را به مسيري ديگري هدايت كند. تركيه؛ عضو جديد شوراي امنيت و نقش تازه اوايل تابستان امسال نخستوزير تركيه اعلام كرد ممكن است به زودي ميانجيگري درباره برنامه هستهاي ايران نيز به آنكارا داده شود. اردوغان آن زمان گفت: تركيه كه گفتوگوها ميان سوريه و اسرائيل را ميانجيگري مي كند، ممكن است ميانجيگري گفتوگوهاي هستهاي ايران را نيز به زودي به عهده گيرد. وي توضيح بيشتري در اين باره ارائه نكرد. نخستوزير تركيه چندي قبل در مراسم افتتاحيه اجلاس اقتصادي جهان در استانبول تاكيد كرده بود كه منزوي كردن ايران و سوريه راهبردي گمراهانه است. اردوغان در آن مراسم تصريح كرد: <گفتوگوي ميان كشورهاي منطقه بهتر از فشار بيروني به آنها است.> اردوغان بدون اشاره به نام آمريكا و غرب ادامه داد: <كشورهاي منطقه ميتوانند براي مناقشه خاورميانه و تنشها در عراق از راه همكاري با همديگر و بدون فشار خارجي، راهكارهايي پيدا كنند.> نخستوزير تركيه همچنين از كشورها خواست در مقابله با تروريسم صادقانه عمل كنند. پيش از اين نيز وزير خارجه تركيه با اشاره به اينكه آنكارا در رابطه با مساله هستهاي ايران حساسيتهاي طرفين را درك ميكند، به خبرگزاري رويترز گفته بود: تركيه در حل مساله هستهاي ايران ميتواند بين كشورهاي غرب و ايران نقش كليدي ايفا كند. علي باباجان با بيان اين مطلب افزود كه هم ايران و هم كشورهاي غربي خواستار نقش تركيه براي حل ديپلماتيك مساله هستهاي تهران شدهاند. باباجان پس از پذيرش عضويت تركيه در شوراي امنيت در اواخر مهرماه نيز اعلام كرد: به هنگام مطرح شدن موضوع هستهاي ايران، تركيه اين مساله را بهطور عميق و با تمام جزئيات بررسي ميكند. آنكارا مواضعش را بسيار روشن و صريح در اين باره بيان كرده است. همان زمان روزنامه<وطن> چاپ تركيه گزارش داد بسياري از كارشناسان اين كشور معتقدند كه حضور سياسي تركيه در مسائل منطقه بهخصوص در موضوع هستهاي ايران از عوامل مهم اخذ عضويت در شوراي امنيت است. به نوشته اين روزنامه، در طول اين دو سال تركيه در شوراي امنيت ميتواند در مسائلي كه از نزديك با اين كشور ارتباط دارد از جمله ايران و موضوع قبرس نقش فعالتري از خود نشان دهد. هفته گذشته هم سفير آمريكا در تركيه با اشاره به عضويت اين كشور در شوراي امنيت سازمان ملل گفت: براي جلب توجه بيشتر جوامع بينالمللي به مساله هستهاي ايران خواهان همكاري بيشتر ميان واشنگتن و آنكارا هستيم. راس ويلسون سفير آمريكا در تركيه درخصوص روابط آنكارا - واشنگتن با اشاره به عضويت دو ساله تركيه در شوراي امنيت سازمان ملل گفت: از گذشته تاكنون ميان تركيه و آمريكا رابطهاي دوستانه و همكاريهاي دوجانبه وجود داشته است كه پس از عضويت اين كشور در شوراي امنيت بيشتر از پيش ميشود. دو كشور با همكاري ديگر كشورهاي عضو شوراي امنيت براي حل مشكلات در جهت تامين امنيت بينالمللي تلاش ميكنند و در همين راستا با يكديگر همكاري دارند. سفير آمريكا در تركيه با اعلام مساله هستهاي ايران به عنوان يكي از مسائل مورد توجه در شوراي امنيت مدعي شد: ايران از سالهاي پيش براي دستيابي به فناوري هستهاي تلاش ميكند اما براي اثبات اين مساله كه دستيابي به اين انرژي تنها براي پيشبرد اهداف هستهاي است، كاري انجام نميدهد و براي جلب اعتماد كشورهاي ديگر تلاش نميكند. در همين زمينه بعضي از سوالهاي شورا را بيپاسخ گذاشته است و بر همين اساس آژانس بينالمللي انرژي اتمي شبهههايي مبني بر ساخت سلاح هستهاي درخصوص اين كشور دارد. استقبال البرادعي از مذاكره مستقيم ايران و آمريكا همزمان با آمادگي تركها براي ميانجيگري بين ايران و دولت باراك اوباما، مديركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي با ابراز اميدواري نسبت به گفتوگوهاي مستقيم بين تهران و واشنگتن گفت كه اظهارات اوباما درباره آمادگياش براي گفتوگوي بدون پيششرط با ايران ميتواند موجب همكاري بيشتر تهران با آژانس شود. محمد البرادعي روز سهشنبه پس از ديدار با كارل شوارزنبرگ، وزير امور خارجه جمهوري چك در يك كنفرانس خبري در پراگ گفت: اگر گفتوگوي مستقيم بين ايران و آمريكا انجام گيرد، فكر ميكنم ايران با آژانس همكاري بيشتري انجام دهد. به گزارش خبرگزاري رويترز، البرادعي در ادامه گفت: يك گشايش سياسي ايران را متقاعد خواهد كرد كه براي حل مسائل فني باقيمانده با آژانس همكاري كند. به عقيده من بخش سياسي مسالههستهاي ايران نيازمند يك گفتوگوي مستقيم با تهران است و به همين دليل است كه از اظهارات اوباما مبني بر اينكه وي آماده گفتوگوي مستقيم و بدون پيششرط با تهران است خوشحالم. مديركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي گفت كه ترديد درباره برنامههاي آينده ايران يك نگراني اصلي (آژانس) است. البرادعي با اشاره به مساله مطالعات ادعايي كه توسط آمريكا مطرح شده و براساس آن واشنگتن مدعي است كه ايران در گذشته فعاليتهاي هستهاي نظامي داشته است، گفت: من فكر ميكنم در حال حاضر ما در زمينه ايران با يك بنبست مواجه شدهايم. ما ميتوانيم همه فعاليتهاي اعلامشده آنها را راستيآزمايي كنيم. ما ميتوانيم برنامه غنيسازي آنها را راستيآزمايي كنيم و اين چيز خوبي است اما هنوز نميتوانيم در شفافسازي برخي از مسائل باقيمانده مربوط به مطالعات ادعايي كه ميتواند با يك بعد نظامي ارتباط داشته باشد پيش رويم. مديركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي افزود: نگرانيهايي دربارهايران نه درباره امروز بلكه درباره آينده وجود دارد؛ اينكه وقتي آنها به اين فناوري (هستهاي) دست پيدا ميكنند از آن چه استفادهاي خواهند كرد و اينكه آيا سراغ تسليحات هستهاي خواهند رفت يا خير. شوراي امنيت سازمان ملل نيز در اين نگراني شريك است. اين در حالي است كه گزارش غيررسمي محمد البرادعي هفته آينده منتشر ميشود. به گزارش ايسنا، نشست شوراي حكام آژانس بينالمللي انرژي اتمي پنجشنبه 27 نوامبر 77 آذر) در مقر اين آژانس در وين آغاز بهكار خواهد كرد. براساس روال آژانس، 7 تا 10 روز قبل از آغاز نشست رسمي شوراي حكام، مديركل آژانس گزارشهاي خود را درباره موضوعهاي مختلف براي بررسي اعضاي شوراي حكام منتشر ميكند. پيشبيني ميشود مديركل آژانس در گزارش خود به نتايج بازرسيهاي معمول و نيز سيستمهاي اطلاعاتي و حسابرسي از مواد هستهاي اشاره كند. همچنين البرادعي براساس درخواست شوراي امنيت سازمان ملل احتمالا باز هم اعلام خواهد كرد كه پيشرفتهاي بيشتري در دريافت پاسخهاي ايران به سوالات مبتني بر مطالعات ادعايي از ايران به دست نيامده است و ايران قطعنامههاي شوراي امنيت را اجرا نكرده و به غنيسازي اورانيوم ادامه داده است. امروز نشست 551 در پاريس امروز ديپلماتهاي عاليرتبه 5 عضو دائمي شوراي امنيت و آلمان براي گفتوگو درباره پرونده هستهاي ايران با يكديگر ديدار ميكنند. مقامات آمريكايي روز سهشنبه گفتند كه در نشست روز پنجشنبه در پاريس مقامات عاليرتبه وزارت امور خارجه 551 گرد هم ميآيند و ويليام برنز،معاون وزير امور خارجه آمريكا در امور سياسي و سومين مقام عاليرتبه وزارت امور خارجه اين كشور به نمايندگي از واشنگتن حضور خواهد داشت. برنز در مسكو نيز با مقامهاي روسي درباره پرونده هستهاي ايران، مناقشه گرجستان و روسيه و همچنين سامانه دفاع ضدموشكي آمريكا رايزني ميكند. يك مقام وزارت امور خارجه آمريكا گفت كه نشست پاريس براي اين تشكيل ميشود تا ببينيم وضعيت مشوقها چگونه است و در قبال ايران چه گامهايي ميتوانيم برداريم. اين مقام آمريكايي گفت كه با وجود اينكه تحريمها در حال تاثيرگذاري هر چه بيشتر بر ايران هستند واشنگتن اميد كمي به اينكه ايران از درخواستهاي گروه 551 پيروي كند، دارد. با وجود تشديد اقدامات دولت آمريكا عليه ايران و حمايت متحدان اين كشور در اتحاديه اروپا، آنها هنوز نتوانستهاند روسيه و چين را در زمينه لزوم اعمال تحريمهاي جديد سازمان ملل عليه ايران متقاعد كنند. خاوير سولانا مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كه اغلب نمايندگي 551 را در گفتوگو با ايران برعهده دارد، هفته گذشته پيشنهاد گفتوگوهاي هستهاي بيشتري با ايران را داد. اين مقام وزارت خارجه آمريكا اين را تاييد كرد و در عين حال گفت، انتظار نميرود چنين گفتوگوهايي در صورتي كه به وقوع بپيوندد، نتايجي به دنبال داشته باشد؛ بهخصوص در زماني كه انتقال قدرت از دولت جورش بوش، رئيسجمهور آمريكا به گروه باراك اوباما، رئيسجمهور منتخب آمريكا در حال اجرا باشد. اوباما رويكردي كاملا متفاوت را در قبال ايران اتخاذ كرده و آمادگي خود را براي گفتوگوهاي بدون پيششرط با تهران اعلام كرده است.