کد مطلب: 129249
یک ناشر ایرانی در گفتوگوی تفصیلی با فارس:
کتابفروشیهایی شبیه هایپرمارکت در عربستان
تاریخ انتشار : جمعه ۲۰ آبان ۱۳۹۰ ساعت ۲۳:۵۳
یک ناشر ایرانی در تحقیقی درباره مراکز نشر عربستان سعودی میگوید: عرضه کتاب در این کشور، شبیه ایران نیست و مجموعهای از محصولات فرهنگی در فروشگاههایی شبیه هایپرمارکتهای عربی عرضه میشود. با این حال، فقط پولدارها در این کشور کتاب میخوانند.
به گزارش خبرگزاری فارس، مهدی گلمحمدی، شاعر، عکاس و مدیر انتشارات گلمحمدی مشهد، سالهاست که به عنوان مدیر تدارکات به حج عمره و تمتع میرود و تجربه متعددی از سفر به عربستان سعودی، به ویژه دو شهر مکه مکرمه و مدینه منوره دارد. گلمحمدی که از ناشران فعال بخش خصوصی مشهد به شمار میرود و انتشار کتابهای پرتیراژی مانند «نامهای به دخترم» را در کارنامه دارد، پیش از اینها سفرهای گوناگونی به نقاط مختلف جهان را تجربه کرده و مطابق حرفه خود، از چند و چون مسائل حوزه چاپ و نشر کتاب در کشورهای آسیایی باخبر است.
به سبب حضور وی در سفر حج امسال و با توجه به تحقیق و مشاهده او از بازار نشر در عربستان سعودی، گفتوگوی مفصلی با او تدارک دیدیم که با وجود دوری راه، حوصله او در این مصاحبه نسبتاً بلند، قابل تقدیر و تشکر است.
کتابفروشیهای اصلی در دسترس زائران نیستند
فارس: آقای گلمحمدی! آن دسته از زائران و حاجیان بیتالله الحرام ـ که تعلقات فرهنگی دارند ـ معمولاً در سفر حج تمتع این فرصت را به دست میآورند تا به نقاط مختلف شهرهای زیارتی سعودی سری بزنند، اما کتابفروشیها در دسترس نیستند یا در مرکز شهر قرار ندارند.
گلمحمدی: بله، همینطور است. بیشتر کتابفروشیهای مرکز شهر و خصوصاً اطراف حرمین شریفین، به عرضه قرآن و کتابهای مذهبی اختصاص دارد؛ مثل تفاسیر قرآن، ادعیه و غیره که در قالب «التسجیل» ملاحظه میکنیم، اما کمی دورتر از اطراف حرم، فروشگاههای بزرگی هستند که مجموعه لوازم التحریر و از جمله کتاب را پوشش میدهند و در اختیار مشتریان خود میگذارند.
فارس: اما آنها به دعا اعتقاد ندارند!
گلمحمدی: اتفاقاً کتاب دعا هم هست. آنها ادعیه استخراج شده از قرآن را چاپ و منتشر میکنند و این کار را به زبآنهای مختلف به همراه تفاسیر مختلف آن انجام میدهند. یعنی آیاتی که به نحوی، گفتوگوی مخلوق با خالق است.
فارس: درباره فروشگاههای بزرگ کتاب و نحوه خدماترسانی آنها توضیح دهید.
گلمحمدی: اینجا فروشگاهی به نام «مکتب جریر» هست که هم در مدینه و مکه و هم شعبات و نمایندگیهای بسیار بزرگی در ریاض، قصیم، خُبَر، دمّام، ظهران، هفوف، جبیل، جده، مکه، مدینه و به تازگی در احساء دارد. این فروشگاه زنجیرهای همانند هایپرمارکتهای عربی عمل میکند و بسیار گسترده به مشتریان خود خدماترسانی میکند. این فروشگاهها در چند طبقه، اقلام و محصولات گوناگون فرهنگی عرضه میکنند که یکی از طبقات آن که بیش از ۳ هزار متر مربع وسعت دارد، فقط مخصوص ارائه کتاب به مخاطبان است. در این کتابفروشیها، کتابهای علمی، درسی، کمک آموزشی، کامپیوتری، ترجمه شده و ترجمه نشده داستانی، روانشناسی و جدیدترین کتابهای آمریکا و اروپا را میتوانید پیدا کنید. آثار نویسندگان مطرح دنیا مثل پائولو کوئیلو، یوسا و دیگران به زبآنهای اصلی در این کتابفروشیهای بزرگ به سهولت یافت میشود.
پیروی از الگوی آمریکایی ـ اروپایی در قیمتگذاری کتابها
فارس: قیمت کتابها چگونه است؟
گلمحمدی: از قضا قیمت کتابها هم طبق استاندارد اروپا و آمریکاست و چون نرخ تولید کتاب در این دو قاره بالاست، کتابهای عرضه شده در عربستان سعودی هم معمولاً گرانقیمت هستند.
فارس: مثلاً یک کتاب ۳۰۰ صفحهای را با چه میزان پولی میشود خرید؟
گلمحمدی: یک کتاب مرجع یا رمآنهای قطور به زبان اصلی (انگلیسی) بین ۷۰ تا ۹۵ دلار است که معادل ۹۱ تا ۱۲۳ هزار تومان ماست. از قضا این کتابفروشیها به لحاظ فضاسازی و زیبایی بسیار بسیار وضعیت و نمره خوبی دارند و خیلی زیبا و شکیل ساخته شدهاند؛ به طوری که انسان دوست دارد ساعتها در این فضاها گردش کند.
فارس: به نظر میرسد کتابفروشیهای سعودی هم مانند داروخانههای زنجیرهای این کشور یا فروشگاههای لباس آنجا باشند. غیر از این کتابفروشی بزرگ، مراکز دیگری هم هست که شما رفته و دیده باشید؟
گلمحمدی: کتابفروشی دیگری هم به نام «مکتب العبیکان» است. افرادی که من در این کتابفروشی و مکتب الجریر دیدم، عمدتا از قشر مرفه جامعه هستند که با ماشینهای آنچنانی به این مراکز میآیند و قریب به اتفاق آنها در میانسالی هستند. معمولاً جوآنها استقبالی ندارند و البته در این میان، زائران کشورهایی مانند ترکیه و جنوب شرق آسیا نیز در میان آنها دیده میشوند که برای تهیه کتابهای مورد نیازشان مراجعه میکنند.
فروش کتاب، موبایل و لوازمالتحریر در یک مجتمع
فارس: با وجود آنکه فقط بخشی از اقشار مرفه جامعه سعودی به این کتابفروشیهای بزرگ مراجعه میکنند و کتابها به شدت گران هستند، حتماً گردش مالی آنها امیدوارکننده است که مالکان و سرمایهگذاران آنها به ادامه کار رغبت دارند. دلیل این امر چیست؟
گلمحمدی: یکی از دلایل جذابیت این کتابفروشیها، تلفیق آنها با سایر لوازمالتحریر است. مثلاً در طبقه اول مکتب جریر، وسایل مهندسی، کامپیوتر، ابزار بازی، نرمافزار و لوازمالتحریر است. در یک طبقه دوربین، تلفن همراه و ابزار نقشهکشی و غیره دیده میشود. یک طبقه هم به کتاب اختصاص دارد که میشود قفسههای کتاب را به دقت وارسی کرد و کتاب مورد علاقه خود را برداشت و خرید.
فارس: آیا خرید آنلاین نیز در این سایتها مفهومی دارد؟
گلمحمدی: صد درصد. آنها حتی کارهایی شبیه به سایت فروش کتاب «آمازون» انجام دادهاند و در کشورهایی مانند امارات، بحرین، قطر و ... هم شعبه دارند و میشود از طریق سایتشان کاتالوگ کتابهایشان را دانلود کرد و آثار مورد علاقه را خرید. مثلاً همین جرید، سایتی با نشانی http://www.jarirbookstore.com دارد که میشود با ورود به این سایت، کتابهای این ناشر را به شیوه آنلاین خریداری کرد.
فارس: اینکه یک کتابفروشی متمرکز در نقطهای از شهر وجود داشته باشد، از نظر شما خوب است؟
گلمحمدی: در هر صورت، تصور من به عنوان یک ناشر این است که «یک مرد جنگی به از صد هزار». به عنوان یک نفر اهل مطالعه، خرید از این جور کتابفروشیها را ترجیح میدهم.
فقط پولدارها کتاب میخوانند
فارس: نمونه اینجور مراکز فرهنگی در کشور ما هم هست. آیا میتوانیم بگوییم شهر کتاب ما به مکتب جریر یا سایر کتابفروشیهای سعودی شباهت دارد؟
گلمحمدی: شبیه این مراکز را در مشهد، بیشتر در کتابفروشی آستانقدس که چندین طبقه هست و من از آن خرید میکنم، دیدهام. هم طبقهبندی موضوعی دارد و هم آثار جدید و متنوع عرضه میشوند، اما واقعاً قابل مقایسه نیستند. اینکه همه ملزومات و نیازهای یک آدم فرهنگی از یک جا تهیه شود، خیلی بهتر و مناسبتر است. در ضمن فروشگاهی مانند جریر، ناشر هم هست. یعنی یک ناشر توانسته به چنین قدرتی در عرضه محصولات فرهنگی دست پیدا کند که ما معمولاً در ایران، چنین قدرتنماییهایی را فقط از کتاب کنکوریها و کمکدرسیها سراغ داریم. سایر ناشران ما در حوزههای ادبیات و تاریخ و ... معمولاً ضعیف هستند و ضعیف میمانند.
فارس: در آنجا چگونه میتوانند با این وسعت مشتری داشته باشند و روی پای خودشان بایستند؟ مثلاً اینجا کتاب و محصولات فرهنگی خیلی ارزان است و حتی سی دی قرآن که در عربستان دست کم ۵ هزار تومان است، اینجا با ۵۰۰ تومان قابل خرید است. در کل فکر میکنید مردم آنجا اهل مطالعه بار میآیند که این کتابفروشیها تا این سطح مشتری دارند؟
گلمحمدی: اینجا انسان اهل مطالعه زیاد است؛ خصوصاً در حوزه علوم دینی، اما آن فرهنگ کتابخوانی که منظور من و شماست ـ که جزو شاخصهای فرهنگی هر جامعهای به شمار میآید ـ در متن جامعه، کمتر دیده میشود و بیشتر مربوط به قشر مرفه جامعه است. خرید یک کتاب حدود ۹۰ دلار، یعنی نزدیک به ۳۰۰ ریال سعودی. پرداخت این رقم برای کارگرانی که روزی ۳۰ ریال حقوق میگیرند، یعنی ۱۰ روز کار. این عدد برای عموم مردم سنگین است، اما برای قشر مرفه جامعه خیر. به همین دلیل خوانندگان این جور کتابها کم و بیشتر مربوط به قشر مرفه هستند، اما همان مقدار کم، چون از مراکز واحدی خرید میکنند و به صورت پراکنده در خیابانها نمیچرخند، در مرکزی مثل مکتب جریر تعدادشان به چشم میآید.
رعایت نکردن کپیرایت هم یک جور دزدی است
فارس: درباره رعایت کپیرایت در عربستان چه اطلاعاتی دارید؟
گلمحمدی: قوانین اینجا در ابعاد مختلف، سفت و سختتر از ایران است؛ مثل رانندگی که جرائم سنگین و حتی زندان دارد. در مورد مسائل حقوقی هم همینطور. اصولاً اینجا با دزد جماعت چه به صورت فیزیکی چه به صورت کپیبرداری و دزدی آثار هنری به شدت برخورد میکنند! البته من مطالعهای پیرامون کپی رایت ندارم، اما کاملاً محسوس است که قوانین وجود دارند و محکم هم اجرا میشوند.
فارس: اگر بخواهید تفکیک نسبی از عرضه کتابهای تألیفی و ترجمهای در مراکز عمده کتاب ارائه بدهید، فکر میکنید سهم کدام یک بیش از دیگری است؟
گلمحمدی: این جا ارائه اصل کتاب بر ترجمه و تالیف اولویت دارد. یعنی بیشتر کتابهای خوب را میتوانید به زبان انگلیسی یا حتی زبانهای دیگر خریداری کنید و چون مشکلی هم برای خواندن انگلیسی ندارند، از آن استقبال بیشتری میکنند. مثلاً میتوانم به جرات بگویم که حدود ۳۵ درصد کتابها به زبان اصلی به دست مخاطبان میرسند که این آمار نشاندهنده رشد فراگیری زبان انگلیسی در عربستان است.
اولین سینمای مدینه در حال راهاندازی است!
فارس: این پندار وجود دارد که شاعران و نویسندگان سعودی، فرصت هماندیشی و گردهمایی ندارند. شما چقدر در این باره اطلاع دارید؟
گلمحمدی: گردهمایی از نوع همایشها و جشنوارههای ما تقریباً در سعودی وجود ندارد. اصولاً مرکزی برای این کارها وجود ندارد. به تازگی شنیدم که مرکزی به نام مدینةالشباب دایر شده که اولین سینمای عربستان در آن راهاندازی میشود. این مرکز در حوالی مدینه است، اما تا امروز از هرکس سراغش را گرفتهایم، پاسخی نداده است. امشب از کسانی که برای خرید کتاب به مکتب جریر میآیند خواهم پرسید.
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
