داخلی صفحه فرهنگی آرشيو خبر

کشف نسخه‌ای تازه از زکریای رازی در کتابخانه ملی اتریش

 

محمدرضا وصفی، رایزن فرهنگی ایران در اتریش در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اعلام این خبر گفت: همیشه این سؤال مطرح بوده که پس از سقوط آندلس آیا کتابخانه‌‌های آن نیز از بین رفته و یا چه بلایی سر نسخه‌های خطی دنیای شرق آمده است؟ اخیراً‌ برای نخستین‌بار کتابخانه ملی اتریش در جریان یک بازدید خصوصی مجموعه‌ای را پیش چشم بنده و حجت‌الاسلام تسخیری ریاست مرکز گفت‌و‌گوهای دینی به نمایش در آمد که شامل بخش قابل توجهی از نسخه‌های شرقی است که برخی در زمان‌های دور به لاتین ترجمه شده است و اکنون یا دیگر در کتابخانه‌های مهم دنیا نیستند و یا بسیار کمیابند.

وی ادامه داد:‌ در این مجموعه نسخه‌هایی دیده می‌شود که از دوران سلطنتی اتریش و پادشاهی هاسبورگ‌‌ها برجای مانده است، از آن جمله مجموعه‌های مفصلی در خصوص طب دنیای قدیم است. هم‌چنین در میان این مجموعه ترجمه لاتین نسخه «المنصوری فی الطب‌»‌ رازی نیز وجود دارد که به تفصیل و با دقت کامل ترجمه شده است،‌ پیش از این نسخه‌های عربی این کتاب در کتابخانه‌های مختلف دنیا شناسایی شده بود،‌ اما از نسخه لاتین خبری نبود.

وصفی با بیان این مطلب که ترجمه یک کتاب به زبان لاتین و انتقال آن به حوزه فرهنگی دیگر در آن زمان اهمیت ویژه کتاب را نشان می‌دهد،‌ گفت:‌ به باور محققان قرون وسطی رازی بزرگترین پزشک ایران و جهان اسلام در قرون وسطی است، که کتاب «المنصوری» را برای منصوربن‌ اسماعیل نگارش کرده است، این کتاب از 10 مقاله شکل گرفته و مورخان اروپایی معتقدند که در کنار «الحاوی» رازی بزرگترین کتاب در زمینه علوم پزشکی قدیم است. همچنین المنصوری یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌هایی است که علم تشریح را بیان کرده است.


وی در پاسخ به این پرسش که آیا رایزنی تعاملی برای انتقال نسخه دیجیتال این کتاب به ایران داشته یا خیر؟ گفت:‌ ما برنامه‌ ویژه‌ای در این خصوص نداریم؛ چرا که اساسا‌ً در دستور کار سال جاری رایزنی فرهنگی چنین پروژه ای نیست،‌ ما به عنوان حلقه واسط بین کتابخانه‌های ملی دو‌ کشور می‌توانیم اقدام کنیم. داشتن نسخه دیجیتال از این کتاب و یا کتاب‌های دیگر منوط به طی کردن مسیری ویژه است و مسیر آن تفاهم‌نامه میان کتابخانه ملی ایران و اتریش است. کتابخانه ملی ایران از روی فهرستگان کتابخانه ملی اتریش می‌تواند درخواست مبادله چنین نسخه‌هایی را داشته باشد و ما رسیدن به این هدف را دنبال  می‌کنیم.
رایزن فرهنگی ایران در وین تصریح کرد:‌ اما اینکه این نسخه‌ها چگونه به اتریش رسیده است،‌ پرسشی است که حتی کارشناسان خود کتابخانه ملی اتریش نیز برای آن پاسخ روشنی ‌ندارند، برخی از این نسخه‌ها در سال‌های دور توسط پادشاهی هلند به پادشاهی اتریش _مجار اهدا شده بود و برخی نیز از دولت عثمانی یا تجار نسخ خطی عثمانی و اسلامی در قرن‌های گذشته خریداری شده است. البته کارشناسان کتابخانه ملی اتریش معتقدند مرجع اصلی این نسخه‌ها در سال‌های دور همان کتابخانه‌های اندلس است. میراث بزرگ جهان اسلام شکوفایی ویژه‌ای در علم و هنر و اندیشه و فلسفه داشت و‌ اگر آن میراث زنده می‌بود ما امروز به بلای کج فهمی‌های بسیار در دنیای اسلام کمتر مبتلا بودیم.‌
در هر حال ترجمه موجود از زکریاری که برای دنیای غرب در قرون گذشته انجام شده حکایت از پویایی علم در شرق اسلامی و‌ نیاز غرب به این علوم بوده است.