الف - مانع تراشی عربستان برای حج امسال/ از کار شکنی تا تهدید

مانع تراشی عربستان برای حج امسال/ از کار شکنی تا تهدید

آن گونه که در خبرها آمده هیأتی از ایران به ریاست سعید اوحدی، رییس سازمان حج و زیارت برای انجام مذاکرات و فراهم کردن مقدمات سفر حجِ هموطنانمان در سال ۹۵، روز سه شنبه ۲۴ فروردین ماه عازم عربستان شد.

بر اساس روال سال‌های قبل می‌بایست حدود دو ماه پیش برنامه‌ریزی‌ها بین دو کشور برای مراسم حج امسال انجام می‌شد اما این دیدارها به دلیل تیرگی روابط دو کشور با تاخیری حدوداً شصت روزه و در ماه جاری صورت گرفت.

این در حالی است که سعید اوحدی ديروز درباره نتیجه پنج روز مذاکره با وزارت حج عربستان اظهار کرد:

«در جلسات متعددی که وزیر حج، معاون وزیر کشور و مسئولان وزارت خارجه عربستان حضور داشتند، دو طرف ملاحظات خود را درباره حج تمتع اعلام کردند که تاکید ما بیشتر بر تأمین امنیت زائران ایرانی با توجه به حوادث سال گذشته بود... مساله صدور ویزا هنوز حل نشده است ... عربستان تا کنون راهکار مشخصی را درباه صدور ویزا ارائه نکرده است... ایران خواهان صدور ویزا در داخل کشور است.»

یک روز قبل از این سخنان، علی جنتی نیز در حاشیه نشست با اعضای اتاق بازرگانی و در جمع خبرنگاران از کارشکنی عربستان برای پیگیری مسائل مربوط با حج خبر داد و تصریح کرد: «در چند ماه گذشته حتی به مسئولان سازمان حج و زیارت برای حضور و مذاکره ویزا ندادند و برای اولین بار در یک کشور ثالث ویزا صادر شد. با اینکه اعلام کردیم کشور سوئیس حافظ منافع عربستان در ایران است و می‌تواند برای حجاج ایرانی ویزا صادر کند، اما آن‌ها می‌گویند ویزا باید در کشور ثالث صادر شود که برای ما امکان‌پذیر نیست و علیرغم اینکه ۴ ماه زمان را برای هماهنگی و انعقاد برخی قرارداد‌ها در عربستان از دست داده‌ایم، اما تمام تلاش خود را برای برقراری حج در سال ۹۵ انجام می‌دهیم».

با توجه به این اظهار نظرها، وضعیت و شرایطی که مسئولان توصیف کرده‌اند به نظر می‌رسد دولت عربستان در سال جاری قصدی مبنی بر همکاری برای تسهیل انجام مراسم حج زائران کشورمان ندارد. بدون تردید راهکار صدور روادید و ویزا در کشور ثالث موجب می‌شود که هموطنان که قصد سفر به عربستان را دارند (که اکثر آن‌ها هم احتمالاً میانسال و کهنسال هستند) با مشکلات عدیده ای برای تهیه مقدمات و بلیط سفر روبه رو شوند.

نکته مهم این است که اتفاقاً بدلیل همین شرایط سنی، ضرورت دارد که عربستان به عنوان کشور میزبان، در تمام طول این سفر معنوی شرایط ویژه ای را برای انجام مناسب مراسم حج در نظر بگیرد اما امسال با توجه به همین سنگ اندازی هاي اولیه که در ابتدای سفر رخ داده چشم انداز انجام سفری بدون دردسر و تنش را تقریباً غیر محتمل می‌کند.

گفتنی است دولت عربستان تا کنون حتی هیچ واکنش و اقدام مناسبی در قبال اتفاقات سال قبل (تجاوز به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده و فاجعه منا که به کشته شدن ۴۶۴ زائر انجامید) انجام نداده تا حدی که حداقل اطمینانی در این باره حاصل شود که امسال قرار است سفری بهتر و با امنیت بالاتر صورت بگیرد.

البته بدلیل حاکم بودن جریان وهابی بر عربستان تا قبل از سال گذشته نیز رفتار چندان مناسبی با زوار ایرانی خانه خدا صورت نمی‌گرفت و بدترین اتفاق نیز در سال ۱۳۶۶ رخ داد که موجب کشته شدن حدود ۲۷۵ ایرانی در مراسم برائت از مشرکین شد.

اما از سال گذشته و با روی کار آمدن پادشاه جدید، سیاست به شدت خصمانه ای در دستور کار مقامات آل سعود قرار گرفت و جنگ مذهبی در خاورمیانه به راه انداختند به گونه ای که بدلیل همین اقدامات، در حال حاضر مسلمانان زیادی در کشورهای مختلف کشته و آواره شدند.

این در حالی است که ریاض، دشمنی و درگیری خود با ایران را به دیگر عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی نیز کشانده و همان گونه که همگان مطلع هستند در برگزاری مسابقات ورزشی بین دو کشور، ورود نفتکش های خارجی كه از ايران آمده اند، مجوزهای داده شده به شرکت هواپیمایی ماهان‌ایر برای فرود در فرودگاه‌های عربستان یا عبور از آسمان این کشور و ... نیز مشکلات عدیده ای ایجاد کرده است.

فراتر از این موارد، برخی رسانه‌های عربی به نقل از سخنگوی وزارت حج عربستان اعلام کردند که وزیر حج این کشور در دیدار با هیئت ایرانی شرط‌هایی برای حضور حجاج ایرانی در حج تمتع امسال از جمله ممنوعیت برپایی هرگونه راهپیمایی و تجمعات در اماکن عمومی، سر دادن شعار و بالابردن صدا هنگام دعا خواندن در حین مراسم تعیین کرده است. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که حجاج ایرانی در سال‌های اخیر و در موسم حج، هیچ‌گونه تجمع نداشته و شعاری در اماکن عمومی شهرهای مکه و مدینه سر نداده‌اند و مراسم برائت از مشرکین هم در چادرهای عرفات برگزار می‌شد. تنها مراسم برگزار شده در سال‌های اخیر، دعای کمیل در بین الحرمین مدینه منوره بود که به اذعان مقامات امنیتی شهر مدینه، با نظم و انضباط کامل و فراتر از تصور برگزار شده است.

بدون شک این شرط‌ها نشان دهنده تنگ نظری‌ها و محدویت هایی است که مقامات عربستانی برای تحت فشار قرار دادن زائران ایرانی حتی پیش از انجام سفر حج انجام داده اند. در واقع به نظر مي رسد دولت عربستان با خصومت و كينه ورزي تلاش مي كند تا مردم کشورمان را از سفر حج محروم کند.

از سوی دیگر مسئولان سازمان حج و وزارت ارشاد نیز باید به این سؤال پاسخ دهند که آیا انجام مراسم حج در شرایطی که مسولان عربستان هیچ اعتماد سازی برای امنیت جانی زایرین ایرانی نکرده و نمی‌کنند و رسماً آنان را تهدید می‌کنند مصلحت است یا نه؟

ناگفته پیداست هر تصمیمی که درباره اعزام یا عدم اعزام زائران ایرانی به سفر حج تمتع گرفته شود باید با ملاحظه تمامی مسائل و شرایط باشد و البته در این بین اقناع افکار عمومی برای تصمیم اتخاذ شده نیز بسیار حائز اهمیت است که در این صورت بدون شک مردم نیز همراهی خواهند کرد.

بدیهی است حج مورد نظر حجی است که در آن عزت، امنیت و معنویت زائران خانه خدا تأمین شده باشد.