الف - جنت البقیع؛ به روایت تاریخ و تصاویر

هشت شوال سال ۱۳۴۴ هجری قمری یادآور حمله وحشبانه وهابیون کوردل به سركردگی عبدالعزيز بن سعود به جنت البقیع و تخریب قبور ائمه بقيع است. در این روز شوم علاوه بر گنبد وبارگاه نبوی (ص)، بارگاه امام حسن مجتبی(ع)، امام سجاد(ع)، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) نيز ويران شد.
وهابیون به همين مقدار بسنده نكرده و ضريح فولادی ائمه بقيع را كه در اصفهان ساخته شده بود و روی قبور حضرات معصومين امام مجتبی(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) قرار داشت را از جا در آورده و با خود بردند.
علاوه بر ويرانی قبور امامان شيعه، مزار عبدالله بن عبدالمطلب(ع) و آمنه(س)، پدر و مادر پيامبر(ص)، عباس(ع) عموی پيامبر(ص) و اسماعيل از فرزندان امام جعفر صادق(ع) نيز به‌ طوركامل ويران شد.

پیشینهٔ بقیع به دوران قبل از اسلام می‌رسد ولی بعد از هجرت مسلمانان به مدینه، اولین قبرستانی است که به دستور پیامبر خدا و به‌دست مسلمانان صدر اسلام سامان گرفت و تنها قبرستان مسلمانان بوده است.

بقیع هم‌اینک مدفن ۴ امام شیعه، حسن بن علی المجتبی(ع)، علی بن الحسین السجاد(ع)، محمد بن علی الباقر(ع) و جعفر بن محمد الصادق(ع) است. همچنین قبر چند تن از همسران پیامبر و نیز عباس عموی پیامبر و فاطمه بنت اسد، مادر امام علی (ع)،‌ ام البنین، مادر ابوالفضل العباس(س) و برخی دیگر از بزرگان اسلام در این گورستان قرار دارد.

تخریب بناها در بقیع، در راستای حرکتی از سوی جریان وهابیت در عربستان سعودی برای زدودن ابنیهٔ تاریخی از کلیهٔ اماکن زیارتی بود. تا آن زمان بر روی مقبرهٔ پیشوایان و سایر بزرگان اسلام که در مدینه مدفون بودند گنبد‌ها و بناهایی قرار داشت. پس از تسلط وهابیان بر مدینه آن‌ها ضمن تخریب قبور آثاری که بر روی قبور قرار داشت را نیز از بین بردند.
نگاهی به خاطرات مستر همفر جاسوس انگلیسی که در سالهای پایانی حکومت عثمانی در منطقه خاورمیانه مأمور بوده و نقش اساسی را در شکل گیری حکومت آل سعود بر عهده داشته، بیانگر نقشه های شوم استعمار پیر در این رابطه و اجرای کور اوامر آنان توسط وهابیون آن روزگار است. برای اطلاع بیشتر در این باره به کتاب "خاطرات مستر همفر" مراجعه شود.

در بخشی از این کتاب که مربوط به ملاقات مستر همفری با رییسش درباره مأموریت شیخ محمد عبدالوهاب است می خوانیم: "من با اين خبر گويا ميخواستم از شادماني پروازکنم. به دبيرکل گفتم: اکنون من چه کنم؟ از
شيخ چه بخواهم؟ و از کجا آغاز نمايم؟ دبيرکل گفت: وزارت برنامه دقيقي دارد که شيخ بايد آن را انجام دهد؛ آن برنامه اين است:
١ تكفير همه مسلمانان و روا دانستن کشتار آنان.
ستاندن اموالشان، بر باد دادن ناموسشان، فروش آنها در بازار برده فروشان و روا دانستن آنكه مردان مسلمان به عنوان غلام و زنانشان به عنوان کنيز به خدمت گرفته شوند.
٢ ويران کردن کعبه.
با اين دست آويز که اين بنا از باقيمانده های بت پرستی است و جلوگيری از انجام حج و تشويق قبايل به قتل و غارت حجّاج.
٣ تلاش براي سرپيچی از فرمان خليفه.
تشويق به جنگ با او و گردآوردن سربازان برای نبرد. جنگ با بزرگان حجاز، برای کاهش نفوذ آنان با هر وسيله ممكن نيز ضروری است.
٤ ويران کردن گنبدها، ضريح ها، مكانهای مقدس مسلمانان در مكّه، مدينه و ديگر شهرها.
به دست آويز شرك و بت پرستی، همچنين لكه دار کردن شخصيّت پيامبر محمّد صلي الله عليه و آله و سلم و جانشينانش و مردان بزرگ اسلام تاجايي که امكان دارد.
٥ گسترش هرج و مرج و تروريسم در کشورهای اسلامی.
٦ انتشار قرآنی تحريف شده که بر اساس حديث ها در آن فزوني وکاستي ايجاد شده باشد."

البته در بخشی دیگر از همین کتاب همفری می نویسد: "شيخ به من قول داد که هر شش بخش برنامه را انجام خواهد داد؛ وی گفت البتّه اکنون تنها
برخي از آنها را ميتوانم انجام دهم و اين کار را هم کرد. شيخ بعيد ميدانست که بتواند پس از دست يافتن به کعبه آن را ويران کند؛ زيرا دست آويز اينكه آنجا مرکز بت پرستي بوده است، مورد پذيرش مردم نبود؛ همچنين بعيد ميدانست که بتواند قرآن تازه ای درست کند. او از حاکمان مكّه و استانبول به سختی هراسان بود. وی مي گفت: اگر ما سخني در اين دو مورد بگوييم آنان لشكريانی به سوی ما گسيل خواهند کرد که ما توانايی دفاع در برابر آنها
را نخواهيم داشت. من عذر او را پذيرفتم زيرا همچنان که شيخ مي گفت زمينه آماده نبود.

این حرکت وهابیون اعتراضات گسترده‌ای را در جوامع مسلمان و خصوصا ایران برانگیخت.

هم‌زمان با انتشار اخبار هجوم وهابی‌ها به مدینة‌النبی و تخریب آثار تاریخی اسلامی، سید اشرف‌الدین گیلانی معروف به «نسیم شمال» (محبوب‌ترین و معروف‌ترین شاعر ملی عهد انقلاب مشروطه) شعری در رثای این واقعه سرود. به نقل از وبلاگ " بهشت بقیع " بخشی از این شعر بدین شرح در روزنامهٔ «نسیم شمال» منتشر شده است:

همت کنید راجع به مدینه طیب

از برای رفع دشمن سر بسر همت کنید
ای مسلمانان وهابی را همه لعنت کنید

از وهابی شاخ لعنت سبز شد در کوهسار
مذهب شمر از وهابی شد دوباره آشکار

هر مسلمانی شد از ظلم وهابی بی قرار
باز داغ کربلا را تازه کرده روزگار

از جفا‌های وهابی گشته دل‌ها داغدار
ای مسلمانان برای دفع او همت کنید

این جسارت در مدینه کس ندیده تا کنون
گشت اندر مسجد و محراب جاری جوی خون

بارگاه حمزه شد از توپ ظلم سرنگون
طالع اهل مدینه سر بسر شد واژگون

زان جسارت مرد و زن هم کشته شد از حد فزون
ای مسلمانان برای دفع او همت کنید

از برای خویش دشمن از خدا پروا نه کرد (نکرد)
باز همچون بت پرستان یاد از بتخانه کرد

خویش را از بهر دنیا غرق در افسانه کرد
مسجد پاک رسول الله را ویرانه کرد

ای مسلمانان برای دفع او همت کنید
از وهابی در جهان منسوخ شد نام یزید

چونکه یک ملیان (میلیون) یزید بی‌حیا گشته پدید
از برای شیعه حال کربلا گشته جدید

همچو ظلمی را کسی هرگز ندید و نه شنید

***

بیشتر قبور بقیع تا پیش از نفوذ تفکر وهابی در عربستان، دارای گنبد و ضریح آهنین، مسی یا نقره‏ای بوده که عموماً در ایران و به خصوص در شهر اصفهان تولید شده بودند و کتیبه‏ها و سنگ نوشته‏هایی نیز در کنار اغلب قبور مطهر وجود داشته که نام و نشان صاحب قبر بر آن ثبت بوده است.

تصاویر زیر، مجموعه‌ٔ قدیمی‌ترین یادگارهای موجود از این قطعهٔ تاریخی است.

حصار قدیمی مدینة النبی؛ در دوردست، بنای حرم بقیع دیده می‌شود.
***
نکته قابل ذکر آنکه اين اولين حمله آل سعود به مدينه نبود. آنان در سال ۱۲۲۱ هجري نيز يک بار ديگر به مدينه هجوم برده ، پس از يک سال و نيم محاصره توانسته بودند آن شهر را تصزف کنند و پس از تصرف اقدام به غارت اشياي گرانبهاي حرم پيامبر – صلي الله عليه و آله و سلم – و تخريب و غارت قبرستان بقيع نمودند .
و اين نيز نخستين حمله آنان به مقدسات اسلامي نبود . صلاح الدين مختار نويسنده و مورخ وهابي در کتاب "تاريخ المملکة العربية السعودية کما عرفت" بخشي از افتخارات وهابيت در حمله به کربلاي معلي را چنين شرح مي‏دهد:
در سال ۱۲۱۶ اميرسعود در رأس نيروهاي بسياري از مردم نجد و حبوب و حجاز و تهامه و نواحي ديگر به قصد عراق حرکت نمود و در ماه ذي القعده به شهر کربلا رسيد و آن را محاصره کرد . سپاه مذکور باروي شهر را خراب کردند و به زور وارد شهر شدند . بيشتر مردم را در کوچه و بازار و خانه ها به قتل رسانيدند و نزديک ظهر با اموال و غنائم فراوان از شهر خارج شدند ، سپس در محلي به نام ابيض گرد آمدند. خمس اموال را خود سعود برداشت و بقيه را به هر پياده يک سهم و به هر سوار دو سهم قسمت کرد. (چون به نظر آنها جنگ با کفار بود!).
«عثمان بن بشر» از ديگر مورخان وهابي درباره حمله به كربلا چنين مي نويسد: "… گنبد روي قبر (يعني قبر امام حسين عليه السلام) را ويران ساختند و صندوق روي قبر را كه زمرد و ياقوت و جواهرات ديگر در آن نشانده بودند، برگرفتند و آنچه در شهر از مال و سلاح و لباس و فرش و طلا و نقره و قرآن هاي نفيس و جز آن‌ها يافتند، غارت كردند و نزديك ظهر از شهر بيرون رفتند در حالي كه قريب به ۲۰۰۰ تن از اهالي كربلا را كشته بودند."
جالب اين جاست كه مورخ مزبور نام كتاب خود را "عنوان المجد في تاريخ نجد" گذاشته و از اين وقايع به عنوان نشانه‌هاي مجد و شكوه و عظمت وهابيت ياد كرده است!
اما اين فقط شيعيان و اماكن مقدسه آن‌ها نبودند كه وهابيان آثار مجد و شكوه خود را در آن به نمايش گذاشته‌اند، مكه مكرمه و طائف نيز از حملات آنان در امام نماند. «جميل صدقي زهاوي» در خصوص فتح طائف مي نويسد: "طفل شيرخواره را بر روي سينه مادرس سر بريدند، جمعي را كه مشغول فراگيري قرآن بودند كشتند، چون در خانه‌ها كسي باقي نماند، به دكان‌ها و مساجد رفتند و هر كس بود، حتي گروهي را كه در حال ركوع و سجود بودند، كشتند. كتاب‌ها را كه در ميان آن‌ها تعدادي مصحف شريف و نسخه‌هايي از صحيح بخاري و مسلم و ديگر كتب فقه و حديث بود، در كوچه و بازارافكندند و آنها را پيمال كردند."