در روزهای اخیر شایعاتی در دربار و محافل رسانهای عربستان سعودی انتشار یافته است که بر اساس آن «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان قصد دارد اختیارات را به فرزند و ولیعهد خود «محمد بن سلمان» واگذار کند.
اقدام پادشاه عربستان در تفویض اختیارات به پسرش که گمانهزنیهایی در خصوص آن از زمانی که بن سلمان را به ولیعهدی برگزید مطرح میشد باعث بروز تنشهای فراوانی در میان مدعیان قدرت در این کشور خواهد شد.
پیش از اقدام اخیر ملک سلمان نوع انتقال قدرت در ساختار حکومتی عربستان سعودی تصریح کرد که نظام جانشینی در عربستان بنابر رسم سابق این است که زمانی که پادشاهی در عربستان از دنیا میرفت، برادر دیگر پادشاه که همگی از فرزندان عبدالعزیز بودهاند بر مسند پادشاهی مینشستهاند که این امر محصول توافق بین شاهزادگان بود.
سپس و در زمان ملک عبدالله یک شورای بیعت تاسیس شد که پادشاه طبق نظر این شورا انتخاب میشد که هر دو عرف سابق با اقدام اخیر ملک سلمان در هم شکسته شده و درست در برههای که انتقال قدرت از نسل اول فرزندان عبدالعزیز به نسل دوم و سوم فرزندان وی در حال انجام است ولیعهد رسمی این کشور از مقام خود برکنار و فرزند پادشاه فعلی به عنوان ولیعهد انتخاب میشود.
این اقدام باعث بروز تنشهای بسیاری در دربار شده و شاهزادگانی که دارای مناصب بالا در دربار هستند مخالفت خود را با این اقدام اعلام و آن را غیر قانونی خواندند.
عناصر مخالف عمدتا از خاندان نایف، عبدالله، فیصل و سلطان هستند که در دهههای گذشته صاحب سمتهای کلیدی در خاندان بودهاند. «نایف» وزیر کشور، ولیعهد و همچنین از مسئولان امنیتی عربستان به شمار میرفت، «محمدبن نایف» نیز همه این مسئولیتهای پدر را به ارث برد. در خاندان فیصل نیز «سعود الفصیل» سالیان متمادی وزیر خارجه عربستان بوده و «خالد الفیصل» نیز از مسئولان امینی کشور به شمار میرفت. «بندر بن سلطان» سالیان دراز سفیر عربستان در آمریکا و از مسئولان امنیتی این عربستان بود و «خالدبن سلطان» نیز سالیان دراز وزیر دفاع این کشور بود. «متعب بن عبدالله» رییس گارد ملی پاشادهی بوده و تمامی این افراد جزو بزرگانی هستند که سوابق درخشانی در خدمت به خاندان آل سعود دارند. مضاف بر آنکه برخی از فرزندان بلافصل عبدالعزیز همچون «مقرن» و «طلال» هنوز در قید حیات هستند که تمامی این افراد صاحب نفوذ و قدرت از مخالفان ولایتعهدی محمد بن سلمان بوده که این امر باعث بروز تنش و مشاجره فراوان در خاندان آل سعود شده است و در آینده این موج گستردهتر میشود. کما اینکه شایعاتی مبنی بر حصر خانگی بن نایف و ممانعت از هرگونه فعالیت وی نیز به گوش میرسد.
مخالفان این اقدام ملک سلمان خود را اولی به پادشاهی عربستان قلمداد میکنند و خواهان سهم خود از قدرت در عربستان سعودی هستند. آنها بیتجربگی، سابقه اجرایی کم و همچنین ماجراجویی و زادهخواهی ذاتی بن سلمان را دلیل بر عدم ارجحیت وی برای این منصب میدانند. خبرگزاری رسمی عربستان سعودی به نقل از دربار پادشاهی این کشور در بیانیهای اعلام کرد که «سلمان بنعبدالعزیز» پادشاه عربستان، امروز- دوشنبه- برای گذراندن تعطیلات دو ماهه، عازم مراکش میشود.
ملک سلمان برای گذراندن تعطیلات، به شهر «طنجه» در شمال مراکش سفر میکند و امور کشور را به دست «محمد بنسلمان» پسر و ولیعهد خود وهمچنین دستیاران وفادار و نزدیکانی خواهد سپرد که طی چند هفته اخیر آنها را در پستهای حساس مملکتی منصوب کرده است.
پیش از این برخی منابع نزدیک به دربار آلسعود گفته بودند که ملک سلمان بعد از بازگشت از تعطیلات تابستانی، به نفع پسرش، بنسلمان کنارهگیری خواهد کرد.
این شاید نخستین اقدام پادشاه عربستان سعودی در تفویض اختیارات به بن سلمان بوده و در صدد این است که جای پای پسر خود در عربستان را در برابر رقبای موجود مستحکم نماید.
بن سلمان در این دوماه که به نوعی همهکاره عربستان سعودی به شمار میرود این قدرت را خواهد داشت که به هر نحو ممکن رقبای سیاسی دیگر را از صحنه حذف و جایگاه خود را استوار کند.
البته از این امر نیز نباید غافل شد تنازع قدرت و بیثباتی داخل خاندان باعث اثرات فوری و عمیق منطقهای وبین المللی میشود چرا که عربستان با دلارهای هنگفت نفتی خود هم در نقاط دیگر سرمایهگذاری کرده و هم در منطقه بعضی کشورها را با پول همسوی خود کرده و از آنجایی اساس تمام این توازنها پولهای عربستان است، با چالش قدرتی که ممکن است در عربستان صورت بگیرد، این توازن میتواند به هم بریزد و آشوبی منطقهای را ایجاد کند. این امر تاثیر فوقالعاده سریعی بر قیمت نفت خواهد گذاشت و اگر چالش قدرت در عربستان بالا بگیرد، موج آن هم دامنگیر منطقه خواهد شد و هم در عرصه بینالملل تاثیرگذار خواهد بود.
در عرصه بینالمللی نیز ایالات متحده آمریکا خصوصا شخص ترامپ با توجه به رشوه بزرگ یک و نیم میلیاردی ملک سلمان و محمدبن سلمان به وی شخصا موافق حضور بن سلمان در راس قدرت است ولی از آنجایی که عربستان در منطقه نتوانست سیاستهای خود را به خوبی پیش ببرد و از سویی وجهه خوبی نیز در عرصه بین الملل ندارد احتمال عدم حمایت اروپا از بن سلمان و انتقال قدرت به وی زیاد است.
پایگاه دیدبان