نظر منتشر شده
۲
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 464611
از دیگران/ مروری بر انتشار آثار سعدی در ژاپن
حکیم شیرازی در سرزمین آفتاب تابان
بخش فرهنگی الف؛1 اردیبهشت 1396
تاریخ انتشار : جمعه ۱ ارديبهشت ۱۳۹۶ ساعت ۲۱:۳۹
قدیمی ترین اشاره ها به سعدی در نوشته های ژاپنی را در سفرنامه یوشیدا ماساهاروُ می یابیم، وی به عنوان نخستین فرستاده ژاپن در عصر جدید روانه دربار ناصرالدین شاه شد(سالهای 81-1880م/ 98-1297هـ). او در سفرنامه اش جز شرح دیده ها و دریافته های خود اشاره هایی هم به تاریخ و تمدن و فرهنگ ایران دارد، و از آن میان در مبحثی با سرفصل « زبان و ادب پارسی» نوشته است:« در روزگار قدیم و در دوره میانه، بسیاری نویسندگان و گویندگان نامور در ایران برآمده اند. از اینان،‌ سعدی بسیار پرآوازه است و ترجمه آثار او در اروپا خواستار و خواننده فراوان دارد.»
 
از آن پس، تقریباً در هر نوشته و سخنی درباره فرهنگ ایران و ادب پارسی در ژاپن نام سعدی و آثار او، بخصوص گلستانش، به میان آمده است.
 
ترجمه های آثار سعدی به ژاپنی به ترتیب تاریخی :
 
1- آراکی شیگه روُ ؛ نخستین ایران پژوه و ادب شناس ژاپنی است که کتابی به نام " پُروشیا بوُنگاکوشی کوء" (اندیشه تاریخ ادبی ایران)درباره ادب فارسی انتشار داد.
 
آراکی در سخن از شاعران پارسی گوی ایران، درباره سعدی نوشته است:« شعر و سخن مشرف الدین سعدی، شاعر ایرانی، دارای حکمت عملی و آموزنده است، اما تخیّل...چندان ندارد.» نوشته  آراکی را با همه سادگی و نارسائیش،‌ باید به رعایت فضل تقدم او ارج نهاد.
 
2- کاتوء چوءکا؛ ترجمه ای از گلستان سعدی در سال 1922 با عنوان«بارا-ئن» از سوی بنگاه انتشارات شین کوء- شا منتشر کرد.او در مقدمه ای پرشور و احساس بر ترجمه گلستان نوشته است:« گلستان یا باغ گل در جهان ما نمادی از حقیقت زندگی است؛... با خواندن گلستان،رایحه بهار ایران را به مشام جان می بوییم.... سعدی در گلستان باغبانی قانع و فروتن است که گلهای جان را پرورش می دهد. او با مناعت و درویشی، و نه از سر نام و جاه جویی، گلستان را به اهل دل ارمغان داشت. این اثر شهرتی عالمگیر یافت.... شاعر قدیم ایران با شاعران امروزی تفاوت داشت. شاعر آن روزگار به یاد حق و برای خدا می سرود.
 
کاتوء از سعدی با عنوان «کاسه ی»، یا حکیم، یاد کرده و افزوده است: «اندیشه سعدی همانند فلسفه کایبارائه کیکِن است. این هر دو به لزوم و ارزش توازن و اعتدال و هماهنگی در این زندگی گذرا تأکید کرده اند. سعدی و کایبارا زندگی را با روح روشن و با طیب و طنز می دیدند.»
 
برگردان کاتو از گلستان زبانی زیبا و شاعرانه دارد، تعبیرهای ادبی او در نگارش ژاپنی گلستان دلنشین و گیراست. اما ترجمه احوالی که او در دیباچه کتاب خود از سعدی به دست داده از اشتباه دور نمانده است.
 
3- توکوُزاوا ریوءتان؛ در سال 1943 کتاب "مونوگاتاری" (داستانهایی از ایران) را در معرفی آثار بزرگ ادب پارسی بوسیله انتشارات مگورو- شوتِن منتشر نمود. این کتاب ترجمه برگزیده هایی از اشعار خیام و شعر صوفیانه، حافظ، مثنوی مولوی، و نیز بوستان( صفحه های 130 تا 136)، گلستان( صفحه های 137 تا 155) و سروده های نظامی و جامی است.
 
 ترجمه توکوزاوا از قطعه های بوستان و گلستان کاری پیشگام و ارزنده بود. او زبانشناس بود و در معرفی سعدی و ‌آثار وی نوشته است:« ایرانیان کلام و بیان لطیف و زیبای سعدی و روح طبیعت گرای او را می پسندند، و شیوه سخن والایش را ارج می نهند. سعدی نکته هایش را با چاشنی ذوق و به ملایمت می گوید، و تعلیمش مایه اسلامی و نیز عرفانی دارد....  بی آشنایی با سعدی و آثار او، سخن گفتن از ادب پارسی بیهوده است. او را در ایران گوته ایران می شناسند... بوستان سعدی حکایات بسیار در بردارد. گلستان سعدی از بوستان او هم زیباتر است، »
 
4- تاکاسه کوْواشی در سال 1948 ترجمه خود از گلستان را با عنوان«سعدی بارا-ئِن(28)(گلستان سعدی) انتشار داد(نشر نیشی موُرا- شوتن). ترجمه او از روی برگردان فرانسوی گلستان انجام شده است و زبانی روان و ساده دارد، اما از اشتباه برکنار نمانده و از جای جای نوشته اش پیداست که آشنایی چندان با اصول عقاید اسلام نداشته است.
 
5- ساوائی زوء؛ ایران پژوه و استاد فقید دانشگاه مطالعات خارجی اوساکا، یکی از ترجمه های اصیل و معتبر گلستان را به ژاپنی آماده ساخت، که با همان نام« گلستان» در سال 1951 از سوی بنگاه انتشارات ایوانامی- شوتِن منتشر شد. این نخستین ترجمه گلستان به ژاپنی از روی متن اصلی فارسی بود که از روی تصحیح فروغی چاپ بروخیم انجام شد.
برگردان ژاپنی ساوا از گلستان زبانی زیبا و دلنشین دارد، و بخشهایی را هم به انتخاب آورده و کوتاه کرده است. در مقدمه کتاب او، در بیان انگیزه اش در ترجمه گلستان به ژاپنی می خوانیم: «گلستان ما(دانشجویان بیگانه) را یاری داد که زبان فارسی و فرهنگ اسلامی و عقاید و ارزشها و اخلاقیات و قومیّت ایرانیان را بشناسیم و بفهمیم. تجربه ای در کار ترجمه کتاب نداشتم، اما با شور و شوق به ترجمه گلستان برآمدم.... اما برای ما ژاپنی ها ایران سرزمین دوردست است و گلستان روزگاری بسیار پیش نوشته شده، و ایرانیان خُلق و خو و طبع و آداب قومی بس متفاوتی( نسبت به ژاپنیان)دارند، و از این رو است که ما نمی توانیم پاره هایی از آن را بفهمیم یا بپذیریم. اما همین تفاوت و تباین موجب می شود که بیشتر به مطلب علاقه پیدا کنیم و به شوق بیاییم. در همان حال،‌ یکسانیها در شیوه بیان و اندیشه و احساس میان این دو قوم و دو فرهنگ مایه شادی و شگفتی مان می شود.

6- گامو رئیچی ؛ استاد زبان اردو و ایران پژوه شیفته سعدی و استاد فقید دانشگاه مطالعات خارجی توکیو ترجمه خوب و ماندنی خود را از گلستان در سال 1953 آماده ساخت،‌ که با عنوان «بارا-ئِن» (به معنی «گلستان»)در آن سال به وسیله همان دانشگاه منتشر شد. این کتاب هنوز معتبرترین و دقیق ترین ترجمه گلستان به ژاپنی شناخته می شود، و بارها از باز چاپ شده است. زبان ترجمه ژاپنی گاموء روان و زیباست و شاعرانه و با احساس، اما رنگی از سبک و سیاق کهنه دارد. شاید هم گیرایی آن تا اندازه ای برای همین است. وی در ترجمه گلستان متن اصلی فارسی را مأخذ داشته و در مقدمه اش نوشته است:« بوستان و گلستان پیام جهانی دارند و به همه زبانهای اروپایی ترجمه شده اند».

7- گاموء رِی ایچی،‌ درکتاب "ترجمه احوال مردان ادبِ‌ سده های میانه ایران" ( ایران چوُءسی-نو- کیوءموء-مونوگاتاری) که در مارس 1964 منتشر شد؛ در بخش نخست آن از سعدی و گلستان او سخن آمده و در فضیلت او نوشته شده است: «سعدی سفرهای بسیار کرد، اما همچون دیگر جهانگردان مسلمان، و از آن میان ابن بطوطه و ابن حوقل، سفرنامه ننوشت، بلکه حاصل یافته ها و تجربه های خود را در دو کتاب گلستان و بوستان آورد... مردی ادیب و عربی دان، وارد به احکام شرع، دارای نبوغ شاعری و عارف پیشه بود. شاعر به دنیا آمده بود. زندگی این دنیا را خوار نمی داشت و ترک دنیا نگفت. در مدح و قدح کسان هم نسرود و از خدمت ولینعمتی به دستگاه ممدوحی دیگر نرفت. همه عمر با مردم و میان مردم گذراند و کوشید تا آنان را به راه راست رهنمون شود.»

8- گاموء رِی ایچی، در همان سال 1964 کتاب دیگری منتشر کرد با عنوان "پروُشیا-نو- شی جین" یا شاعران ایران(نشرِ کینوکوُنیا- شوتن). او در این کتاب در معرفی گلستان و بوستان سعدی چنین نگاشته است:« هر اثر این شاعر و نویسنده، هدف و غایتی دارد. او در پی بیان عقیده و اثبات نکته خویش است. سعدی در سفرهایش تجربه های گوناگون فراوان اندوخته بود. هنر او تعلیم اخلاق عملی است... بوستان، ‌بیان ساده مطالب و نکته های منظوم است، و زبان آن نرم و نغز. شیوه کلام آن به دل می نشیند، اندیشه و محتوایی یکدست و کمتر اغراق آمیز، و ترکیبِ‌ سخنی ساده و طبیعی دارد.
«بوستان و گلستان» آثاری است که سعدی در پنجاه سالگی، در سن بارآمدگیش، آفرید. این هر دو سرشار از خردی والا و به سخنی نغز و هنرمندانه است، با بیانی نافذ و بینشی ثاقب.

9- پرفسور کوُرویاناگی، محقق آشنا به ادب پارسی و استاد پیشین دانشگاه مطالعات خارجی توکیو در کتاب "پُروشیا بوُنگی شی چوء"(42)(روح و جوهر ادب پارسی)، که در سال 1977 از سوی بنگاه انتشاراتِ کوندو شوُپانشا منتشر شد، پس از تاریخچه ای درباره گلستان و ترجمه آن به ژاپنی، از زمانه پرآشوب سعدی و زندگی پرماجرای او یاد کرده است:

«سعدی شاعری است منادی اخلاق عملی... کتاب بوستان را در سال 1257(655هـ)و گلستان را در حدود 1258(656هـ) به انجام رساند. تا این هنگام بیست سال در سفر گذرانده... بوستان و گلستان سعدی بسیار پرآوازه شد و او را نامورترین شاعر سده سیزده(‌قرن هفتم هجری) ساخت. وی مانده عمر را در شیراز در آرامش گذراند.... اروپاییان در سده هفده میلادی گلستان را شناختند، ‌و ترجمه هایی از آن به لاتینی و زبانهای دیگر اروپا شد. در ژاپن نیز استاد ساوائه ئی زوء و استاد گاموء رِی ایچی این کتاب را ترجمه کردند.

10. استاد تسونه ئو کوریانگی ترجمه بوستان را در سال 2010 منتشر کرده است.
 
11- اونو موریو ایران پژوه و محقق جامعه شناسی روستایی است،وی نگاهی تازه و خواندنی به گلستان دارد. اوکه داماد استاد فقید گاموء بود، طی مقاله خود در" یادنامه استاد گاموء ری ایچی" (گاموء ری ایچی سِنسی کینن رونشو، سال 1987)نوشته است: «در سال 1978، پیش از انقلاب اسلامی، که در تهران بودم گلستان سعدی را پیش آشنایی ایرانی که طلبه علوم دینی بود می خواندم. ترجمه گاموء از گلستان را بارها خوانده ام،‌ ... در آن سالها حال و احساسی تازه در دل یافتم و خود را به گاموء نزدیک تر دیدم. اکنون با مردمی از روستاهای ایران آشنا و دوست شده و چندی با آنها زندگی کرده بودم، و برایم پیدا می نمود که گلستان امروز هم در فکر و دل ایرانی زنده و تازه است... توضیح و تعبیر آن طلبه ایرانی از سخن گلستان برایم گیرایی داشت. می دیدم که درک و دریافت او از این اثر با آنچه که گاموء داشت تفاوت دارد. گاموء‌ مردی بود زاده دوره میجی( سالهای سلطنت امپراتور میجی، از 1867 تا 1912م) و بار آمده با آیین بودا و اندیشه کنفوسیوس، و با این زمینه فکری دل به سعدی بسته بود. گمان می کنم که اندیشه و
سخن سعدی خوب می تواند با اقتضای زمانه سازگار شود.... حکایات گلستان مردمی پایبند امیال و شهوت و ثروت را تصویر می کند؛ کسانی که سیاست بازی و سوداگری خوب می دانند. این دولتمردان و کاسبکاران در گلستان به سیمای مردانی میانسالند،‌ با چهره ای سرخ و سمین. می دانیم که سعدی ترکِ دنیا و امیال این جهانی نکرد، و از شور و هواهای نفسانی خود هم سخن گفته است... دیدم که گلستان را باید به راه تازه ای بفهمم،‌ متفاوت از شرح و تعبیری که گاموء به دست داده است. فکر کردم که باید ترجمه تازه ای از گلستان به ژاپنی بشود. این اندیشه و احساسم گونه ای ردّ و انکار است، همچون رفتار فرزندی نافرمان نسبت به پدر. اما (گاموء در گذشته و) دیگر کسی نمانده بود که بخواهم به معارضه با او برآیم.

12. کاتسوفوجی؛، پژوهشگر ممتاز، که آثار متعدّد و علاقه‌اش به دو حوزة تاریخ و ادبیّات ایران و قلمرو زبان فارسی مربوط است، از دهة نخست سدة بیست و یکم میلادی به ترجمه و شرح دقیقی از گلستان سعدی به زبان مادری خود رغبت یافته و بخش‌هایی از آن را منتشر کرده است.
 
منبع: کانال تلگرامی ایران-ژاپن
کلمات کلیدی : ادبیات ایران در جهان
 
Romania
۱۳۹۶-۰۲-۰۱ ۲۱:۴۲:۰۶
سعدی افتخار پارسی زبانان. کسی که هیچگاه تکرار نشد. ما به داشتن چنین سخنورانی افتخار می کنیم (4274726) (alef-11)
 
Germany
۱۳۹۶-۰۲-۰۲ ۰۹:۴۸:۳۵
متاسفانه نسل امروزی با این ستارگان ادب و هنر ایران غریبه اند. افسوس و صد افسوس. یادش بخیر چهل سال پیش چه شور و حالی در بین دانشجویان برای مطالعه کتب فرهنگی و اخلاقی و معرفتی بود. (4275549) (alef-15)
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
حکیم شیرازی در سرزمین آفتاب تابان