ساعت یک و چهلویک دقیقه بامدادِ روز چهاردهم شهریور در محور کرج-قزوین تصادف شدیدی اتفاق افتاد. سه خودروی سمند و یک خودروی وانتپیکان با یکدیگر برخورد کردند. ده نفر در این حادثه مصدوم شدند و دوکُشته نیز به جمع دیگر قربانیان حوادث رانندگی در شهریورماه پیوستند.
این اتفاق یکی از هزاران اتفاق تلخ و هر روزه جادههای کشور است که حالا به موضوعی تکراری تبدیل شدهاست.
حالا تعطیلات به روزهای پایانی خود رسیده و بسیاری از شهروندان آماده میشوند تا نیمهدوم سال را با رفتن فرزندانشان به مدرسه یا دانشگاه آغاز کنند، فرصت زیادی برای استفاده از تعطیلات نمانده و احتمالا به همین دلیل است که عدهای سعی میکنند هرطور که شده به مسافرت بروند، سفرهایی که آمارها نشان میدهد هرچه شهریور به روزهای پایانیاش نزدیک میشود، پرحادثه میشوند.
آمار پزشکی قانونی و پلیس راهور نشان میدهد آمار مرگ و میر حوادث رانندگی در ماه شهریور افزایش قابل توجهی پیدا میکند، به طوری که در ۱۱ سال گذشته، یعنی از سال ۸۴ تا کنون شهریور مرگبارترین ماه در جادههای کشور بوده و طی این ۱۱ سال ۲۵ هزار و ۸۴۶ نفر تنها در ماه شهریور به علت تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادهاند.
به عبارتی با تقسیم شمار کشتهشدگان حوادث رانندگی شهریورهای ۱۱ سال گذشته بر تعداد تعداد روزهای شهریور در ۱۱ سال مشخص میشود که طی این مدت به طور میانگین روزانه ۷۵ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست میدهند.
این آمار گرچه از سال ۸۵ به بعد در مجموع روند روبهکاهش داشته است اما همچنان میانگین آن از دیگر ماههای سال و حتی از طرح نوروزی نیز بیشتر است تا همچنان شهریور مرگبارترین ماه جادههای کشور باشد. بر اساس آماری که پزشکی قانونی در اختیار ایسنا قرار داده در سال ۸۴، ۳۱۶۲ نفر، در سال ۸۵، ۳۲۴۰ نفر، در سال ۸۶، ۲۴۳۷ نفر، در سال ۸۷ ۲۳۳۵ نفر، در سال، ۸۸ ۲۲۴۸ نفر، در سال ۸۹، ۲۴۴۹ نفر، در سال ۹۰ ، ۲۱۶۶ نفر، در سال ۹۱ ۲۰۶۹ نفر و در سال ۹۲، ۲۲۰۵ نفر در حوادث رانندگی شهریور ماه مصدوم شدهاند.
از سال ۹۳، آمار جانباختگان حوادث رانندگی در شهریور ماه به زیر ۲۰۰۰ کشته رسید اما همچنان بیشترین جانباختگان در طول ماههای سال را به خود اختصاص داد، به طوری که در شهریور سال ۹۳، ۱۸۱۷ نفر و در شهریور سال ۹۴، ۱۷۱۸ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند و حالا علامت سوالی بزرگ مقابل آمار جانبخانگان حوادث رانندگی در شهریور امسال قرار گرفته و معلوم نیست با پایان تایستان ۹۵ چه عددی در مقابل کشتهشدگان حوادث رانندگی شهریور خواهد نشست، اما آنطور که سردار تقی مهری، رییس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا گفته است تنها در ۱۰ روز ابتدایی شهریور ۱۸۰ تن در صحنه تصادفات جان خود را از دست دادهاند که این به جز آمار مجروحانی است که در مسیر انتقال به بیمارستان و یا در بیمارستان فوت میکنند که معمولا تفاوت رقمی زیادی ندارد و میتوان با رعایت نکاتی ساده در رانندگی آن را کاهش داد.
بیشترین علل وقوع حوادث رانندگی در شهریور ماهسرهنگ محمد حسین حمیدی، فرمانده پلیس راه کشور در گفتوگو با ایسنا از این راهکارها میگوید. او بیشترین علل وقوع حوادث رانندگی در شهریور ماه ۹۴ را عدم توجه به جلو با ۳۳.۵ درصد، تخطی از سرعت مطمئنه با ۲۰.۱ درصد، انحراف به چپ با ۱۶.۸ درصد، عدم رعایت حق تقدم عبور با ۱۴.۹ درصد و خستگی و خوابآلودگی رانندگی با ۵.۵ درصد اعلام کرد و گفت: این آمار تقریبا در هر سال با همین نسبت تکرار میشود و همانطور که پیداست عامل انسانی باعث بروز آن است، بنابراین موارد سادهای همچون خواب کافی راننده، استراحت به ازای هر یک ساعت و نیم تا دو ساعت رانندگی و ... میتواند منجر به کاهش این تصادفات شود.
فرمانده پلیس راه کشور همچنین علت شکلگیری بیش از ۵۶ درصد از تصادفات رانندگی را خودروهای سواری اعلام کرد و گفت: همواره یکی از نگرانیهای پلیس در طرح تابستانه اجرای این طرح در روزهای پایانی طرح است، طرح تابستانه پلیس راه در جادههای کشور تا سوم مهرماه ادامه خواهد داشت و ما در روزهای باقی مانده با بسیاری از دستگاهها از جمله اورژانس، هلال احمر، امداد خودرو و ... هماهنگیهایی را انجام دادهایم تا توان خود را افزایش دهند، در پلیس راه نیز شمار نیروها و عوامل را افزایش دادهایم و با تخلفات به خصوص تخلفات حادثه ساز بدون اغماض برخورد میشود.
حمیدی درباره ساعت پیک وقوع تصادفات نیز به ایسنا گفت: بر اساس آمارهای ما بیشترین تصادفات مرگبار بین ساعات ۱۲ تا ۲۰ رخ داده است، بر این اساس هشت درصد از تصادفات بین ساعات یک تا چهار بامداد، هشت درصد بین ساعات چهار بامداد تا هشت صبح و ۱۶ درصد تصادفات بین ساعات هشت صبح تا ۱۲ رخ داده است. ۲۱ درصد تصادفات نیز بین ساعات ۱۲ تا ۱۶ و ۲۶ درصد نیز بین ساعات ۱۶ تا ۲۰ رخ داده است و معادل ۲۰ درصد از تصادفات هم بین ساعات ۲۰ تا ۲۴ رخ داده است.
مرگ در ۳۰ کیلومتری مقصدوی افزود: عامل دیگری که در تصادفات دخیل است، نزدیکی به شهرهاست، آمارهای ما نشان میدهد که ۶۶ درصد تصادفات در شهریور ماه سال گذشته در ۳۰ کیلومتری شهرها رخ داده است، این یعنی راننده با تصور اینکه به مقصد نزدیک شده یا وارد شهر شده است توجه کافی به مسیر خود نداشته یا نسبت به عواملی چون خستگی و خواب آلودگی بی اعتنا باشد. همچنین چون در نزدیکی شهرها رفت و آمد بیشتر میشود رانندگان با همان سرعتی که در جاده حرکت بودند وارد این محیط شده و همین امر نیز باعث بروز تصادف میشود.
مردمی که قربانیاندهمچنین آرمان شهرکی –پژوهشگر اجتماعی- در تحلیل چگونگی رخدادن تصادفات در ایران بیان کرده که مشکل عمده ما در سوانج بیش از همه خدمات است و مردم قربانیان این خدمات هستند.
او در گفتگو با فرارو،معتقد است اگر چه عوامل انسانی نقش زیادی در تصادفات دارند، اما در نهایت همین عوامل انسانی نیز ناشی از انواع خدمات رفاهی و اجتماعیای هستند که در جامعه وجود دارند.
در همین راستا میتوان به آماری اشاره کرد که سازمان پزشکی قانونی اعلام کردهاست. این سازمان گفته ۷۰ درصد از کسانی که جانشان را از دست میدهند کمسواد و یا بیسواد هستند.
به گفته کارشناسان مسئله سواد و کمتوان مالی جزو دلایل غیرمستقیمی است که بر رانندگی اثر گذاشتهاند.
طبق آمار، پراید بیشترین آمار تصادف را به خود اختصاص دادهاست. این در حالی که پراید بیشترین آمار استفاده توسط مردم را دارد. همچنین قیمت کمِ آن سبب شده که اقشار کمتوانتر از این خودرو استفاده کنند.
بنابراین جامعهشناسان معتقدند افرادی که از سرمایههایِ اجتماعی پایینتری در زمینه تحصیلات و درآمد برخوردارند از ابزار و وسایلی استفاده خواهند کرد که گویای این سرمایه اجتماعی است.
درنتیجه به گفته آنها و آنچه سازمانهای مربوطه عنوان میکنند، یکی از دلایل اینکه آمار تصادف پراید در میان دیگر خودروها بالاتر است به افرادی برمیگردد که آن را خریداری کردهاند و عمدتا از اقشار کمدرآمد و افرادی با تحصیلات کمتر هستند.
البته مسئولان از کاهش آمار در این زمینه میگویند. آنها دلیل این کاهش را اطلاعرسانی به مردم و آگاهتر شدن آنها میدانند.
هرچند که گفته میشود آمار تصادف در کشور نسبت به سال گذشته بیش از دو درصد کاهش داشته اما بررسیهای جهانی و نظر کارشناسان و مسئولان بر این است که باز هم با آماری بسیار بالا روبرو هستیم.
سازمان بهداشت جهانی در گزارشی گفته تصادفات رانندگی تا سال ۲۰۲۰ یکی از مهمترین دلایل مرگومیر در کشورهایی است که درآمد سرانه پایینی دارند.
به همین علت سازمان ملل تا دهسال تا سالِ ۲۰۲۰ را دهه اقدام در مورد امنیت جادهها نامگذاری کرده است.
تابستان رو به پایان است، سفرهای تابستانیمیتواند ایمنتر باشد، اگر به چند نکته ساده توجه شود، هرکدام از ما که قصد سفر در روزهای باقی مانده از تابستان را داریم، میتوانیم با یک بیاحتیاطی در رانندگی یا حتی یک تعارف در دادن تذکر به راننده متخلف یک نفر از آماری باشیم که پزشکی قانونی سال آینده از جانباختگان حوادث رانندگی شهریور ۹۵ اعلام خواهد کرد.