داخلی صفحه فرهنگی آرشيو خبر

۴۲۸

پیرو بخشی مبتذل از قسمت۴ «عطسه» مهران مدیری

به حیاء عمومی توهین شود بی تفاوتیم، اما خدا نکند کسی اسم سگش کوروش باشد

احسان رستگار، ۱۴ آذر ۹۴

در قسمت سوم مجموعه ی «عطسه» - که جدیدترین اثر مهران مدیری است و از طریق شبکه ی نمایش خانگی در اختیار مردم قرار می گیرد - در یکی از بخش ها (آیتم ها)ی آن، نیما فلاح و سیامک انصاری به گفت و گویی می پردازند که در چند جمله از آن مشخص می شود کوروش اسم سگ دوبرمن انصاری بوده است. پیرو این حدود ۱۵ ثانیه، در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، موجی از اهانت به مهران مدیری و عوامل «عطسه»‌ به راه افتاد که به چه حقی مهران مدیری اسم کوروش را روی دوبرمن گذاشته است.

در سکانس مربوطه گفت و گوی زیر رد و بدل می شود:

نیما فلاح : ااااا . مرد؟ روحش شاد. کوروش پسر گل چتی بود. آخی. کورش از دم در خونه ما جنب نمیخورد. خیلی با وفا بود.

سیامک انصاری : خیلی بچه وفاداری بود . خیلی بچه وفاداری بود. نگهبان خیلی خوبی بود. من دوبرمن مثل این ندیده بودم. همه اش یاد تو می افتادم؛ چه نوستالژی و چه شباهتی.

همین دیالوگ و به کار بردن نام "کوروش” برای سگی که مرده است سبب شد که موجی از انتقادات روانه صفحه اجتماعی مهران مدیری طراح، کارگردان و بازیگر”عطسه” شود.

صفحه ی مهران مدیری متن زیر را به نقل از مدیر روابط عمومی "عطسه” در صفحه اش منتشر کرد:

«لطفا آیتم های سریال "عطسه” را با دقت بیشتری ببینید تا بعضی افراد مریض در فضای مجازی نتوانند از کلمات و موضوعات مختلف سوءاستفاده کنند.

اگرچه این توضیح مدیری بر حجم فحاشی ها کم نکرد و بلکه به آن افزود.

قطعا پسندیده نیست که اسم انسان را خواه کوروش یا خواه غیر کوروش را روی یک سگ بگذارند، ولی اگر اقدام مهران مدیری یک اشتباه و بدسلیقگی است، فحاشی در اسلام یک گناه محسوب می شود و رفتاری است به مراتب زننده تر.

اما آن چه انگیزه ی نگارنده از نوشتن این نگاره شد، بخشی از قسمت چهارم مجموعه ی «عطسه» بود با عنوان «وای رفیع» با بازی نصرالله رادش و علی لک پوریان. در این بخش از قسمت چهارم، همسر رفیع پور (رادش) فوت کرده و مردی که خود را همسایه ی او معرفی می کند و اسم رفیع پور را هم نمی داند (لک پوریان)، بعد از هم دردی با رفیع پور، به ماه عسل آن ها اشاره می کند و بعد مکالمه رد و بدل می شود:

همسایه: اولین ماه عسلتون...
رفیع پور: [ضجه]...
همسایه: ببخشید من همسایتونم. من بعضی موقعا که از این جا رد می شدم می دیدم که شما رو بلند بلند صدا می زد. می گفتش که... چیز... ببخشید اسم شما رو؟
رفیع پور: رفیع پور
همسایه: رفیع
رفیع پور: [با بغض] آااه
همسایه: رفیع
رفیع پور: آآآآآآه
همسایه: رفیع؟
رفیع پور: آآآآآه
همسایه: آههه رفیییع؟
رفیع پور: آههه آههه آههه آههه آآآههه

تصویر جلد این بخش (آیتم) نیز در نمایه ی این یادداشت و بالای پنجره سمت چپ، قابل مشاهده است و ویدئوی مربوطه را در این جا می توانید مشاهده کنید.

پیرو مقدمه ی فوق، ذکر نکات زیر مفید به نظر می رسند:

۱- اگرچه مهران مدیری از خوش ذوق ترین کارگردان های مجموعه های طنز بوده و هست و سال ها با مجموعه های مختلفش، لبخند به لبان مردم نشانده، ولی استانداردهای دو گانه تا کی قرار است برقرار باشد و چگونه است که امروز، پخش چنین مضمون موهنی در قالب طنز از صدا و سیما، قابل تصور نیست ولی در شبکه ی نمایش خانگی، به راحتی پخش و توزیع می شود و کسی هم تذکری نمی دهد؟ آیا رعایت عفت کلام و حیاء در رفتار و ارجاع ندادن در طنز به مسائل جنسی آن هم تا این حد صریح، از خطوط قرمز شبکه ی نمایش خانگی نیست؟ آیا احترام به عفت عمومی، فقط در صدا و سیما واجب است؟ آیا شبکه ی نمایش خانگی بناست تا میان بری باشد برای دور زدن و نادیده انگاشتن برخی از خطوط قرمز و اعمال ممیزی نشدن آثار؟ اگرچه مهران مدیری پیش از آن هم بارها در آثارش ابایی از بروز چنین شیطنت هایی نداشته است، اما به نظر می رسد که به هر دلیلی، این شیطنت هایی با تذکری از جانب نهادهای نظارتی - که در این مورد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است - مواجه نشده اند و در نتیجه امروز شاهد تکرار آن با غلظت و شدت بیشتری هستیم.

۲- اعتراضات به اشتباه فیتیله ای ها لازم و عذرخواهی آن نیز ضروری بود، ولی نادیده گرفته شدن بیش از دو دهه فعالیت شرافتمندانه ی آنان برای ایجاد شادی سالم و اثرگذاری مثبت در تربیت کودکان، بی انصافی به نظر می رسد. این که پس از بارها عذرخواهی، توضیح و دلجویی، باز هم هیچ راه بازگشتی برای آنان در نظر گرفته نشد، شاید سخت گیری بیش از محسوب شود، اما سوال این جاست که چرا اتفاقاتی که توسط برخی از افراد توهین به قومیتشان تلقی می شود، با برخوردی آن قدر مقتدرانه مواجه می شود، اما وقتی بحث تصویرنمایی های جنسی عیان در طنزها به میان می آید - که در واقع نادیده گرفتن ارزش های اسلامی و سلامت اخلاقی کل جامعه به شمار می رود - اعتراضی از کسی شنیده نمی شود! حتی در مورد قسمت سوم و توهین به اسم کوروش، هجمه ای حجیم علیه مدیری و عطسه شکل می گیرد، اما این چنین صحنه ای اصلا به حساب نمی آید و اگرچه قطعا جا برای اعتراض دارد، اما اکثرا تغافل و تجاهل می کنند و به قول معروف، ترجیح می دهند بگویند «ان شاء الله گربه بوده» تا مبادا اعتراض کنند و توسط برخی مغرضین که حربه شان این است، متهم شوند به این که «نگاه شما مشکل داشته وگرنه منظور فلانی این نبوده که شما برداشت کردی» و تهمت های مشابه.

سخن آخر:
شبکه ی نمایش خانگی، نه راه فرار از ممیزی هاست و نه خطوط قرمز اخلاقی و جنسی در آن بناست کم رنگ تر رعایت شوند؛ اما در این میان مشخص نیست که دقیقا چه نوع نظارتی بر این آثار برقرار است و چه تضمینی وجود دارد که وقتی فرزند یک خانواده به بقالی محل مراجعه می کند، به جای تماشای یک مجموعه ی طنز سالم، با چنین صحنه های زننده ای - که نه در شان مهران مدیری است و نه در شان اخلاق و حیاء جامعه ی ایران اسلامی - مواجه نشود؟
مهم تر از تعصبات قومیتی و یا تعصب بر روی اسم کوروش یا موارد مشابه، رعایت و عمل به احادیث زیر و امر به معروف و نهی از منکر پیرو این احادیث، خیلی واجب تر و مهم تر به نظر می رسند:

امام علی (ع) می فرمایند: «اَلحَیاءُ هُوَ الدِّین کُلُّه ؛ حیا تمام دین است.» (محمدی ری شهری، میزان الحکمه (بیروت دارالحدیث)، چاپ دوم، ۱۴۱۹، ج ۲، ص ۷۱۷ ، روایت ۴۵۷۰)

امام حسین (ع) می فرمایند: «لا حَیاءَ لِمَن لادِینَ لَهُ = آن که دین ندارد، حیاء هم ندارد.» (ج78، ص 111، حدیث 6، میزان الحکمه، ج 2، ص 717، روایت 4569)

 امام صادق (ع) فرمودند: «لاایمانَ لِمَن لاحَیاءَ لَهُ = ایمانی نیست برای آن کسی که حیا ندارد.
(میزان الحکمه، ج2، ص 717، روایت 4567)