کد مطلب: 364558
پیشنهاد کتاب/ «فاشیسم»؛ کوین پاسمور؛ ترجمه علی معظمی؛ ماهی
فاشیسم به زبان ساده
حمیدرضا امیدی سرور، 31 خرداد 1395
تاریخ انتشار : دوشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۱۳:۳۸
«فاشیسم»
نویسنده: کوین پاسمور
ترجمه: علی معظمی
ناشر: ماهی، چاپ دوم ۱۳۹۳
۲۳۶ صفه، ۸۵۰۰ تومان
شما می‌توانید کتاب «فاشیسم » را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
فاشیسم یکی از آن واژه هایی ست که استفاده همگانی آن به‌جا و نابجا شرایطی ویژه برایش به ارمغان آورده است. اغلب فکر می کنیم معنای آن را می دانیم اما دقیقا برعکس نه معنای درست آن را می دانیم و نه جای درستی از آن استفاده می‌کنیم. خلاصه اینکه نیازمند آن هستیم که درک درستی از این واژه دستمالی شده پیدا کنیم. آن وقت به هر نژاد پرستی که به یک مهاجر آسیایی متلک بپراند، فاشسیت نمی گوییم و یا هر دولت دست راستی محافظه کاری را فاشیست نمی‌نامیم و یا حتی یک کاندیدای پوپولیست همانند ترامپ که برای خوشامد برخی عوام حرفهای نژاد پرستانه می زند و...
البته برخی هم هستند که فکر می کنند فاشیسم با دم و دستگاه موسیلینی از راه رسید و بعد از جنگ جهانی دوم و زمین خوردن هیتلر و همپیمانانش تمام شد. اما اصل جریان نه این است و نه آن. راستش برخی از مفاهیم ارزش آن را دارند که آدم قدری به خود زحمت بدهد و با مطالعه ای نه چندان وقت گیر به جای آن دریافت های نصف و نیمه و ناقص که به دلیل گمراه کننده بودن بدتر از ندانستن هستند، به درکی جمع و جور و کارآمد برسند.
خوشبخنانه در دنیای کتاب هم هستند آثاری که پاسخ‌گوی چنین نیازی هستند، یعنی به جای اینکه مخاطب در گام نخست به سراغ متنی دشوار و غیر قابل فهم رفته و به دلیل حجم مطالب تخصصی که به او ارائه شده از تصمیم خود منصرف شود، به شکلی مختصر و مفید نیازهای مقدماتی مخاطب را فراهم می آورند.
در بازار نشر ایران هم مجموعه های گوناگونی با سطوح مقدماتی منتشر شده اند که با چنین رویکردی برخی از مفاهیم فلسفی، سیاسی، مکاتب و یا حوزه های گوناگون علوم انسانی و... را به مخاطبانی که علاقمند ارائه می کنند.
سری کتابهای مختصر و مفید نشر ماهی نیز یکی از همین مجموعه‌هاست که تا کنون بیش از پانزده عنوان آن منتشر شده است و از جامعه شناسی و فلسفه گرفته تا منطق و تاریخ را در خود جای داده است. فاشیسم نیز عنوان یکی از کتاب های همین مجموعه است که با ترجمه ای بسیار خوب، به شکلی مختصر و ساده به شرح و تبیین فاشیسم پرداخته است.
گویا فاشیسم را از لغت «فاشیو» یا «فاشیس» در زبان ایتالیایی گرفته اند که به معنای دسته ای هیزم است که با کنار هم قرار گرفتنشان شکستن آنها دشوار است و دیگری به معنای چوبهایی که در تبری فلزی پیچیده شده اند.
فاشیسم برای نخستین بار در ایتالیا برای یک جنبش سیاسی بکار رفته است. البته در آن موقع فاشیسم بار معنایی این چنین بدی نداشت، اما به تدریج با ظهور و بروز محتوای پر از نفرت و افراطی گری این جبش که توسط سردمداران و اعضای آن در سطح جامعه برای سرکوب دیگراندیشان اعمال شد، از چنین کیفیتی برخوردار شده است.
کوین پاسمور نویسنده «فاشیسم» برای جا انداختن مفهومی که سوژه کتابش را تشکیل می دهد از روشی جالب استفاده کرده که به فهم ریشه ای آن می انجامد. او به جای آنکه به سراغ تعاریف رفته به شکلی خشک (حتی به زبانی ساده) و تئوریک آن را آغاز کند از روشی روایی استفاده کرده است.
کتاب از دوازده فصل تشکیل شده که فصل نخست آن با عنوان «صحنه هایی از تاریخ فاشیسم»؛ فرانسه در سال ۱۸۹۳ ، ایتالیا در سال۱۹۲۲، رومانی در ۱۹۲۴ و آلمان در ۱۹۳۳ نویسنده در این چهار صحنه از تاریخ زمینه های تاریخی ظهور بالیدن فاشیسم را نشان می دهد.
کوین پاسمور با فاشیسم به عنوان یک مفهوم روبه رو شده است که بار معنایی خود را در بستر تغییر و تحولات متقابل تاریخی کسب کرده است. او از تاریخ کمک می گیرد تا جریانی سیاسی را تبیین کند که رفته رفته به یک رویکرد و یا مکتب فکری و سیاسی بدل شده است.
یکی از جالب ترین نکاتی که در همین ابتدای کار مخاطب کتاب با آن روبه رو می شود این است که اگرچه فاشیسم همواره در نهایت برای کسب و اعمال قدرت از ابزار سیاست و ظرفیت های آن بهره می گیرد اما از زیر بنای فکری متنوعی استفاده میکند درواقع همانقدر که قدرت طلبی های نظامیِ خودکامه ای، همچون موسلینی می تواند آن را شکل دهد، تفکرات نژادپرستانه یک دانشجوی افراطی حقوق با نام کوردلو کوردینو در رومانی هم می تواند آن را سازماندهی کند و افکارِ دو آتشه‌ی موریس بارس نویسنده‌ی ناسیونالیست فرانسوی هم می تواند موتور محرکه‌ی جریانی فاشیستی باشد. شاید اشاره به این نکته خالی از لطف نباشد که موریس بارس از بزرگترین داستان نویسان زمان خود بود که به زعم مخالفانش نثر او درحد اعلای زمان خود بود.
بعد از این زمینه چینی تاریخی کوین پاسمور به سراغ پاسخ دادن به چیستی فاشیسم می رود. البته با توجه به مقدمات گفته شده پیداست، نویسنده به این واقعیت باور دارد که هر جنبش سیاسی پیچیده تر و گسترده تر از آن است که در مفهومی واحد بتوان آن را فشرده کرد. به خصوص وقتی با رهیافت هایی مختلف به آن بپردازیم. برای مثال اگر با رهیافتی مارکسیستی به سراغ تعریف فاشیسم برویم، باید با پذیرش رابطه عمیق میان فاشیسم و سرمایه داری بپذیریم که وقتی فشار پرولتاریا برای نابود کردن سرمایه داری به حد اعلای آن می رسد فاشیسم به ابزاری در دست سرمایه داری بدل می شود برای اعمال وحشت و خشونت.
این تعریف از فاشیسم عاری از جذابیت نیست، اما تنها می تواند برای طرفدارن مارکسیسم دارای جذابیت باشد. اما اگر تمامیت خواهی رابه عنوان بارز ترین صفت فاشیستی در قدرت سیاسی به حساب آوریم که به واقع همینگونه نیز هست، آن وقت حکومت کمونیستی شوروی سابق نیز در همین تعریف جای می گیرد، حال فرض کنید برخورداری از قدرتی بدون پاسخگویی و سرکوب و حذف مخالفان به عنوان دیگر مشخصه های فاشیسم به این مجموعه افزوده شود، آیا حکومت کمونیستی شوروی مصداق بارزتری از فاشیسم نخواهد شد. پس می بینیم این تعریف که فاشیسم با سرمایه داری ارتباط نزدیک دارد همیشه نمی تواند صادق باشد.
نویسنده در این فصل کوشیده با بررسی های قیاسی و همچنین بررسی تعریف فاشیسم از رهیافت های مختلف به تعریفی تقریبا جامع از آن برسد این تعریف اگرچه کم و بیش محقق می شود، اما آنقدر جمع و جور نیست که بتوان در چند خط آن را فشرده کرد درواقع این تعریف براساس یک سری جنبه های اساسی مشترک بین همه جنبشهای فاشیستی مشترک هستند تنظیم شده است.
نویسنده در فصول بعدی کتاب به تاریخ فاشیسم در جغرافیای مختلف جهان می پردازد که این مهم در بین محتوای اندیشه های فاشیستی نقشی اساسی دارد. فصل پایانی کتاب به رابطه فاشیسم با مفاهیمی همچون طبقه، جنسیت، نژاد، ملت و...می پردازد. نویسنده در این فصل تصویری که از ماهیت فاشیسم در نظر دارد کامل می کند. فاشیسمی که بسته به موقعیت تاریخی و جغرافیایی تغییر شکل می دهد، با دیگر ایسم ها نیز آبش در یک جوی نمی رود، چرا که هریک از آنها روی پارامترهایی خاص حساسیت داشته و این پارامتر ها را بر دیگر مسائل مقدم می شمارند.
البته کتاب فاشیسم درعین اینکه عنوان مختصر و مفید را یدک می کشد؛ خیلی هم مختصر نیست،اتفاقا به شکل جامعی هم روی فاشیسم بحث می کند اما مهم ترین ویژگی آن این است که به شکلی قابل فهم و ساده این بحث ها را مطرح می کند و به قول معروف آنچه را که مد نظر دارد کاملا به خواننده شیر فهم می کند!
نویسنده: کوین پاسمور
ترجمه: علی معظمی
ناشر: ماهی، چاپ دوم ۱۳۹۳
۲۳۶ صفه، ۸۵۰۰ تومان
شما می‌توانید کتاب «فاشیسم » را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
فاشیسم یکی از آن واژه هایی ست که استفاده همگانی آن به‌جا و نابجا شرایطی ویژه برایش به ارمغان آورده است. اغلب فکر می کنیم معنای آن را می دانیم اما دقیقا برعکس نه معنای درست آن را می دانیم و نه جای درستی از آن استفاده می‌کنیم. خلاصه اینکه نیازمند آن هستیم که درک درستی از این واژه دستمالی شده پیدا کنیم. آن وقت به هر نژاد پرستی که به یک مهاجر آسیایی متلک بپراند، فاشسیت نمی گوییم و یا هر دولت دست راستی محافظه کاری را فاشیست نمی‌نامیم و یا حتی یک کاندیدای پوپولیست همانند ترامپ که برای خوشامد برخی عوام حرفهای نژاد پرستانه می زند و...
البته برخی هم هستند که فکر می کنند فاشیسم با دم و دستگاه موسیلینی از راه رسید و بعد از جنگ جهانی دوم و زمین خوردن هیتلر و همپیمانانش تمام شد. اما اصل جریان نه این است و نه آن. راستش برخی از مفاهیم ارزش آن را دارند که آدم قدری به خود زحمت بدهد و با مطالعه ای نه چندان وقت گیر به جای آن دریافت های نصف و نیمه و ناقص که به دلیل گمراه کننده بودن بدتر از ندانستن هستند، به درکی جمع و جور و کارآمد برسند.
خوشبخنانه در دنیای کتاب هم هستند آثاری که پاسخ‌گوی چنین نیازی هستند، یعنی به جای اینکه مخاطب در گام نخست به سراغ متنی دشوار و غیر قابل فهم رفته و به دلیل حجم مطالب تخصصی که به او ارائه شده از تصمیم خود منصرف شود، به شکلی مختصر و مفید نیازهای مقدماتی مخاطب را فراهم می آورند.
در بازار نشر ایران هم مجموعه های گوناگونی با سطوح مقدماتی منتشر شده اند که با چنین رویکردی برخی از مفاهیم فلسفی، سیاسی، مکاتب و یا حوزه های گوناگون علوم انسانی و... را به مخاطبانی که علاقمند ارائه می کنند.
سری کتابهای مختصر و مفید نشر ماهی نیز یکی از همین مجموعه‌هاست که تا کنون بیش از پانزده عنوان آن منتشر شده است و از جامعه شناسی و فلسفه گرفته تا منطق و تاریخ را در خود جای داده است. فاشیسم نیز عنوان یکی از کتاب های همین مجموعه است که با ترجمه ای بسیار خوب، به شکلی مختصر و ساده به شرح و تبیین فاشیسم پرداخته است.
گویا فاشیسم را از لغت «فاشیو» یا «فاشیس» در زبان ایتالیایی گرفته اند که به معنای دسته ای هیزم است که با کنار هم قرار گرفتنشان شکستن آنها دشوار است و دیگری به معنای چوبهایی که در تبری فلزی پیچیده شده اند.
فاشیسم برای نخستین بار در ایتالیا برای یک جنبش سیاسی بکار رفته است. البته در آن موقع فاشیسم بار معنایی این چنین بدی نداشت، اما به تدریج با ظهور و بروز محتوای پر از نفرت و افراطی گری این جبش که توسط سردمداران و اعضای آن در سطح جامعه برای سرکوب دیگراندیشان اعمال شد، از چنین کیفیتی برخوردار شده است.
کوین پاسمور نویسنده «فاشیسم» برای جا انداختن مفهومی که سوژه کتابش را تشکیل می دهد از روشی جالب استفاده کرده که به فهم ریشه ای آن می انجامد. او به جای آنکه به سراغ تعاریف رفته به شکلی خشک (حتی به زبانی ساده) و تئوریک آن را آغاز کند از روشی روایی استفاده کرده است.
کتاب از دوازده فصل تشکیل شده که فصل نخست آن با عنوان «صحنه هایی از تاریخ فاشیسم»؛ فرانسه در سال ۱۸۹۳ ، ایتالیا در سال۱۹۲۲، رومانی در ۱۹۲۴ و آلمان در ۱۹۳۳ نویسنده در این چهار صحنه از تاریخ زمینه های تاریخی ظهور بالیدن فاشیسم را نشان می دهد.
کوین پاسمور با فاشیسم به عنوان یک مفهوم روبه رو شده است که بار معنایی خود را در بستر تغییر و تحولات متقابل تاریخی کسب کرده است. او از تاریخ کمک می گیرد تا جریانی سیاسی را تبیین کند که رفته رفته به یک رویکرد و یا مکتب فکری و سیاسی بدل شده است.
یکی از جالب ترین نکاتی که در همین ابتدای کار مخاطب کتاب با آن روبه رو می شود این است که اگرچه فاشیسم همواره در نهایت برای کسب و اعمال قدرت از ابزار سیاست و ظرفیت های آن بهره می گیرد اما از زیر بنای فکری متنوعی استفاده میکند درواقع همانقدر که قدرت طلبی های نظامیِ خودکامه ای، همچون موسلینی می تواند آن را شکل دهد، تفکرات نژادپرستانه یک دانشجوی افراطی حقوق با نام کوردلو کوردینو در رومانی هم می تواند آن را سازماندهی کند و افکارِ دو آتشه‌ی موریس بارس نویسنده‌ی ناسیونالیست فرانسوی هم می تواند موتور محرکه‌ی جریانی فاشیستی باشد. شاید اشاره به این نکته خالی از لطف نباشد که موریس بارس از بزرگترین داستان نویسان زمان خود بود که به زعم مخالفانش نثر او درحد اعلای زمان خود بود.
بعد از این زمینه چینی تاریخی کوین پاسمور به سراغ پاسخ دادن به چیستی فاشیسم می رود. البته با توجه به مقدمات گفته شده پیداست، نویسنده به این واقعیت باور دارد که هر جنبش سیاسی پیچیده تر و گسترده تر از آن است که در مفهومی واحد بتوان آن را فشرده کرد. به خصوص وقتی با رهیافت هایی مختلف به آن بپردازیم. برای مثال اگر با رهیافتی مارکسیستی به سراغ تعریف فاشیسم برویم، باید با پذیرش رابطه عمیق میان فاشیسم و سرمایه داری بپذیریم که وقتی فشار پرولتاریا برای نابود کردن سرمایه داری به حد اعلای آن می رسد فاشیسم به ابزاری در دست سرمایه داری بدل می شود برای اعمال وحشت و خشونت.
این تعریف از فاشیسم عاری از جذابیت نیست، اما تنها می تواند برای طرفدارن مارکسیسم دارای جذابیت باشد. اما اگر تمامیت خواهی رابه عنوان بارز ترین صفت فاشیستی در قدرت سیاسی به حساب آوریم که به واقع همینگونه نیز هست، آن وقت حکومت کمونیستی شوروی سابق نیز در همین تعریف جای می گیرد، حال فرض کنید برخورداری از قدرتی بدون پاسخگویی و سرکوب و حذف مخالفان به عنوان دیگر مشخصه های فاشیسم به این مجموعه افزوده شود، آیا حکومت کمونیستی شوروی مصداق بارزتری از فاشیسم نخواهد شد. پس می بینیم این تعریف که فاشیسم با سرمایه داری ارتباط نزدیک دارد همیشه نمی تواند صادق باشد.
نویسنده در این فصل کوشیده با بررسی های قیاسی و همچنین بررسی تعریف فاشیسم از رهیافت های مختلف به تعریفی تقریبا جامع از آن برسد این تعریف اگرچه کم و بیش محقق می شود، اما آنقدر جمع و جور نیست که بتوان در چند خط آن را فشرده کرد درواقع این تعریف براساس یک سری جنبه های اساسی مشترک بین همه جنبشهای فاشیستی مشترک هستند تنظیم شده است.
نویسنده در فصول بعدی کتاب به تاریخ فاشیسم در جغرافیای مختلف جهان می پردازد که این مهم در بین محتوای اندیشه های فاشیستی نقشی اساسی دارد. فصل پایانی کتاب به رابطه فاشیسم با مفاهیمی همچون طبقه، جنسیت، نژاد، ملت و...می پردازد. نویسنده در این فصل تصویری که از ماهیت فاشیسم در نظر دارد کامل می کند. فاشیسمی که بسته به موقعیت تاریخی و جغرافیایی تغییر شکل می دهد، با دیگر ایسم ها نیز آبش در یک جوی نمی رود، چرا که هریک از آنها روی پارامترهایی خاص حساسیت داشته و این پارامتر ها را بر دیگر مسائل مقدم می شمارند.
البته کتاب فاشیسم درعین اینکه عنوان مختصر و مفید را یدک می کشد؛ خیلی هم مختصر نیست،اتفاقا به شکل جامعی هم روی فاشیسم بحث می کند اما مهم ترین ویژگی آن این است که به شکلی قابل فهم و ساده این بحث ها را مطرح می کند و به قول معروف آنچه را که مد نظر دارد کاملا به خواننده شیر فهم می کند!
کلمات کلیدی : نشر ماهی
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
