کد مطلب: 303005
آیا زمین در حال گرم شدن است؟
بخش دانش و فناوری الف، 27 مهر 94
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۷ مهر ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۳۲
زیربنای علمی نخستین توافق جهانی درباره تاثیر فعالیت‌های انسانی بر وضع اقلیم، حدود دو سال پیش و در خلال گزارشی از جانب مجمع بین‌المللی تغییرات آب و هوایی حاصل شد.
مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی یک ارگان بین دولتی علمی است که خطرات ناشی از گرمایش جهانی را در سراسر جهان مورد ارزیابی قرار می دهد.
از آنجا که به گفته صاحب نظران، فعالیت های انسانی نقش بسزایی در ایجاد این نوع مخاطرات اعم از اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی دارند، لذا ارائه راهکارهای متعدد مبنی بر کاهش فعالیت های انسانی مخرب کماکان در صدر توجه هاست. اقلیم شناسان و متخصصان گوناگون همواره در تلاش هستند گزارش های جامعی در اختیار مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی ـ نهاد وابسته به سازمان ملل که سال ۱۹۸۸ میلادی (۱۳۶۷ هجری شمسی) تاسیس شد ـ قرار دهند. گزارش این نهاد در سال ۲۰۱۳ موید آن بود که انگشت اتهام افزایش گرمایش جهانی از سال ۱۹۵۱ میلادی (۱۳۳۰ هجری شمسی) به این سو تا ۹۵ درصد به سوی فعالیت های انسانی اشاره رفته است. برخی کارشناسان می گویند متاسفانه شواهد حاکی از آن است که هنوز توجه مردم آن طور که باید به سمت این بحران جهانی جلب نشده است. نظرخواهی های عمومی متعدد بیانگر این واقعیت تلخ است که تغییرات اقلیمی هنوز اولویت و دغدغه بسیاری نیست. همین مساله نیز باعث شده متخصصان مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی به نوعی خط مشی خود را در اطلاع رسانی تغییر دهند. در یکی از تازه ترین گزارش های منتشر شده، عده ای از کارشناسان اعلام کرده اند هنوز دوره آماری برای تصمیم گیری درباره این که آیا جهان با بحران گرمایش مواجه است یا خیر، کامل نشده است. بنا به باور عده ای، این تغییر رویه می تواند ناشی از عزم کارشناسان برای خرید مدت زمان بیشتر و مهم تر از آن انگیزه سازی در مردم برای حمایت از طرح های پیشگیرانه باشد.
آخرین گزارش وضعیت اقلیمی
مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی در خلال برگزاری آخرین کنفرانس خبری خود که موضوع آن نیز تازه ترین گزارش این نهاد بود، بار دیگر بر گرمایش نامتعارف زمین در دهه اخیر تاکید کرد و افزود توجه به این بازه زمانی بسیار مهم است. میشل جرارد، دبیرکل سازمان هواشناسی جهان که دوره ریاست وی از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ به درازا انجامید هم در این نشست حضور داشت. جرارد به خبرنگاران گفت: در اغلب گزارش های مربوط به درجه حرارت در دهه گذشته رکوردهای جدیدی به چشم می خورد. راجِدرا پاچائوری، سرپرست پیشین مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی و توماس استوکر رئیس هیأت مدیره کارگروه موسوم به شماره یک نیز ضمن تکرار این پیام بر ضرورت جلب توجه عمومی به سوی آمارها تاکید کردند. این طور به نظر می رسد که کارشناسان بر یک خط مشی جدید یعنی ضرورت آگاه سازی عمومی به توافق رسیده اند. ظاهر امر حاکی از آن است که از طریق تاکید بر مفاهیم نظری تغییرات اقلیمی کماکان می توان عکس العمل و تغییر رویه سریع تری را از سوی عموم انتظار داشت تا از طریق برگزاری جلسات متعدد در سطح کارشناسی، اما براساس نتیجه تحقیقی جنجال برانگیز که به تازگی در نشریه «تغییرات اقلیمی طبیعی» منتشر شد، ارجاع مکرر و تاکید بیش از حد دانشمندان بر طولانی شدن گرمایش جهانی عملا به شکلی ناخواسته بذر سردرگمی را میان عموم مردم پراکنده است در حالی که به جای این کار باید جامعه را با راهکارهای عملی برای کاهش بار سنگین گرمایش جهانی آشنا کرد.
پیش به سوی تصویری متفاوت از گرمایش جهانی
صحبت هایی که اکنون درباره تغییرات اقلیمی در برخی مجامع علمی در جریان است، به نوعی با گذشته تفاوت دارد. باورها در حال حاضر بیشتر به این سو رفته که زمانی می توان از گرمایش جهانی با ضرس قاطع صحبت کرد که این روند حداقل ۳۰ سال تداوم داشته باشد. در حالی که براساس آمارها تنها در دهه اخیر یا حداکثر ۱۵ سال گذشته بوده که اعداد و ارقام تغییر کرده است. گزارش اخیری که در نشریه تغییرات اقلیمی طبیعی منتشر شده نیز دقیقا بر همین واقعیت تاکید دارد. می توان گفت اقلیم شناسان بر این اساس درصدد هستند ادعاهای ابهام برانگیز را در این عرصه زیر سوال ببرند و شاید به عبارتی دیگر زمان بخرند. از نظر نویسندگان این مقاله، هنوز نتیجه گیری علمی و صددرصد مبنی بر وقوع پدیده گرمایش جهانی امکان پذیر نیست. نویسندگان مشخصا از واژه «درنگ کاذب» در این مقاله نام برده اند. درنگ کاذب اشاره به این باور عده ای از مخالفان نظریه گرمایش جهانی دارد که معتقدند سرعت گرمایش جهانی در مقایسه با دهه ۹۰ میلادی و از سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۷ هجری شمسی) به این طرف کاهش یافته، در حالی که این باور توسط جمع کثیری از اقلیم شناسان کماکان مردود شمرده می شود، اما در هر صورت این کارشناسان معتقدند مدت زمان قریب ۱۵ سال به هیچ وجه کافی نیست تا بتوان از این پدیده با عنوان گرمایش جهانی یاد کرد.
نظرات موافق و مخالف
بحث بر سر گرمایش جهانی سال هاست ادامه دارد. در این سال های طولانی، نظرات موافق و مخالف کم نبوده، اما در هر صورت می توان چنین جمع بندی کرد که هنوز کفه ترازو به سمت مدافعان پدیده گرمایش سنگینی می کند. وبگاه اکولوژیست تاکید دارد هنوز اقلیم شناسان بی شماری پدیده گرمایش را موضوعی حتمی تلقی می کنند. این کارشناسان باور دارند اثرات ترکیبی ناشی از جنگل زدایی و سوزاندن سوخت های فسیلی باعث افزایش میزان دی اکسیدکربن در اتمسفر به میزان دو برابر و بالطبع افزایش درجه حرارت جهانی به میزان ۲ تا ۳ درجه سانتی گراد در آینده نزدیک خواهد شد. گفتنی است این افزایش درجه حرارت زمین می تواند چهره آن را کاملا تغییر دهد. سازمان غیردولتی مدافع محیط زیست، صلح سبز نیز در وبگاه رسمی خود می نویسد: نیروگاه های مصرف کننده سوخت های فسیلی و موتورهای احتراق داخلی هر سال میلیون ها تن کربن، دی اکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن را به هوا وارد می کنند که آلودگی هوا، باران های اسیدی و گرم شدن زمین را به دنبال دارد. همان طور که می دانید دی اکسیدکربن گاز بی رنگی است که به طور طبیعی در هوا وجود دارد و به واسطه سوختن یا فساد مواد آلی تولید می شود، اما افزایش سطح دی اکسیدکربن در جو بخصوص دی اکسیدکربن حاصل از سوزاندن سوخت های فسیلی در پدیده گرمایش و تاثیر ناشی از گازهای گلخانه ای نقش بسزایی دارد و باعث می شود شرایط از وضعیت طبیعی خارج شود. سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا در وبگاه رسمی خود شواهد مبنی بر گرمایش جهانی را غیرقابل انکار توصیف کرده و می نویسد: افزایش سطح آب دریاها به میزان تقریبی ۱۷ سانتی متر، آن هم در طول یک قرن اخیر شاهدی بر این مدعی است. در ضمن سرعت این افزایش در دهه اخیر نزدیک به دوبرابر شده است. علاوه بر این امسال بیستمین سال گرمی است که کره زمین از سال ۱۹۸۱ به این طرف پشت سر می گذارد. در کنار همه این موارد می توان به مواردی همچون گرم شدن نامتعارف آب اقیانوس ها، کاهش ملموس حجم صفحات بزرگ یخچالی چه در قطب جنوب و چه در گرینلند، کاهش قابل ملاحظه سطح یخ در قطب شمال، بروز حوادث نامتعارف جوی ازجمله توفان ریزگردها، ۳۰ درصد افزایش میزان اسیدیته در اقیانوس ها از زمان انقلاب صنعتی تاکنون و گرم تر شدن فصول سرد در اقصی نقاط جهان اشاره کرد.
بحث بر سر گرمایش جهانی سال هاست ادامه دارد. در این سال های طولانی نظرات موافق و مخالف کم نبوده، اما هنوز کفه ترازو به سمت مدافعان گرمایش سنگینی می کند
کیم نولتون، استادیار دانشگاه کلمبیا و یک اقلیم شناس برجسته چندی پیش در موضعگیری خود درباره گرمایش جهانی به واقعیتی تلخ در این زمینه اشاره کرد و گفت: تابستان همیشه فصلی بوده که اغلب مردم فرا رسیدن آن را انتظار می کشیده اند، اما در سال های اخیر مردم معمولا در فصل گرما نوعی استرس ناشی از گرمازدگی را هم تجربه می کنند و این شاهدی ملموس مبنی بر تاثیرات تغییرات اقلیمی و گرمایش است. به گفته این محقق، تاثیرات گرمایش جهانی نه تنها بر سلامت انسان ها بلکه حتی در اعمال هزینه های بیشتر اکولوژیکی به حدی جدی است که دیر یا زود حتی مخالفان را نیز راضی خواهد کرد.
یک گزارش مهم
اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) در یکی از تازه ترین گزارش های خود چنین آورده: تقریبا ۶۵۰ هزار سال است که میزان دی اکسیدکربن جو زمین بالاتر از ۳۰۰ قسمت در میلیون نبوده ، اما این مرز سال هاست شکسته شده است. به طوری که در سال ۲۰۱۴ جو زمین برای نخستین بار افزایش حجم دی اکسیدکربن در واحد حجم هوا به میزان ۴۰۰ قسمت در میلیون را تجربه کرد و این به معنایی فاجعه ای در نوع خود است.
منابع: Scientific American، climate.nasa.gov، greenpeace.org،
فرناز حیدری
مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی یک ارگان بین دولتی علمی است که خطرات ناشی از گرمایش جهانی را در سراسر جهان مورد ارزیابی قرار می دهد.
از آنجا که به گفته صاحب نظران، فعالیت های انسانی نقش بسزایی در ایجاد این نوع مخاطرات اعم از اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی دارند، لذا ارائه راهکارهای متعدد مبنی بر کاهش فعالیت های انسانی مخرب کماکان در صدر توجه هاست. اقلیم شناسان و متخصصان گوناگون همواره در تلاش هستند گزارش های جامعی در اختیار مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی ـ نهاد وابسته به سازمان ملل که سال ۱۹۸۸ میلادی (۱۳۶۷ هجری شمسی) تاسیس شد ـ قرار دهند. گزارش این نهاد در سال ۲۰۱۳ موید آن بود که انگشت اتهام افزایش گرمایش جهانی از سال ۱۹۵۱ میلادی (۱۳۳۰ هجری شمسی) به این سو تا ۹۵ درصد به سوی فعالیت های انسانی اشاره رفته است. برخی کارشناسان می گویند متاسفانه شواهد حاکی از آن است که هنوز توجه مردم آن طور که باید به سمت این بحران جهانی جلب نشده است. نظرخواهی های عمومی متعدد بیانگر این واقعیت تلخ است که تغییرات اقلیمی هنوز اولویت و دغدغه بسیاری نیست. همین مساله نیز باعث شده متخصصان مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی به نوعی خط مشی خود را در اطلاع رسانی تغییر دهند. در یکی از تازه ترین گزارش های منتشر شده، عده ای از کارشناسان اعلام کرده اند هنوز دوره آماری برای تصمیم گیری درباره این که آیا جهان با بحران گرمایش مواجه است یا خیر، کامل نشده است. بنا به باور عده ای، این تغییر رویه می تواند ناشی از عزم کارشناسان برای خرید مدت زمان بیشتر و مهم تر از آن انگیزه سازی در مردم برای حمایت از طرح های پیشگیرانه باشد.
آخرین گزارش وضعیت اقلیمی
مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی در خلال برگزاری آخرین کنفرانس خبری خود که موضوع آن نیز تازه ترین گزارش این نهاد بود، بار دیگر بر گرمایش نامتعارف زمین در دهه اخیر تاکید کرد و افزود توجه به این بازه زمانی بسیار مهم است. میشل جرارد، دبیرکل سازمان هواشناسی جهان که دوره ریاست وی از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ به درازا انجامید هم در این نشست حضور داشت. جرارد به خبرنگاران گفت: در اغلب گزارش های مربوط به درجه حرارت در دهه گذشته رکوردهای جدیدی به چشم می خورد. راجِدرا پاچائوری، سرپرست پیشین مجمع بین المللی تغییرات آب و هوایی و توماس استوکر رئیس هیأت مدیره کارگروه موسوم به شماره یک نیز ضمن تکرار این پیام بر ضرورت جلب توجه عمومی به سوی آمارها تاکید کردند. این طور به نظر می رسد که کارشناسان بر یک خط مشی جدید یعنی ضرورت آگاه سازی عمومی به توافق رسیده اند. ظاهر امر حاکی از آن است که از طریق تاکید بر مفاهیم نظری تغییرات اقلیمی کماکان می توان عکس العمل و تغییر رویه سریع تری را از سوی عموم انتظار داشت تا از طریق برگزاری جلسات متعدد در سطح کارشناسی، اما براساس نتیجه تحقیقی جنجال برانگیز که به تازگی در نشریه «تغییرات اقلیمی طبیعی» منتشر شد، ارجاع مکرر و تاکید بیش از حد دانشمندان بر طولانی شدن گرمایش جهانی عملا به شکلی ناخواسته بذر سردرگمی را میان عموم مردم پراکنده است در حالی که به جای این کار باید جامعه را با راهکارهای عملی برای کاهش بار سنگین گرمایش جهانی آشنا کرد.
پیش به سوی تصویری متفاوت از گرمایش جهانی
صحبت هایی که اکنون درباره تغییرات اقلیمی در برخی مجامع علمی در جریان است، به نوعی با گذشته تفاوت دارد. باورها در حال حاضر بیشتر به این سو رفته که زمانی می توان از گرمایش جهانی با ضرس قاطع صحبت کرد که این روند حداقل ۳۰ سال تداوم داشته باشد. در حالی که براساس آمارها تنها در دهه اخیر یا حداکثر ۱۵ سال گذشته بوده که اعداد و ارقام تغییر کرده است. گزارش اخیری که در نشریه تغییرات اقلیمی طبیعی منتشر شده نیز دقیقا بر همین واقعیت تاکید دارد. می توان گفت اقلیم شناسان بر این اساس درصدد هستند ادعاهای ابهام برانگیز را در این عرصه زیر سوال ببرند و شاید به عبارتی دیگر زمان بخرند. از نظر نویسندگان این مقاله، هنوز نتیجه گیری علمی و صددرصد مبنی بر وقوع پدیده گرمایش جهانی امکان پذیر نیست. نویسندگان مشخصا از واژه «درنگ کاذب» در این مقاله نام برده اند. درنگ کاذب اشاره به این باور عده ای از مخالفان نظریه گرمایش جهانی دارد که معتقدند سرعت گرمایش جهانی در مقایسه با دهه ۹۰ میلادی و از سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۷ هجری شمسی) به این طرف کاهش یافته، در حالی که این باور توسط جمع کثیری از اقلیم شناسان کماکان مردود شمرده می شود، اما در هر صورت این کارشناسان معتقدند مدت زمان قریب ۱۵ سال به هیچ وجه کافی نیست تا بتوان از این پدیده با عنوان گرمایش جهانی یاد کرد.
نظرات موافق و مخالف
بحث بر سر گرمایش جهانی سال هاست ادامه دارد. در این سال های طولانی، نظرات موافق و مخالف کم نبوده، اما در هر صورت می توان چنین جمع بندی کرد که هنوز کفه ترازو به سمت مدافعان پدیده گرمایش سنگینی می کند. وبگاه اکولوژیست تاکید دارد هنوز اقلیم شناسان بی شماری پدیده گرمایش را موضوعی حتمی تلقی می کنند. این کارشناسان باور دارند اثرات ترکیبی ناشی از جنگل زدایی و سوزاندن سوخت های فسیلی باعث افزایش میزان دی اکسیدکربن در اتمسفر به میزان دو برابر و بالطبع افزایش درجه حرارت جهانی به میزان ۲ تا ۳ درجه سانتی گراد در آینده نزدیک خواهد شد. گفتنی است این افزایش درجه حرارت زمین می تواند چهره آن را کاملا تغییر دهد. سازمان غیردولتی مدافع محیط زیست، صلح سبز نیز در وبگاه رسمی خود می نویسد: نیروگاه های مصرف کننده سوخت های فسیلی و موتورهای احتراق داخلی هر سال میلیون ها تن کربن، دی اکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن را به هوا وارد می کنند که آلودگی هوا، باران های اسیدی و گرم شدن زمین را به دنبال دارد. همان طور که می دانید دی اکسیدکربن گاز بی رنگی است که به طور طبیعی در هوا وجود دارد و به واسطه سوختن یا فساد مواد آلی تولید می شود، اما افزایش سطح دی اکسیدکربن در جو بخصوص دی اکسیدکربن حاصل از سوزاندن سوخت های فسیلی در پدیده گرمایش و تاثیر ناشی از گازهای گلخانه ای نقش بسزایی دارد و باعث می شود شرایط از وضعیت طبیعی خارج شود. سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا در وبگاه رسمی خود شواهد مبنی بر گرمایش جهانی را غیرقابل انکار توصیف کرده و می نویسد: افزایش سطح آب دریاها به میزان تقریبی ۱۷ سانتی متر، آن هم در طول یک قرن اخیر شاهدی بر این مدعی است. در ضمن سرعت این افزایش در دهه اخیر نزدیک به دوبرابر شده است. علاوه بر این امسال بیستمین سال گرمی است که کره زمین از سال ۱۹۸۱ به این طرف پشت سر می گذارد. در کنار همه این موارد می توان به مواردی همچون گرم شدن نامتعارف آب اقیانوس ها، کاهش ملموس حجم صفحات بزرگ یخچالی چه در قطب جنوب و چه در گرینلند، کاهش قابل ملاحظه سطح یخ در قطب شمال، بروز حوادث نامتعارف جوی ازجمله توفان ریزگردها، ۳۰ درصد افزایش میزان اسیدیته در اقیانوس ها از زمان انقلاب صنعتی تاکنون و گرم تر شدن فصول سرد در اقصی نقاط جهان اشاره کرد.
بحث بر سر گرمایش جهانی سال هاست ادامه دارد. در این سال های طولانی نظرات موافق و مخالف کم نبوده، اما هنوز کفه ترازو به سمت مدافعان گرمایش سنگینی می کند
کیم نولتون، استادیار دانشگاه کلمبیا و یک اقلیم شناس برجسته چندی پیش در موضعگیری خود درباره گرمایش جهانی به واقعیتی تلخ در این زمینه اشاره کرد و گفت: تابستان همیشه فصلی بوده که اغلب مردم فرا رسیدن آن را انتظار می کشیده اند، اما در سال های اخیر مردم معمولا در فصل گرما نوعی استرس ناشی از گرمازدگی را هم تجربه می کنند و این شاهدی ملموس مبنی بر تاثیرات تغییرات اقلیمی و گرمایش است. به گفته این محقق، تاثیرات گرمایش جهانی نه تنها بر سلامت انسان ها بلکه حتی در اعمال هزینه های بیشتر اکولوژیکی به حدی جدی است که دیر یا زود حتی مخالفان را نیز راضی خواهد کرد.
یک گزارش مهم
اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) در یکی از تازه ترین گزارش های خود چنین آورده: تقریبا ۶۵۰ هزار سال است که میزان دی اکسیدکربن جو زمین بالاتر از ۳۰۰ قسمت در میلیون نبوده ، اما این مرز سال هاست شکسته شده است. به طوری که در سال ۲۰۱۴ جو زمین برای نخستین بار افزایش حجم دی اکسیدکربن در واحد حجم هوا به میزان ۴۰۰ قسمت در میلیون را تجربه کرد و این به معنایی فاجعه ای در نوع خود است.
منابع: Scientific American، climate.nasa.gov، greenpeace.org،
فرناز حیدری
کلمات کلیدی : دانش و فناوری+گرم شدن زمین
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
