توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 376814
راهنمای کتاب/ «شهر یک نفره»؛ مصطفی سون، روزبه روزبهانی؛ ترجمه سیامک تقی‌زاده؛ چشمه
استانبول؛ شهرِ شعرهایی که داستانش تمام نمی‌شود
ناهید آهنگری؛ ، 7 مرداد 1395
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۷ مرداد ۱۳۹۵ ساعت ۱۵:۳۳
«شهر یک نفره»
(استانبول را گوش می‌کنم با چشم‌های بسته)
انتخاب و ترجمه شعر: سیامک تقی‌زاده
عکس: مصطفی سون، روزبه روزبهانی
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۴
۱۱۳ صفحه، ۲۰۰۰۰ تومان

شما می‌توانید کتاب «شهر یک نفره» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.

****

تقریبا مصادف با آن زمان که «میرزا فتحعلی آخوندزاده» متاثر از ادب و هنر غرب، نخستین نمایشنامه هایش را به زبان ترکی در تفلیس نوشت (این نمایشنامه ها چندی بعد توسط میرزا جعفر قراچه داغی با نظارت خود آخوندزاده به فارسی برگردانده شد) و سپس با نوشته های خود کوشید هموطنانش را با اندیشه های نو آشنا سازد، در ترکیه فردی بنام «ابراهیم شناسی»- شاعر و چهره برجسته ادبی این کشور، در سال ۱۸۵۸ گزیده‌ای از آثار شعرای نامدار فرانسوی را به ترکی ترجمه کرد و اولین نمایشنامۀ ترکی را به سبک اروپایی نوشت. ترجمه‌های او در عثمانی آن روزگار همان رلی را بازی کردند که نوشته های آخوند زاده در ایران، بنابراین نقطه عزیمت یک تجدید حیات فرهنگی هنری توام با آگاهی از ارزشها و دستاوردهای جوامع غربی آن روزگار بود. از این پس بود که ارزشهایی چون آزادی و عدالت و... وارد ادبیات این دو سرزمین شد و باعث شکل‌گیری رمانتیسیسم اجتماعی گردید.

سالها بعد در ترکیه، «توفیق فکرت» با انتشار مجله «ثروت فنون» آغازگر دوران جدیدی در ادبیات ترک و سیل امواج نوگرای ادبی در این کشور شد. «توفیق فکرت» و «عبدالحق تارهان» نخستین شاعرانی هستند که اوزان عروضی را شکسته و نوع جدیدی از وزن را ابداع نموده و اشعار نویی مبتنی بر عدم تساوی مصراع‌ها سرودند. می‌توان گفت در دو دهه اول قرن بیستم، دو جمهوری، آینده سیاسی ترکیه و نیز شعر آن را دگرگون کرد؛ یکی تاسیس جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳ توسط مصطفی کمال پاشا و دیگری ایجاد جمهوریت شعری ناظم حکمت در سال ۱۹۲۹. زمانی که ناظم حکمت مشغول آفرینش اشعار خود بود و جهان درگیر بزرگترین جنگ تاریخ بود، سه شاعر جوان: اورهان ولی، اکتای رفعت و ملیح جودت آندای- که از آن‌ها به عنوان «مثلث آتش» شعر ترک یاد می‌شود- با چاپ کتابی مشترک به نام «غریب» در سال ۱۹۴۱ یکی از مهمترین جریان‌های شعر ترکیه را رقم زدند. جریانی که به نام «موج نوی اوّل» خوانده شد .«اورهان ولی» در مقدمه کتاب «غریب» می‌نویسد :

«شعر صرفاً برای قشری که در رفاه زندگی می‌کند نیست، بلکه ذوق تمام اقشار را باید دربر بگیرد . تنها راه ممکن این است که شعر را از صنایع لفظی که بسیار فربه شده و نیز از تصورات شاعرانه و خصیصه‌های محدود کنندۀ قالب چون وزن و قافیه نجات دهیم. ضمناً شعر را به زبانی ساده و آن گونه که مردم به طور روزمره صحبت می‌کنند ارائه کنیم.»

اما از سال ۱۹۵۵ شاعران جوان ترک جریانی را با عنوان شعر نو دوم در تقابل با جریان غریب آغاز کرده و با شعارهایی چون «مفهوم در شعر ضروری نیست» و «مفهوم در شعر تصادفی است» راه خود را پیش بردند. از ویژگی‌های شعر این دوره این است كه كلمات برای خود دارای حجم هستند و در عین حال می‌توانند بار وسیعی از مفاهیم را نیز انتقال دهند. اگر چه موج دوم شعر نوی ترکیه ازدهه ۵۰ با پیشگامی «اوکتای رفعت» تحت تأثیر اگزیستانسیالیست‌ها و سورئالیست‌ها، اهمیتی خاص برای فرم قائل بود امّا بعدها در دهۀ ۶۰، شاعران این موج مجدداً به سرودن اشعار اجتماعی روی آوردند .دهه‌ای که در آن، فراگیری جریانات فکری چپ گرا در جهان، موجب گرایش‌های انقلابی در آسیا به صورت قیام‌های دهقانی– سوسیالیستی می‌گردد .

شعر امروز ترکیه حاصل اختلاط و امتزاج ویژگی‌های گونه گون شعر دیوان، شعر فولکلوریک و شعر غرب است. وقتی در سال ۱۹۶۵ اشعار ناظم حکمت تجدید چاپ می‌شود، تأثیر عمیقی در سیاسی- اجتماعی شدن اشعار آن دوران بر جا می‌گذارد و این گونه اشعار، فراگیرترین شعر ترکیه تا به امروز محسوب می‌شود؛ اتفاقی که در مجموعه اشعار کتاب «شهر یک نفره» می‌افتد و روح تک تک شعرهای این کتاب را از شهری پر از گنبدهای سربی و قهوه‌خانه‌های قدیمی کنار خیابان سرشار می‌کند. استانبول، «پایتخت شعر خاورمیانه» و داستان کوچه پس کوچه‌هایی که در خواب‌های کودکانه دختربچه‌ای تکرار می‌شود و هر صبح چون لباسی شسته با دستان زنی میانسال از بندها آویزان می‌شود. هر لباس به رنگ رویایی از دست رفته که در حافظه دوربین چون خاطره‌ای دور ماندگار می‌شود.

شعر های این مجموعه از بین اشعار بزرگترین شاعران ترکیه که خیلی‌هاشان ممکن است برای مخاطب ایرانی شناخته شده و برخی ناشناس باشند، انتخاب شده‌اند. بزرگانی چون: ناظم حکمت، ایلهان برک، اورهان ولی، عزیز نسین، جمال ثریا، ییلماز اردوغان، آتیلا ایلهان و... هر شعر حال و هوای خاص خود را دارد اما استانبول با خاطراتش، کوچه‌هایش، آسمانش، گنبدهایش و... فضایی است که تقریبا در تمام اشعار با زاویه‌ای متفاوت روایت می‌شود و در کنار هر شعر، عکسی از گوشه‌ای از این شهر، روایت را به گونه‌ای دیگر ادامه می‌دهد.

مصطفی سِوَن (متولد ۱۹۷۴م. ترکیه) و روزبه روزبهانی (متولد ۱۳۵۹ ش. ایران) از عکاسان این مجموعه هستند که هر دو از هنرمندان عکاس با تجربه و شناخته شده‌ای هستند که با توجه به حال و هوای هر شعر عکسهای متناسب را انتخاب کرده‌اند که تماشای خود این عکسها نیز جدا از اشعار، خالی از لطف نیست. در ابتدای کتاب دو معرفی کوتاه درباره دو عکاس ارائه شده و همچنین شماره شعرهایی که با عکس‌های هرکدام از آن‌ها همراه شده، نیز درج شده است. در کل انتشار کتابهای شعر در کنار عکس به صورت یک مجموعه، از اتفاقات جالبی است که از چند سال اخیر بسیار شاهدش هستیم.
 
کلمات کلیدی : نشر چشمه
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
استانبول؛ شهرِ شعرهایی که داستانش تمام نمی‌شود