کد مطلب: 372881
پیشنهاد کتاب/ «چکامه گذشته، مرثیه زوال»؛ شاپور بهیان؛ چشمه
راهی تازه برای رسیدن به واقعیت
بخش فرهنگی الف؛ 26 تیر 1395
تاریخ انتشار : شنبه ۲۶ تير ۱۳۹۵ ساعت ۲۳:۱۶
«چکامه گذشته، مرثیه زوال»
نوشته: شاپور بهیان
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۵
۳۵۴صفحه ، ۱۸۰۰۰ تومان
شما می‌توانید کتاب «چکامه گذشته، مرثیه زوال» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
نویسنده داستانی می نویسد که منتشر شده و به دست خواننده می رسد؛ اما مدتی بعد یکباره سروکله فرد دیگری در این میانه پیدا می شود که به عنوان منتقد با نوشته اش، بین نویسنده و خواننده قرار می گیرد. گذشته از اینکه چه نامی روی این فرد می گذاریم، نقشی که بر عهده گرفته می تواند اشکال مختلف داشته و به دلایل گوناگون نیز تغییر کند.
با وجود اینکه درباره کارکرد، رویکرد و جایگاه نقد و منتقد بسیار گفته و نوشته شده و در این باب نظر های گوناگونی هم وجود دارد؛ کم بیش می توان او را حلقه ای ارتباطی در این میانه فرض کرد و بر این اساس به تعاریفی گوناگون از جایگاه نقد و منتقد رسید.
علت اشاره به این نکته در آغاز بحث، آن است که می خواهم خواندن کتابی را پیشنهاد بدهم که با یک تعریف مشخص در این رابطه شکل گرفته است و مصداق بسیار خوبی است برای درک اهمیت این حلقه های واسط؛ به خصوص وقتی منتقد تکلیفش مشخص بوده و بداند مشغول انجام چه کاری ست.
این را می دانیم که هر منتقدی الزاما قرار نیست نظریه پرداز باشد، اما لااقل به عنوان کسی که درباره متون ادبی نظر می دهد، یا آنها را تفسیر می کند باید صاحب نظر باشد و لااقل از این نظر رویکردش برای خودش مشخص باشد.
به گمان نگارنده آنچه کتاب حاضر را به اثری خواندنی و ارزنده بدل می کند، همین نکته است. شاپور بهیان نویسنده کتاب حاضر، در حوزه نظریه و نقد ادبی نامی شناخته است و آثار ترجمه و تالیفی در خور اشاره‌ای دارد که اگرچه اینجا مجال پرداختن به آنها نیست، اما جملگی نشان از دانش او در این حوزه دارند.
اما «چکامه گذشته، مرثیه زوال» که به تازگی به قلم او و به همت نشر چشمه به بازار آمده است، در برگیرنده مجموعه مقالاتی است که اغلب آنها پیش از این در نشریات به خصوص زنده رود منتشر شده بودند. اما گذشته ارزش این مقالات خواندنی که حالا یکجا در اختیار خواننده قرار گرفته اند، چیزی که مانند نخ تسبیح این نوشته ها را کنارهم جمع کرده و به یکدیگر پیوند می دهد، رویکرد مشخص و دیدگاهایی صاحب نظرانه نویسنده آنهاست است که به شیوه ای نظام مند به نقد و تحلیل آثار مورد نظر نویسنده پرداخته اند.
شاپور بهیان در ابتدای کتاب استراتژی خود را درقبال متون روشن ساخته و نوشته است:
«نخواسته ام نشان دهم که متن بازنمود واقعیتی است. متن را بازنمود واقعیت در نظر نگرفته ام. برعکس، برمبنای این فرض عمل کرده ام که متن، خود، واقعیتش را می سازد و این واقعیت از خلال گفتمان های یک دوره شکل می گیرد. به عبارت دیگر، کوشیده ام نشان بدهم واقعیت در هر اثر چگونه ساخته می شود، نه این که چگونه بازنمایی می شود.»
این موضع در رویارویی با متن اساس کار بهیان را تشکیل داده و نوشته های او از اینکه صرفا تفسیری برای کمک به خواننده باشند تا بتواند واقعیت هایی که متن اصلی پنهان مانده درک کنند، گذته و زمینه ای برای درک آنها بوده بهتر دریابد به همین دلیل خواننده این متون لذت تازه ای را درک می کنند که تابعی است از آنچه شاپور بهیان در قالب مقاله عرضه کرده است.
کتاب حاضر به از هجده مقاله تشکیل شده است، که به دو بخش ۹ تایی با عنوان «نقد ادبی» و «نظریه پردازی» تقسیم شده است. در بخش «نقد ادبی» شاهد مقالاتی هستیم که اغلب به بررسی آثاری از ادبیات امروز ایران اختصاص دارند.
عناوین مقالات این بخش عبارتند از: «چکامه گذشته/ مرثیه زوال»، «در مصاف با دیگری»، «نویسنده همچون شمن است»، «صادق هدایت و نوشتن درباره ی دیکتاتور»، «صادق هدایت و حزب توده ی ایران»، «مهمان ناخوانده در شهر پلید»، «داستان های توده ای ابراهیم گلستان»، «از دُژستان تا آرمان شهر» و «ملت سازی در عصر رضاشاه».
اما در بخش دوم که بهیان بشتر به نظریه پردازی چشم دوخته خواننده مقالاتی با عناوین زیر هستیم: «رمان به عنوان ترجمه»، «دیکنز، رورتی، کوندرا»، «عزایم خوانی در شب آخرین داوری»، «گئورگ لوکاچ و آیرونی»، «مدخلی بر نوع شناسی داستان کوتاه»، «یادداشت های داستانی»، «نویسنده، ادبیات و اقلیت»، «رمان تاریخی لوکاچ» و «سایه روشن های گارد جوان».
در روزگاری اغلب یادداشت های ژورنالیستی که بیانگر احساس نویسندگان مطالب به کتاب ها و همچنین ارزش گذاری بسیار بر واقعیت نمایی و یا بازسازی واقعیت در آثار ادبی ست، اهمیت مقالات بهیان از آن روست که مخاطب را به شکلی دیگر از رابطه با متن دعوت می کند که با رسیدن به درکی کاملتر از اثر در ارتباط بوده و ساخت واقعیت در آن هنگام تعامل با گفتمان زمانه شکل می گیرد. سخن کوتاه کنیم، اگر اهل ادبیاتید و دوست دارید از دریچه ای تازه و با رویکردی روش مند به آثار ادبی بنگرید این کتاب را از دست ندهید.
نوشته: شاپور بهیان
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۵
۳۵۴صفحه ، ۱۸۰۰۰ تومان
شما می‌توانید کتاب «چکامه گذشته، مرثیه زوال» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
نویسنده داستانی می نویسد که منتشر شده و به دست خواننده می رسد؛ اما مدتی بعد یکباره سروکله فرد دیگری در این میانه پیدا می شود که به عنوان منتقد با نوشته اش، بین نویسنده و خواننده قرار می گیرد. گذشته از اینکه چه نامی روی این فرد می گذاریم، نقشی که بر عهده گرفته می تواند اشکال مختلف داشته و به دلایل گوناگون نیز تغییر کند.
با وجود اینکه درباره کارکرد، رویکرد و جایگاه نقد و منتقد بسیار گفته و نوشته شده و در این باب نظر های گوناگونی هم وجود دارد؛ کم بیش می توان او را حلقه ای ارتباطی در این میانه فرض کرد و بر این اساس به تعاریفی گوناگون از جایگاه نقد و منتقد رسید.
علت اشاره به این نکته در آغاز بحث، آن است که می خواهم خواندن کتابی را پیشنهاد بدهم که با یک تعریف مشخص در این رابطه شکل گرفته است و مصداق بسیار خوبی است برای درک اهمیت این حلقه های واسط؛ به خصوص وقتی منتقد تکلیفش مشخص بوده و بداند مشغول انجام چه کاری ست.
این را می دانیم که هر منتقدی الزاما قرار نیست نظریه پرداز باشد، اما لااقل به عنوان کسی که درباره متون ادبی نظر می دهد، یا آنها را تفسیر می کند باید صاحب نظر باشد و لااقل از این نظر رویکردش برای خودش مشخص باشد.
به گمان نگارنده آنچه کتاب حاضر را به اثری خواندنی و ارزنده بدل می کند، همین نکته است. شاپور بهیان نویسنده کتاب حاضر، در حوزه نظریه و نقد ادبی نامی شناخته است و آثار ترجمه و تالیفی در خور اشاره‌ای دارد که اگرچه اینجا مجال پرداختن به آنها نیست، اما جملگی نشان از دانش او در این حوزه دارند.
اما «چکامه گذشته، مرثیه زوال» که به تازگی به قلم او و به همت نشر چشمه به بازار آمده است، در برگیرنده مجموعه مقالاتی است که اغلب آنها پیش از این در نشریات به خصوص زنده رود منتشر شده بودند. اما گذشته ارزش این مقالات خواندنی که حالا یکجا در اختیار خواننده قرار گرفته اند، چیزی که مانند نخ تسبیح این نوشته ها را کنارهم جمع کرده و به یکدیگر پیوند می دهد، رویکرد مشخص و دیدگاهایی صاحب نظرانه نویسنده آنهاست است که به شیوه ای نظام مند به نقد و تحلیل آثار مورد نظر نویسنده پرداخته اند.
شاپور بهیان در ابتدای کتاب استراتژی خود را درقبال متون روشن ساخته و نوشته است:
«نخواسته ام نشان دهم که متن بازنمود واقعیتی است. متن را بازنمود واقعیت در نظر نگرفته ام. برعکس، برمبنای این فرض عمل کرده ام که متن، خود، واقعیتش را می سازد و این واقعیت از خلال گفتمان های یک دوره شکل می گیرد. به عبارت دیگر، کوشیده ام نشان بدهم واقعیت در هر اثر چگونه ساخته می شود، نه این که چگونه بازنمایی می شود.»
این موضع در رویارویی با متن اساس کار بهیان را تشکیل داده و نوشته های او از اینکه صرفا تفسیری برای کمک به خواننده باشند تا بتواند واقعیت هایی که متن اصلی پنهان مانده درک کنند، گذته و زمینه ای برای درک آنها بوده بهتر دریابد به همین دلیل خواننده این متون لذت تازه ای را درک می کنند که تابعی است از آنچه شاپور بهیان در قالب مقاله عرضه کرده است.
کتاب حاضر به از هجده مقاله تشکیل شده است، که به دو بخش ۹ تایی با عنوان «نقد ادبی» و «نظریه پردازی» تقسیم شده است. در بخش «نقد ادبی» شاهد مقالاتی هستیم که اغلب به بررسی آثاری از ادبیات امروز ایران اختصاص دارند.
عناوین مقالات این بخش عبارتند از: «چکامه گذشته/ مرثیه زوال»، «در مصاف با دیگری»، «نویسنده همچون شمن است»، «صادق هدایت و نوشتن درباره ی دیکتاتور»، «صادق هدایت و حزب توده ی ایران»، «مهمان ناخوانده در شهر پلید»، «داستان های توده ای ابراهیم گلستان»، «از دُژستان تا آرمان شهر» و «ملت سازی در عصر رضاشاه».
اما در بخش دوم که بهیان بشتر به نظریه پردازی چشم دوخته خواننده مقالاتی با عناوین زیر هستیم: «رمان به عنوان ترجمه»، «دیکنز، رورتی، کوندرا»، «عزایم خوانی در شب آخرین داوری»، «گئورگ لوکاچ و آیرونی»، «مدخلی بر نوع شناسی داستان کوتاه»، «یادداشت های داستانی»، «نویسنده، ادبیات و اقلیت»، «رمان تاریخی لوکاچ» و «سایه روشن های گارد جوان».
در روزگاری اغلب یادداشت های ژورنالیستی که بیانگر احساس نویسندگان مطالب به کتاب ها و همچنین ارزش گذاری بسیار بر واقعیت نمایی و یا بازسازی واقعیت در آثار ادبی ست، اهمیت مقالات بهیان از آن روست که مخاطب را به شکلی دیگر از رابطه با متن دعوت می کند که با رسیدن به درکی کاملتر از اثر در ارتباط بوده و ساخت واقعیت در آن هنگام تعامل با گفتمان زمانه شکل می گیرد. سخن کوتاه کنیم، اگر اهل ادبیاتید و دوست دارید از دریچه ای تازه و با رویکردی روش مند به آثار ادبی بنگرید این کتاب را از دست ندهید.
کلمات کلیدی : نشر چشمه
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
