کد مطلب: 305154
راهنمای کتاب/ «تاریخ تبرستان»؛ بهاءالدین محمدبن حسن بن اسفندیار؛ چشمه
مازندران در گذرگاه تاریخ
بخش فرهنگی الف، ۵ آبان ۱۳۹۴
تاریخ انتشار : سه شنبه ۵ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۲۲:۳۵
تاریخ تبرستان
نویسنده: بهاءالدین محمدبن حسن بن اسفندیار
بازگردانی و تصحیح: میر عبدالله سیار
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۴
۲۹۵صفحه، ۱۸۰۰۰ تومان
این کتاب را در تهران فروشگاه اینترنتی شهر کتاب و در شهرستانها پاتوق کتاب فردا تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کنند، در صورت تمایل در تهران اینجا و در شهرستانها اینجا کلیک کنید.
****
تاریخ تبرستان از معروف‌ترین کتب در زمینه تاریخ مازندران است که قدمت آن به قرن هفتم هجری قمری برمی گردد. این کتاب ارزنده را بهاءالدین محمدبن حسن بن اسفندیار کاتب تألیف کرده که به ابن اسفندیار معروف بوده است.
اگر چه زمان تألیف این کتاب را به قرن هفتم نسبت داده اند، اما با این حال تاریخ دقیقی از آن در دست نیست. اما روایت معروف در این است که تاریخ تبرستان را ابن اسفندیار در روزگار پیری نوشته که این ایام مصادف می شده با اوایل قرن هفتم؛ البته برخی نیز سال ۶۱۳ هجری قمری را به عنوان زمان دقیق تألیف کتاب در نظر گرفته اند.
متن کتاب حکایت از بکار بردن نثری متکلف و منشیانه و مصنوع دارد که در آن روزگار رایج بوده است. افزون براین در کتاب حاضر، لغات دشوار فارسی و عربی بسیار بکار رفته که نویسنده آن را مزین کرده به برخی آیات قرآن و یا جملات و اشعار عربی که جملگی بر دشوار شدن کتاب برای مخاطب غیرحرفه‌ای افزوده است.
اثری همچون تاریخ تبرستان از دو منظر در خور اعتنا و توجه است، نخست به دلیل اهمیت نثر آن که از منظر سبک شناختی نمونه‌ای شاخص از نوعی نثرنویسی است که در دوره ای از تاریخ ایران رواج داشته است و نویسنده تاریخ تبرستان با کتاب خود این نوع نثر را ثبت و ضبط کرده تا در گذر زمان و با تغییر و تحولات زبان فارسی در طول سده های گذشته از بین نرفته و ماندگار شود. دیگر ویژگی مهم کتاب اهمیت آن از منظر تاریخی ست.
این درست که تاریخ تبرستان چشم به رخدادهای تاریخی در خطه مازندران (یا طبرستان) دارد و از این منظر محتوای کتاب شاید آنچنان جذابیتی برای عموم مخاطبان حتی علاقمندان به تاریخ نداشته باشد اما باید گفت تاریخ تبرستان اگرچه از تواریخ محلی قدیمی محسوب می‌شود، اما در پاره‌ای موارد پا را از تاریخ نویسی محلی فراتر گذاشته است. در عین حال باید به این نکته توجه داشت که تواریخ محلی از این منظر که در قیاس با تواریخ عمومی به شکلی جزئی نگرانه تر به موضوع مورد نظر خود می‌پردازند از منظر پژوهشی اغلب اهمیت بیشتری از تواریخ عمومی برخوردارند.
گفتیم تاریخ تبرستان از متنی دشوار برخوردار است، در اینجا باید افزود که برخی پژوهشگران براین باورند که متن تاریخ تبرستان ابن اسفندیار به دلیل پاره ای تغییر و تبدیل‌ها و یا دست بردن کاتبان (که اغلب به نیت تدقیق و یا تکمیل برخی مطاب مندرج در آن بوده)، در گذر زمان دشوارتر و پیچیده‌تر از نسخه اولیه آن شده است.
میرعبدالله سیار، شاعر و پژوهشگر مازندرانی، به تازگی تصحیح و ویرایش جدیدی از این کتاب را به همت نشر چشمه به بازار کتاب فرستاده است. این نسخه تازه با اتخاذ رویکردی متفاوت از سوی تصحیح کننده از کیفیتی دیگرگونه و قابل اعتنا برخوردار شده چرا که که در آن کوشیده شده از دشواری این متن کاسته شده و به این ترتیب متن برای دایره‌ای گسترده‌تر از خوانندگان قابل استفاده شود.
در واقع میرعبدالله سیار با استفاده از منابع گوناگون به بازنویسی و اصلاح متن پرداخته آنگونه که متن کتاب برای خواننده امروز قابل فهم و محتوای آن شفاف و قابل استفاده شده است. دشواری آماده سازی چنین متنی نه فقط در زمینه توانایی درک نثر دشوار کتاب که بیش از همه در افزودن یادداشت‌ها و توضیحات متنی ست که در نوع خود (در زمینه تاریخ مازندران) کهنترین متن محسوب شده و منابع تألیف آن نیز روشن نیست.
صرف نظر از آنچه اشاره شد شاید برخی براین باور باشند که فروکاهش دشواری متن که با تغییرات لغوی و یا ساختاری جملات همراه بوده اصالت نثر کتاب را به نفع قابل فهم شدن آن برای مخاطب مخدوش کرده است.
با وجود این نباید هدفی را که میر عبدالله سیار برای قبل فهم ساختن کتاب داشته فراموش کرد. گذشته از این متن اصلی کتاب تاریخ تبرستان برای آنها که به دنبال بررسی ویژگی های نثری آن هستند وجود دارد. مهم قابل فهم ساختن آن برای مخاطبانی‌ست که پیش از این دشواری متن اغلب باعث صرف نظر کردن آنها از مطالعه این کتاب تاریخی سودمند بوده است. در عین حال باید اشاره کرد که میر عبدالله سیار توانسته ساده کردن متن را با روانی و مهمتر از همه برخورداری انسجام ساختاری همراه سازد، درواقع نثر فعلی کتاب اگر چه به لحاظ صنایع ادبی با نثر اصلی آن تفاوت‌های محسوسی پیدا کرده، اما این تفاوت ها بیشتر در راستای پیراستگی متن و حذف لغات و عبارات عربی بوده است. این کتاب خواندنی (به خصوص برای علاقمندان خطه مازندران) جلد دومی هم دارد که در آینده منتشر خواهد شد.
نویسنده: بهاءالدین محمدبن حسن بن اسفندیار
بازگردانی و تصحیح: میر عبدالله سیار
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۴
۲۹۵صفحه، ۱۸۰۰۰ تومان
این کتاب را در تهران فروشگاه اینترنتی شهر کتاب و در شهرستانها پاتوق کتاب فردا تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کنند، در صورت تمایل در تهران اینجا و در شهرستانها اینجا کلیک کنید.
****
تاریخ تبرستان از معروف‌ترین کتب در زمینه تاریخ مازندران است که قدمت آن به قرن هفتم هجری قمری برمی گردد. این کتاب ارزنده را بهاءالدین محمدبن حسن بن اسفندیار کاتب تألیف کرده که به ابن اسفندیار معروف بوده است.
اگر چه زمان تألیف این کتاب را به قرن هفتم نسبت داده اند، اما با این حال تاریخ دقیقی از آن در دست نیست. اما روایت معروف در این است که تاریخ تبرستان را ابن اسفندیار در روزگار پیری نوشته که این ایام مصادف می شده با اوایل قرن هفتم؛ البته برخی نیز سال ۶۱۳ هجری قمری را به عنوان زمان دقیق تألیف کتاب در نظر گرفته اند.
متن کتاب حکایت از بکار بردن نثری متکلف و منشیانه و مصنوع دارد که در آن روزگار رایج بوده است. افزون براین در کتاب حاضر، لغات دشوار فارسی و عربی بسیار بکار رفته که نویسنده آن را مزین کرده به برخی آیات قرآن و یا جملات و اشعار عربی که جملگی بر دشوار شدن کتاب برای مخاطب غیرحرفه‌ای افزوده است.
اثری همچون تاریخ تبرستان از دو منظر در خور اعتنا و توجه است، نخست به دلیل اهمیت نثر آن که از منظر سبک شناختی نمونه‌ای شاخص از نوعی نثرنویسی است که در دوره ای از تاریخ ایران رواج داشته است و نویسنده تاریخ تبرستان با کتاب خود این نوع نثر را ثبت و ضبط کرده تا در گذر زمان و با تغییر و تحولات زبان فارسی در طول سده های گذشته از بین نرفته و ماندگار شود. دیگر ویژگی مهم کتاب اهمیت آن از منظر تاریخی ست.
این درست که تاریخ تبرستان چشم به رخدادهای تاریخی در خطه مازندران (یا طبرستان) دارد و از این منظر محتوای کتاب شاید آنچنان جذابیتی برای عموم مخاطبان حتی علاقمندان به تاریخ نداشته باشد اما باید گفت تاریخ تبرستان اگرچه از تواریخ محلی قدیمی محسوب می‌شود، اما در پاره‌ای موارد پا را از تاریخ نویسی محلی فراتر گذاشته است. در عین حال باید به این نکته توجه داشت که تواریخ محلی از این منظر که در قیاس با تواریخ عمومی به شکلی جزئی نگرانه تر به موضوع مورد نظر خود می‌پردازند از منظر پژوهشی اغلب اهمیت بیشتری از تواریخ عمومی برخوردارند.
گفتیم تاریخ تبرستان از متنی دشوار برخوردار است، در اینجا باید افزود که برخی پژوهشگران براین باورند که متن تاریخ تبرستان ابن اسفندیار به دلیل پاره ای تغییر و تبدیل‌ها و یا دست بردن کاتبان (که اغلب به نیت تدقیق و یا تکمیل برخی مطاب مندرج در آن بوده)، در گذر زمان دشوارتر و پیچیده‌تر از نسخه اولیه آن شده است.
میرعبدالله سیار، شاعر و پژوهشگر مازندرانی، به تازگی تصحیح و ویرایش جدیدی از این کتاب را به همت نشر چشمه به بازار کتاب فرستاده است. این نسخه تازه با اتخاذ رویکردی متفاوت از سوی تصحیح کننده از کیفیتی دیگرگونه و قابل اعتنا برخوردار شده چرا که که در آن کوشیده شده از دشواری این متن کاسته شده و به این ترتیب متن برای دایره‌ای گسترده‌تر از خوانندگان قابل استفاده شود.
در واقع میرعبدالله سیار با استفاده از منابع گوناگون به بازنویسی و اصلاح متن پرداخته آنگونه که متن کتاب برای خواننده امروز قابل فهم و محتوای آن شفاف و قابل استفاده شده است. دشواری آماده سازی چنین متنی نه فقط در زمینه توانایی درک نثر دشوار کتاب که بیش از همه در افزودن یادداشت‌ها و توضیحات متنی ست که در نوع خود (در زمینه تاریخ مازندران) کهنترین متن محسوب شده و منابع تألیف آن نیز روشن نیست.
صرف نظر از آنچه اشاره شد شاید برخی براین باور باشند که فروکاهش دشواری متن که با تغییرات لغوی و یا ساختاری جملات همراه بوده اصالت نثر کتاب را به نفع قابل فهم شدن آن برای مخاطب مخدوش کرده است.
با وجود این نباید هدفی را که میر عبدالله سیار برای قبل فهم ساختن کتاب داشته فراموش کرد. گذشته از این متن اصلی کتاب تاریخ تبرستان برای آنها که به دنبال بررسی ویژگی های نثری آن هستند وجود دارد. مهم قابل فهم ساختن آن برای مخاطبانی‌ست که پیش از این دشواری متن اغلب باعث صرف نظر کردن آنها از مطالعه این کتاب تاریخی سودمند بوده است. در عین حال باید اشاره کرد که میر عبدالله سیار توانسته ساده کردن متن را با روانی و مهمتر از همه برخورداری انسجام ساختاری همراه سازد، درواقع نثر فعلی کتاب اگر چه به لحاظ صنایع ادبی با نثر اصلی آن تفاوت‌های محسوسی پیدا کرده، اما این تفاوت ها بیشتر در راستای پیراستگی متن و حذف لغات و عبارات عربی بوده است. این کتاب خواندنی (به خصوص برای علاقمندان خطه مازندران) جلد دومی هم دارد که در آینده منتشر خواهد شد.
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
