کد مطلب: 446579
یادداشت جوان / عباس حاجینجاری
جنگ اقتصادی و آسیبهای جبهه داخلی
تاریخ انتشار : شنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۰۶
تأکید مجدد رئیسجمهور امریکا بر تشدید تحریمهای اقتصادی ایران به جای استفاده از گزینههای دیگر، نظیر گزینه نظامی، درعین اینکه از یک سو اذعان به اقتدار وتوان دفاعی ایران در دفاع از تمامیت ارضی و حتی عقبه راهبردیاش در دورترین فواصل جغرافیایی است، از سوی دیگر نمایانگر ناتوانی امریکا در بهرهگیری از ظرفیت نظامی این کشور برای تحمیل اراده خود بر نظام جمهوری اسلامی است، در عین حال بیانگر این است که روندهای گذشته و حتی امتیازات برجام، خوی استکباری آنها را ارضا نکرده است، چراکه هدف اصلی آنگونه که ترامپ آشکارا گفته بود تبعیتپذیری ایران است ولاغیر. ترامپ دوهفته پیش در گفتوگو با شبکه فاکس نیوز میگوید که اگر ایران در کنار امریکا باشد با توافق هستهای مشکلی ندارد اما واقعیت این است که چنین نشده و به گفته او، این توافق بد با ایران باعث شده حکومت جمهوری اسلامی ایران «جسورتر» شود.
در این مواجهه نظام سلطه اهداف دیگری را نیز دنبال میکند که در آن میان میتوان القای ناکارآمدی، از بین بردن ظرفیت الگو بخشی انقلاب اسلامی، شکست اراده مقاومت در برابر فزون خواهی امریکا و انتقام از شکستهای گذشته وهمچنین تشدید فشارها بر مردم که نقطه قدرت نظام اسلامی در مواجهه با نظام سلطه وعامل اصلی شکستهای امریکا هستند، را افزود. مواضع اخیر حکام کاخ سفید و همراهی کشورهای اروپایی با امریکا در عدم رفع تحریمهای گذشته و تشدید تحریمها بیانگر این است که آنان تا به اهداف اصلی دست نیابند اصلیترین عرصه مواجهه آنها با ایران همین عرصه اقتصادی است که طبعاً الزامات خود را دارد.
مقام معظم رهبری در دیدار مردم آذربایجان در روز 28 بهمن ماه با تأکید بر اینکه راهبرد دشمن در شرایط کنونی پس از شکست در روشهای گذشته بر تشدید تحریمها و در واقع بر جنگ اقتصادی متمرکز شده است الگوی مقابل را بربهرهگیری از همه ظرفیتها دانسته وبا اشاره به آیه شریفه « وَ اَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّه» میفرمایند به احتمال زیاد منظور از «قُوَّه» فقط قوّه نظامی نیست؛ البتّه قوّه نظامی هم هست امّا فقط قوّه نظامی نیست. وَ اَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّه؛ هرچه میتوانید، درون خودتان را قوی کنید. معنای این استحکامِ ساختِ داخلی کشور که بنده مکرر میگویم، این است. ازلحاظ علمی خودتان را قوی کنید، ازلحاظ فناوری خودتان را قوی کنید، از لحاظ تولید داخلی قوی کنید، ازلحاظ نفوذ در بازارهای خارجی قوی کنید، ازلحاظ کشف ظرفیتهای فراوانی که در این کشور هست و هنوز استفاده نشده است، قوی کنید و این ظرفیتها را به کار بگیرید. در این عرصه نکته مهم آن است که جنگ اقتصادی نیازمند دفاع اقتصادی (یا حتی آفند اقتصادی) است. همانطور که اگر به خاک یک کشور تعرض شود و آن کشور به فرستادن چند دیپلمات به خارج جهت حلوفصل موضوع بسنده کند، نشانه ضعف نظامی آن کشور است و طمعها را برای به زانو درآوردن آن جامعه تشدید میکند، بسنده کردن به ابزار دیپلماسی در مقابل تحریم اقتصادی، اینگونه است.
در این زمینه توجه به چند نکته ضروری است
1ـ اگر تخریب بنیه تولید داخل و رفاه خانوارها، دو هدف در جنگ اقتصادی بهشمار میروند، سیاستها و اصلاحات ساختاری که به تقویت بنیه تولید داخل و رفاه خانوارها بینجامد و این دو را از وابستگی به بیرون برهاند، مصداق تدبیر اقتصادی در برابر تحریم اقتصادی خواهد بود؛ امری که در میانمدت و بلندمدت اساساً چاقوی تحریم را کند خواهد ساخت. اما به رغم آن ضعف اساسی دولت در نداشتن یک نقشه راه روشن در این عرصه است.
2ـ تمرکز بر مذاکرات هستهای وایجاد امید به برجام برای رفع مشکلات اقتصادی کشور و پیوند زدن رفع همه کاستیها به آن وحتی آب خوردن مردم، اکنون به پاشنه آشیل دولت یازدهم تبدیل شده است، چرا که به رغم فرو ریختن همه آن ایدهآلها، دشمنان مبتنی برآن توقعات ایجاد شده، عملا راهبرد آینده را بر تشدید تحریمها استوار کردهاند.
3ـ اشکال اصلی این است که صحنه جنگ به درستی توسط بازیگران شناخته نشده وظرفیتها متناسب با آن تجهیز نشده است، یعنی در حالی که همگان بر این اعتراف دارند که تنها الگوی مقابله در این مواجهه اقتصاد مقاومتی و نگاه به درون است، اما در این عرصه عزمی جدی در این عرصه دیده نمیشود. اقتصاد مقاومتی را تنها در حرف وروی کاغذ میتوان دید ونه در عمل.
4ـ به رغم تجربه موفق نظام درالگوی مدیریت جهادی در دوران دفاع مقدس ودهه اول انقلاب که پیش نیاز وشرط لازم در این عرصه است، ترجیحات مدیریتی وعملی در این شرایط فاصله معناداری با میدان عمل دارد. شاید روشن ترین مصداق در این عرصه را بتوان نوع عملکرد دولت یازدهم در موضوع حقوقهای نجومی دانست. فارغ از ضعفها و کاستیها وفرا فکنیها در مواجهه با این پدیده، آنچه که درد ناشی این زخم عمیق ایجاد شده بر بدنه اعتماد عمومی را تشدید میکند این است که دولت این مصوبه را درحالی به اجرا گذاشته بود که در عرصهای دیگر به مردم و محرومین جامعه التماس میکرد که مبلغ ناچیز یارانه خود را نگیرند و در همان حال یک مدیر دولتی در فیش حقوقی خود فقط برای محرومیت فرزندانش از تفریح به اندازه یارانه 60نفر در ماه منظور کرده بود.
5ـ ضعف اساسی دیگری که باید در این عرصه مورد توجه قرار گیرد تمرکز دولت بر طبقه متوسط به بالا وکم توجهی به اقشار محروم جامعه است که این امر به دلیل بافت مدیران دولت دور از انتظار نیست، اما ضعف مهمتر آن است که از صبر وتحمل مردم برداشت نابهجا شود. مقام معظم رهبری در دیدار با مردم آذربایجان ضمن تجلیل از حضور مردم از این آسیب هم به درستی رمز گشایی میکنند آنجا که خطاب به مسئولان کشور تأکید کردند: حضور پرشور مردم در مقابل دشمن کمینکرده برای بلعیدن ایران را به حساب گلایه نداشتن آنها از عملکرد مسئولان نگذارید چراکه مردم از مسائل مختلف ازجمله تبعیض و کمکاری و بیاعتنایی به مشکلات گلایهمندند و احساس ناراحتی و رنج میکنند. ایشان خاطرنشان کردند: سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» در حال پایان یافتن است و مسئولان دولت و دیگر قوا باید به مردم گزارش دهند در این زمینه چه کردهاند؟رهبر انقلاب در همین زمینه افزودند: مسئولان نباید به مردم بگویند «باید چنین بشود»، بلکه باید بگویند «چنین شد».
کلمات کلیدی : تحریمهای اقتصادی + اقتصاد ایران