توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 174274
نقش تسلیحات هسته‌ای در سیاست‌های بین‌المللی و منافع دولت‌ها
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۶ دی ۱۳۹۱ ساعت ۰۱:۱۷
 یک اندیشکده آمریکایی با اشاره به نقش پررنگ تسلیحات هسته ای درامنیت و سیاست های بین المللی، معتقداست که آمریکا به منظور تقویت منافع طولانی مدت خود باید از مداخله در برنامه های هسته ای سایرکشورها، تغییر رژیم ها و برکناری رهبران به اصطلاح مستبد درجهان خودداری نماید.

به گزارش فارس، اندیشکده «ویلسون» در مقاله ای به قلم «تیم مک دانل»، عضو پروژه تحقیقاتی بین المللی تاریخچه گسترش تسلیحات هسته ای، دراین باره نوشت: تسلیحات هسته ای نقش پررنگی را در امنیت و سیاست های بین المللی ایفا می نمایند. مهم تراز همه، این تسلیحات به عنوان یک مسئله رقابتی برای دو گروه مختلف از کشورها محسوب می شوند. برای کشورهای ثروتمند و ازلحاظ نظامی قدرتمند، تسلیحات هسته ای نقش کمتری را در برنامه ریزی های امنیتی و نظامی ایفا می کنند. توانایی ها و قابلیت های پیشرفته نظامی و متعارف، بسیارمفیدتر و قابل استفاده تر از تسلیحات هسته ای است. درمقابل، کشورهایی که از توانایی مقابله با قابلیت های پیشرفته نظامی کشورهای غربی برخوردار نیستند، ممکن است دستیابی به تسلیحات هسته ای را امری بسیارمهم برای حفظ امنیت خود تلقی نمایند. با توجه به این موضوع که درطول دهه گذشته دو رهبرمستبدی (صدام حسین و معمر قذافی) که برنامه های هسته ای و گسترش تسلیحات کشتارجمعی خود را متوقف نمودند، سرنگون و کشته شدند، این تفاوت در دیدگاه ها اهمیت بیشتری پیدا می کند. این درحالی است که «کیم جونگ اون» و بشاراسد از برنامه های مربوط به گسترش تسلیحات هسته ای به عنوان امتیازی برای حفظ بقای رژیم های خود استفاده می کنند.

این مسائل چالش هایی را برای سیاست آمریکا درزمینه مبارزه با گسترش تسلیحات هسته ای و روابط این کشور با خاورمیانه و آسیا ایجاد می کنند و همچنین روابط میان آمریکا و روسیه را نیز بیش ازپیش متزلزل می سازند. دولت اوباما نمی تواند به طور کامل از ایجاد چنین چالش هایی جلوگیری کند، اما می تواند با اقداماتی موثر تأثیراتِ منفی این چالش ها را به حداقل برساند. این اقدامات نیازمند سیاست های دقیق و محتاطانه و محدود ساختن استفاده از نیروهای نظامی در برخی از موارد هستند. یکی از اهداف این استراتژی، به حداقل رساندن مشارکت آمریکا درطرح های مربوط به متوقف ساختن برنامه های هسته ای سایر کشورها، تغییر رژیم ها و برکناری رهبران به اصطلاح دیکتاتور در جهان است.

* شرایط و دورنمای دشمنان آمریکا با یکدیگر مشابه نیست

برای تعداد اندکی از کشورهای پیشرفته با توانایی های بالای نظامی و متعارف، به ویژه آمریکا، تسلیحات هسته ای از اهمیت چندانی برخوردار نیستند. توانایی ها و قابلیت های پیشرفته و متعارف نظامی بسیارمفیدتر و قابل استفاده تر از تسلیحات هسته ای محسوب می شوند. تصور این موضوع بسیاردشواراست که بیست سال پس از پایان جنگ سرد، یک سناریوی واقع گرایانهِ نظامی و جغرافیای سیاسی منجربه استفاده آمریکا از سلاح های هسته ای شود. آمریکا با مشکلات بسیاری در جهان روبرو است، اما هیچ یک از آنها با استفاده از سلاح های هسته ای حل و فصل نمی شوند.

همان گونه که تاریخ نشان داده است، شرایط و دورنمای دشمنان آمریکا نسبت به یکدیگر متفاوت است:

• در ماه مارس ۲۰۰۳، آمریکا به عراق حمله کرد و برنامه های گسترش تسلیحات کشتارجمعی در عراق به عنوان انگیزه اصلی این حمله محسوب می شد.

• در ماه سپتامبر۲۰۰۳، معمر قذافی با مشاهده عواقب ناشی از دراختیار داشتن تسلیحات کشتارجمعی، طبق توافقی با آمریکا برنامه های خود درزمینه گسترش تسلیحات هسته ای و شیمیایی را متوقف ساخت.

• چهار سال بعد، اسرائیل راکتور هسته ای سوریه که ادعا می شد به منظور اهداف نظامی و با کمک کره شمالی ساخته شده بود را بمباران کرد.

• کره شمالی اولین آزمایش هسته ای خود را درسال ۲۰۰۶ و دومین آزمایش را درسال ۲۰۰۹ اجرا نمود.

از سال ۲۰۰۳ تاکنون، رئیس جمهور عراق، صدام حسین، سرنگون و به دار آویخته شده است. رهبر لیبی، معمر قذافی، ازجانب مردم و با حمایت های غرب برکنار و توسط معترضان خشمگین در زادگاهش کشته شده است و رهبر سوریه، بشاراسد، با تهدید کردن جامعه بین المللی درزمینه استفاده از تسلیحات شیمیایی خود، اجازه هیچ گونه مداخله خارجی درامور سوریه را نداده است. درعین حال، کره شمالی نیز شاهد یک روند انتقال قدرت صلح آمیز دراواخر سال ۲۰۱۱ و اوایل سال ۲۰۱۲ بوده است، یعنی زمانی که کیم جونگ اون پس از مرگ پدر خود، کیم جونگ ایل، بر مسند قدرت قرارگرفت.

* پیامدهای سیاسی ناشی از توسعه برنامه های هسته ای در خاورمیانه، آسیا و روسیه

تأثیرات مهمی که مسائل ذکرشده بر سیاست های آینده دولت اوباما خواهند داشت، به اهداف دیپلماتیک، آینده اقتصادی آمریکا و عوامل جغرافیای سیاسی وابسته است که از کنترل ایالات متحده خارج هستند. سه پیامد مهمِ مربوط به توسعه برنامه های هسته ای در خاورمیانه، آسیا و روسیه عبارتند از:

۱. رهبران کشورهایی که برنامه های بلند پروازانه هسته ای را دنبال می کنند، بیش ازپیش به توانایی های هسته ای خود وابسته خواهند شد. با توجه به آنچه که در عراق، لیبی و سوریه اتفاق افتاد، رهبران اکنون می دانند که علی رغم آنکه توسعه برنامه های هسته ای خطر حملات نظامی و اعمال تحریم ها را افزایش می دهد، دستیابی به این گونه تسلیحات امکان سرکوب اعتراضات داخلی و برهم زدن ثبات منطقه ای را نیز فراهم می سازد. از همه مهم تر، این رهبران معتقدند که متوقف ساختن برنامه های هسته ای یا گسترش تسلیحات کشتارجمعی، سرنگونی و مرگ آنها را به دنبال خواهد داشت.

کشورهای بسیاری سال ها دستیابی به تسلیحات هسته ای را به عنوان ضامن حاکمیت ملی خود تلقی می کردند. با این حال، در دهه گذشته شاهد ارتباط آشکار میان برنامه های هسته ای و منافع شخصی رهبران مستبد بودیم. در واقع، رهبرانی که سرنوشت خود را از سرنوشت ملت مهم تر می دانند، از انگیزه های بیشتری به منظور دستیابی به تسلیحات هسته ای برخوردارند. اگر این موضوع صحیح باشد، آنگاه این بُعد جدید و شخصی از سیاست های هسته ای منجر به جلوگیری از تلاش های دولت اوباما درزمینه توقف برنامه های هسته ای ایران و کره شمالی خواهد شد.

۲. سیاست های هسته ای به همراه چالش های موجود در خاورمیانه و آسیا، دولت اوباما را وادار خواهد ساخت تا اقدامات چندجانبه سیاسی، دیپلماتیک و نظامی را دراین مناطق پیگیری نماید. علی رغم وجود شواهد اندک در اثبات این موضوع که ادامه فعالیت های هسته ای ایران و تقویت توانایی های کره شمالی منجربه گسترش تسلیحات هسته ای در منطقه می شود، فعالیت های هردو کشور آمریکا را وادار خواهد ساخت تا تلاش های بیشتری را به منظور جلب اعتماد دوستان و متحدان خود در خاورمیانه و آسیا دنبال کند. این فشارها درحال حاضر باعث شده است تا آمریکا روابط دیپلماتیک خود با کشورهایی که احساس خطر می کنند را افزایش دهد. به عبارت دیگر، آمریکا روابط خود با این کشورها را بیش از روابط با اروپا پس از جنگ جهانی دوم تقویت نموده است. اما شرایط کنونی جهان بسیار پیچیده تر از قبل است.

در خاورمیانه، آمریکا باید اهدافی مبنی بر توقف برنامه هسته ای ایران، مهار اسراییل و اطمینان دادن به کشورهای عربی، صرفه نظر از پیامدهای طولانی مدت بهار عربی و تأثیرات مبهم آن بر روابط ایالات متحده با کشورهای منطقه را دنبال نماید. در آسیا، آمریکا باید از استفاده کره شمالی از توانایی های هسته ای خود جلوگیری به عمل آورد و درعین حال اعتماد متحدان خود در منطقه را بدون تحت تاثیر قراردادن روابط حساس و پیچیده با چین، جلب نماید.

۳. اختلافات درزمینه ارزش تسلیحات هسته ای و نقش آن در سیاست های بین المللی، تأثیرات مخربی را بر روابط آمریکا و روسیه به دنبال خواهد داشت. عواملی ازقبیل ضعف نیروهای نظامی روسیه، نقش تسلیحات هسته ای در مسایل امنیتی این کشور را بیش ازپیش تقویت می کند. برنامه های روسیه درزمینه نوسازی و توسعه زرادخانه هسته ای خود منعکس کننده این موضوع است. مهم ترین و آشکارترین نشانه این اختلافات، تنش های موجود میان آمریکا و روسیه برسر موضوع سپر دفاع موشکی بالستیک است، اما پیامدهای دیگری نیز دراین زمینه وجود دارد.

ایران و کره شمالی درحال گسترش برنامه های خود درزمینه موشک های بالستیک هستند تا بتوانند متحدان آمریکا در خاورمیانه و آسیا و درآینده قاره آمریکا را تهدید کنند. آمریکا نیز درمقابل، به گسترش سامانه دفاعی ضد موشک های بالستیک به منظور حفاظت ازخود و متحدانش می پردازد. روسیه که به تنهایی قادر به ساخت چنین سامانه دفاعی ضدموشکی نیست، ازاین موضوع نگران است که سپر موشکی آمریکا تأثیر برنامه ها و استراتژی های هسته ای این کشور را خنثی نماید. روسیه از آشفتگی در روابط بازدارنده و باثبات موجود میان ایالات متحده و روسیه که بیش از پنجاه سال میان دو کشور پابرجا بوده است، هراس دارد.

سامانه دفاعی ضدموشک های بالستیک به عنوان دلیل اصلی مناقشات در روابط آمریکا و روسیه محسوب می شود. مناقشاتی که اگر حل و فصل نشوند، همکاری های دوجانبه میان دو کشور درزمینه برنامه های کنترل تسلیحات هسته ای، مبارزه با تروریسم، امنیت سایبری و مسائل افغانستان و پاکستان را با مشکلاتی روبرو خواهند ساخت.

* آمریکا باید از مداخله در برنامه های هسته ای سایر کشورها، تغییر رژیم ها و برکناری رهبران به اصطلاح دیکتاتور در جهان خودداری نماید

سیاست های هسته ای آمریکا با سایر منافع سیاسی، خارجی و امنیتی این کشور درسراسر جهان ارتباط تنگاتنگی دارد. قابلیت های پیشرفته و متعارف نظامی به کشورهایی مانند آمریکا کمک می کنند تا به تسلیحات هسته ای توجه کمتری نشان دهند، اما درعین حال این قابلیت های پیشرفته باعث خواهند شد تا کشورهایی که توان مقابله با توانایی های نظامی این کشورهای غربی را ندارند، برنامه های هسته ای خود را شدت بیشتری دنبال نمایند. این مسئله تأثیرات قابل توجهی را بر سیاست های هسته ای که مسائل امنیتی در خاورمیانه، آسیا و روسیه را دربرمی گیرند، خواهد داشت.

به منظور پیمودن صحیح این مسیر پرپیچ و خم، دولت اوباما باید سیاست های دقیقی را اتخاذ نموده و درصورت لزوم استفاده از نیروهای نظامی خود را نیز محدود سازد. تقویت منافع طولانی مدت ایالات متحده برمبنای سیاستی استوار است که مشارکت این کشور درطرح های مربوط به متوقف ساختن برنامه های هسته ای سایر کشورها، تغییر رژیم ها و برکناری رهبران به اصطلاح دیکتاتور در جهان را به حداقل برساند.

 
کلمات کلیدی : تسلیحات هسته ای