تابستان فصل گرمای شدید و طاقت فرسا در هرمزگان به ویژه بندرعباس است و شاید آوردن نام سرما خوردگی در این فصل کمی عجیب باشد در صورتی که احتمال سرماخوردگیهای سخت در تابستان برای هرمزگانیها بیش از زمستان است.
عدهای تابستان را در بندرعباس تنها با زیر کولر بودن معنا میکنند اما این کار دقیقا مشکلی است که میتواند خیلی زود افراد را دچار بیماریهای مختلف کند.
از جمله شایعترین این بیماریها سرماخوردگی و علایمی چون آبریزش بینی، زکام، سرفه، گلودرد و عفونتهای سینوس ها و عوارض متعاقب آن است، شاید هیچ فردی نتواند ادعا کند که در طول زندگی گرفتار این علایم و عوارض نشده است، خصوصاً شیوع این بیماری در گرمای تابستان هرمزگان میان اطفال و افرادی که قدرت دفاعی بدنشان به عللی کمتر از افراد عادی است، بیشتر میباشد.
در طب سنتی از دیرباز روشهای فراوانی برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی و علایم همراه آن ارائه شده است. گیاهان دارویی ضد سرفه و زکام از دیرباز در درمان بیماریهایی چون آسم و سینهپهلو استفاده میشده است.
علی بهادری متخصص طب سنتی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، منطقه خلیج فارس، با بیان اینکه سرما خوردگی از دیدگاه طب سنتی به دو نوع سرد و گرم تقسیم میشود، گفت: معمولا ۹۵ درصد افراد به سرما خوردگی نوع گرم مبتلا و در مدت دو روز تبدیل به نوع سرد می شوند، همچنین آبریزش بینی شفاف، سرفه خشک، قرمزی چشم،خارش گوش، حلق و بینی، عطسه همراه با سوزش از علایم سرما خوردگی گرم است.
وی با بیان اینکه زکام و نزله دو بیماری نزدیک به هم هستند افزود: البته دلیل پیدایش هر دو یکی است یعنی در هر دو ریزش مایعات و رطوبات از مغز وجود دارد به عبارتی ریزش و فرود آمدن ضایعات و فضولات رطوبی از جلوی مغز به سمت پایین اگر به سوی منافذ بینی باشد، زکام و اگر به سمت حلق باشد، به آن نزله میگویند.
بهادری علائم زکام را از راه بینی به سختی نفس کشیدن، در بینی سخن گفتن، خروج ترشحات و رطوبات از بینی برخلاف عادت طبیعی، کم شدن حس بویایی و علامت نزله را نیز گرفتن صدا، دشواری در صحبت کردن و ترشحات پشت حلق عنوان کرد.
این متخصص طب سنتی تصریح کرد: گاهی زکام بر اثر عوامل خارجی که گرمایی هستند ایجاد میشود در نتیجه باعث خارج شدن رطوبتهای مغز به سمت بینی و حلق خواهد شد مانند قرار گرفتن در آفتاب یا نزدیک آتش، بوئیدن چیزهای گرم مثل مشک و زعفران یا خوردن چیزهای گرم مثل خردل، سیر، پیاز و مانند اینها یا مالیدن روغنهای گرم که دارای علایم احساس خارش و سوزش در بینی، سرخی چشمها و بینی و احیاناً کمی سرخی صورت که معمولاً با تب هم همراه است.
وی ادامه داد: اما اگر بر اثر عوامل سرد این زکام ایجاد شود مانند برهنه نگه داشتن سر به مدت طولانی در هوای سرد به ویژه زیر کولر یا مواجهه با آب سرد یا سر را برهنه کردن بعد از ورزش و استحمام، فرد دچار احساس سنگینی در سر میشود و آنچه از بینی و حلق خارج میشود غلیظ و سفید یا مایل به کبودی است.
این متخصص طب سنتی اظهار کرد: گاهی زکام به سمت حلق میرود که در این صورت فرد به سردرد و سوزش سر و چشم، ریزش اشک از چشم، تلخی دهان و حلق، تشنگی، خروج هوای گرم از بینی، تندی و گرمی منافذ بینی دچار می شود و بیمار پیوسته میل به خوابیدن دارد، همچنین بیمزگی و بدمزگی دهان و احساس طعم سوختگی در دهان را احساس میکند.
وی با اشاره به اینکه حتی استرس، اضطراب و وضعیت نامناسب روحی هم میتواند به طور غیرمستقیم از عوامل ایجاد کننده زکام شود،گفت: فردی که دچار این حالت میشود میتواند استحمام کند چون عرق کردن برایش مفید است، رطوبتها و بخارات که سبب زکام میشود با عرق خارج میشود به شرطی که در هنگام خروج، بدن و سر به خوبی پوشانده شود.
این متخصص طب سنتی ادامه داد: خاریدن و ماساژ سر، شانه کردن سر بهطوری که به عمق پوست و پیاز مو برسد و مصرف سوپ برای جلوگیری از سرماخوردگی مکرر توصیه میشود.
وی در مورد این سوپ گفت: سوپ سرماخوردگی حاوی رشته فرنگی یک فنجان، آب شش لیوان، روغن کنجد دو قاشق، شوید نصف نعلبکی، بال مرغ دو تا با کمی پیاز و نمک و زردچوبه و یک لیمو عمانی تهیه شده و در روز یک تا دو بار مصرف شود.
بهادری اضافه کرد: اگر تب همراه با بیماری است، بیمار به حمام نرود و در زمان ابتلا به زکام باید از ورزش شدید و از نشستن در کنار آب جاری و در برابر باد پرهیز کرد.
وی ادامه داد: نوشیدن آب گرم در زمانی که حلق درگیر شده مفید است چون آن را نرم میکند در زمان ابتلا به بیماری، حرکت دادن اندامهای تحتانی بدن (ورزش و نرمشی که باعث حرکت پایین تنه شود) بسیار مفید است و ماده را به سوی پایین میکشد، همچنین مالیدن پاها از زیر زانو با شدت و درد، بهترین و سودمندترین تدبیر است.
این متخصص طب سنتی اظهار کرد: چرب کردن کف دستها و پاها با روغن حیوانی و نگه داشتن جلوی حرارت در هنگام ابتلا مفید است، همچنین پارچه کتان را حرارت بدهند و بر کف سر بگذارند، دست و پا را با روغنهای گرم مثل روغن بابونه، روغن مرزنجوش، روغن سداب و روغن سوسن چرب کنند، اما این روغنها نباید به بینی و سر برسد.
وی تصریح کرد: فردی که دچار سرماخوردگی شده باید از مصرف گوشتهای غلیظ (مثل گوشت گاو و گوساله)، غذاهای تند، غلیظ، بسیارشور، بسیار ترش، چرب و سرخ کرده، لبنیات، روغن زیاد، نوشیدنیها و غذاهای مولد گاز مثل حبوبات، گردو، پنیر کهنه، سیر و پیاز خام، سبزیجات تند مثل شاهی، میوههای با طبیعت سرد و تر، پرتقال، نارنگی، سالاد و ماست و مخلفات به همراه غذا، آب یخ، قهوه و کاکائو، شیرینی که در قنادی تهیه میشود، غذاهای آماده و یا مانده و کارخانهای و ... اجتناب کند.
بهادری افزود: بیماران باید کمتر بخوابند مخصوصاً در روز. همچنین بلافاصله بعد از غذا نخوابند باید هنگام خوابیدن بالش کوتاه و پست باشد و حتیالامکان نباید به پشت بخوابند، بهتر است پیشانی و صورت روی بالش باشد و سر رو به پایین تا ماده از راه بینی خارج شود و به سینه نریزد.
وی خاطرشنان کرد: اگر تب همراه با بیماری است، بیمار به حمام نرود و در زمان ابتلا به زکام باید از ورزش شدید و از نشستن در کنار آب جاری و در برابر باد پرهیز کرد.
وی ادامه داد: نوشیدن آب گرم در زمانی که حلق درگیر شده مفید است چون آن را نرم میکند.در زمان ابتلا به بیماری، حرکت دادن اندامهای تحتانی بدن (ورزش و نرمشی که باعث حرکت پایین تنه شود) بسیار مفید است و ماده را به سوی پایین میکشد. همچنین مالیدن پاها از زیر زانو با شدت و درد، بهترین و سودمندترین تدبیر است.
این متخصص طب سنتی اظهار کرد: چرب کردن کف دستها و پاها با روغن حیوانی و نگه داشتن جلوی حرارت در هنگام ابتلا مفید است.همچنین پارچه کتان را حرارت بدهند و بر کف سر بگذارند، دست و پا را با روغنهای گرم مثل روغن بابونه، روغن مرزنجوش، روغن سداب و روغن سوسن چرب کنند، اما این روغنها نباید به بینی و سر برسد.
بهاری افزود: حریرهای که برای تقویت مغز و کاهش درد زکام توصیه میشود حاوی خشخاش سفید شش گرم، مغز بادام هفت عدد، نشاسته شش گرم است که به همراه نبات روی شعله ملایم جوشانده تا مثل حریره شود. گاهی میتوان کمی زعفران هم به آن اضافه کرد و اگر با کمی گشنیز خشک هم مصرف شود مفید است.
وی ادامه داد: بادام، مغز را تقویت میکند و گشنیز مانع صعود بخارات به سوی مغز میشود، مصرف چنین حریرهای از دیدگاه طب جدید نیز چون حاوی مواد غذایی امگا-۳ مثل بادام است در کاهش آبریزش بینی آلرژیک و آسم مفید است.
امروزه ثابت شده است که تغذیه صحیح تاثیر بسیار زیادی در سلامت و پیشگیری از ابتلا به بیماری ها دارد؛ چنانکه گاه می بینیم برخی افراد به خاطر رعایت رژیم غذایی متناسب تا دوران کهنسالی سالم و تندرست هستند، سرماخوردگی نیز از این قاعده مستثنی نیست و می توان به کمک تغذیه متعادل تا حد زیادی آن را کنترل و حتی درمان کرد.