کد مطلب: 399427
روایتی پست مدرن از زندگی حضرت عباس (ع)
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۴ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۵:۵۸
مراسم بازنمایی کتاب «ماه به روایت آه» نوشته ابوالفضل زرویی نصرآباد در قالب نخستین نشست از سلسله نشست‌های «کتابنوش» که به همت کانون اندیشه جوان و با مشارکت مرکز تبادل کتاب دایر شده است، عصر روز دوشنبه، ۱۳ مهر برگزار شد.
به گزارش الفِ کتاب به نقل از ایکنا، در ابتدای این نشست بحرینیان، مدیر مرکز تبادل کتاب به عنوان میزبان برگزاری این سلسله نشست‌ها به حضار خوش آمد گفت و پس از آن وحید‌زاده، معاون فرهنگی کانون اندیشه جوان در توضیح اهداف مورد نظر از برگزاری نشست‌های «کتابنوش» گفت: این نشست‌ها که مرکز تبادل کتاب ما را در برگزاری آن یاری خواهد داد به منظور دوباره دیده شدن کتاب‌های مطرح در حوزه فرهنگ و هنر است که ممکن است با دوباره تحلیل و بازنمایی آنها فرصت و مجالی پیش آید که علاقه‌مندان برای مطالعه آن از خود اشتیاق نشان دهند.
وی گفت: البته تصمیم داشتیم که این نشست‌ها را خیلی زودتر از این زمان برگزار کنیم که مشکلاتی پیش آمد ولی اکنون خرسندیم که نشست‌های «کتابنوش» را به برکت حلول ماه محرم و عزاداری سید و سالار شهیدان آغاز کرده که براساس حسن تصادف نخستین کتابی هم که در این نشست‌ها قصد تحلیل و بررسی آن را داریم «ماه به روایت آه» است که مرتبط با این حال و فضا بوده و پیرامون شخصیت حضرت عباس(ع) توسط ابوالفضل زوریی نصرآباد، از چهره‌های شناخته شده ادبی به ویژه شعر و نظم، به نگارش درآمده است.
در ادامه این مراسم حسام مطهری، از چهره‌های جوان ادبی به عنوان مجری کارشناس به ایراد سخنانی در مورد کتاب و همچنین رمان‌نویسی در حوزه روایت‌های دینی و تاریخی پرداخت و گفت: خوشبختانه این طور که از شواهد و قرائن معلوم است این کتاب در شمارگان خوبی به چاپ رسیده و چاپ سوم آن را هم شاهد هستیم که این نشان از اقبالی دارد که از سوی مخاطب به آن شده است.
مطهری با اشاره به اینکه در مورد متون ادبی با رویکرد دینی و تاریخی در طول تاریخ نظرات مختلفی از سوی مذهبیون و سایر منتقدان روشنفکر ابراز شده است، گفت: آنطور که می‌توان تصور کرد اینکه تا به اکنون ما رمان مذهبی نداشته‌ایم و بیشتر در حوزه متون ادبی حتی از ناحیه معصومین(ع) و دستگاه حاکمه در بلاد اسلامی توجه بیشتر به قالب‌های شعری بوده است.
این منتقد و نویسنده ادبی تصریح کرد: شاید یکی از دلایل عدم اشتیاق به مقوله رمان‌نویسی و قصه‌گویی در ادبیات مذهبی این باشد که به هر حال در مقاطعی نویسنده که با خلأیی در حوزه شخصیت و رویدادپردازی براساس متون تاریخی مواجه می‌شود به نوعی به دروغ‌گویی البته نه از نوع مضر آن بلکه مفید، روی می‌آورد و برخی جعلیات را وارد فضای رمان و قصه تاریخی می‌کند.
مطهری در ادامه گفت: البته به ویژه در حوزه شخصیت‌پردازی براساس تخیل و تصور نویسنده، با شخصیت‌هایی روبرو هستیم که نه ضرری را متوجه روایت تاریخی براساس آنچه واقع شده است می‌کنند و نه نفعی برای پیشبرد روایت تاریخی دارند بلکه تنها به منظور اقتضائات روایی، متوسل به آنها می‌شوند.
وی با تأکید بر این نکته که باید به رمان تاریخی بیش از پیش در پرداخت ادبی به وقایع مذهبی بها داد، اظهار داشت: اگر مراد از رمان‌نویسی با موضوعات دینی و مذهبی توجه به جنبه‌های اخلاقی و ارشادی باشد که کتاب‌های حوزه روانشناسی و اخلاقیات دینی در این زمینه فراوان وجود دارد و باید رمان‌نویس به صرف پرداختن به فنون داستان‌نویسی و لذت بردن از وقایعی که در داستان خود آنها را مطرح می‌کند پای در این میدان بگذارد.
در ادامه این مراسم صادق کرمیار، نویسنده و منتقد ادبی و از دوستان و نزدیکان محمد زرویی نصرآباد، به توضیح پیرامون رمان «ماه به روایت آه» پرداخت و گفت: زمان روایت این داستان از دوران مکه‌داری و نقل وضعیت پسران عبدالمناف یعنی سالها پیش از بعثت پیامبر و حتی پیش از تولد عبدالله، پدر بزرگوار رسول اکرم(ص) آغاز می‌شود و همینطور ادامه پیدا می‌کند تا اینکه به عصر غیبت امام زمان(عج) می‌رسد که در واقع روایت مقطع زمانی است که شیعه اثنی‌عشری به آن وثوق کامل دارد.
وی با اشاره به این مکان وقایع این رمان متنوع است و از مکه تا خراسان را دربرمی‌گیرد، گفت: گستردگی زمان این رمان به چند قرن می‌رسد اما به قدری زرویی در روایت وقایع آن انسجام ادبی را رعایت کرده است که خرده روایت‌های موجود در این زمان در یکدیگر تنیده شده و محدوده جغرافیایی از شبه‌جزیره عربستان و بین‌النهرین تا ایران را شامل می‌شود.
کرمیار به شخصیت‌پردازی این رمان اشاره و تصریح کرد: زرویی در این مبحث از ساختار رمان خود کار سهل و ممتنعی را تجربه کرده است چرا که اغلب شخصیت‌های این رمان مابه ازای خارجی داشته و مخاطبان اغلب با آنها آشنا بوده و از تک تک آنها پیش زمینه‌ای در ذهن خود داشته و دارند اما چیزی که اهمیت دارد اینکه تمام وقایع این رمان حول محور شخصیت حضرت عباس(ع) در گردش است.
وی با اشاره به اینکه در مورد شخصیت حضرت عباس(ع) مستندات تاریخی همچون سایر منسوبین به خاندان عصمت و طهارت(ع) وجود ندارد، گفت: سال ۸۹ بود که در دفتر انتشارات «کتاب نیستان» میان من، محمد زرویی و سیدمهدی شجاعی پیرامون اینکه در حوزه ادبیات دینی چه چیزی در شرایط کنونی به درد مردم می‌خورد، بحث و تبادل نظر شد که همان زمان سیدمهدی شجاعی در حال نگارش رمان «سقای آب و ادب» پیرامون شخصیت حضرت عباس(ع) بود.
کرمیار ادامه داد: از جمله ویژگی‌های شخصیت شجاعی این است که وقتی خودش در مورد موضوعی در حال نگارش اثری است سایرین را نیز تشویق می‌کند که در این مورد هم آنها چیزی بنویسند لذا زرویی را تشویق به نگارش اثری پیرامون عباس بن علی(ع) کرد که البته همه توقع داشتیم این اثر با توجه به سابقه حرفه‌ای زرویی در قالب شعر و نظم باشد اما وقتی پیش‌نویس رمان زرویی را شخصاً خواندم آن موقع بود که متوجه شدم شجاعی چه پیشنهاد و انتخاب شایسته‌ای در مورد نویسنده رمان«ماه به روایت آه» کرده است.
وی رمان نوشته شده توسط زرویی را اثری پست‌مدرن خواند که از ساختار رمان‌های کلاسیک و حتی مدرن که تسلسلی میان اجزای داستان آن وجود دارد، تبعیت نکرده و داستانک و یا خرده داستان‌هایی در آنها وجود دارد که ارتباط موضوعی و مضمونی میان اجزای آن رعایت می‌شود و گفت: با این فرض نباید رمان «ماه به روایت آه» را با ابزار نقد داستان کلاسیک و مدرن مورد قضاوت قرار دهیم و باید با استفاده از ابزار نقد ادبیات پسامدرن آن را با سایر آثار مشابه اگر وجود دارند، مورد مداقه قرار دهیم که براین اساس ویژگی‌های منحصر به فرد این رمان قابل احصاء است.
نویسنده کتاب «نامیرا» تأکید کرد: از جمله ویژگی‌های موجود در رمان «ماه به روایت آه» زرویی در عین حالیکه باید به این نکته اذعان کرد که او پیروی سبک نگارشی هیچ نویسنده‌ای حتی دوستش سیدمهدی شجاعی نبوده است، مشابهتی است که میان رمان او با کتاب «سقای آب و ادب» وجود دارد؛ استفاده از یک رئالیسم جادویی که از رهگذر آن پسر حضرت عباس(ع) یعنی عبیدالله به گذشته بازگشت دارد و حتی به آینده نیز سفر می‌کند و وقایعی در عصر غیبت را نیز بازگو می‌کند.
وی به ویژگی‌های بلیغ دیگر رمان «ماه به روایت آه» پرداخت و گفت: در جایی که لحظات واپسین عمر شریف حضرت علی(ع) است امام حسین(ع) جوانی سی و چند ساله است اما عباس بن علی(ع) ۱۳ سال دارد، همگی این انتظار را دارند که حضرت دست عباس را در دست حسین قرار دهد و از او بخواهد که مراقب او باشد در حالیکه در این مقطع این اتفاق برعکس می‌افتد و مولای متقیان از عباس می‌خواهد که از برادر بزرگش مراقبت کند، این صحنه و بسیاری از صحنه‌های این رمان به شکلی زیبا و شاعرانه تصویر شده است که باید گفت زرویی در تداعی تصویری این روایت‌ها نیز با استخدام کلمات و واژگان موفق عمل کرده است.
به گزارش الفِ کتاب به نقل از ایکنا، در ابتدای این نشست بحرینیان، مدیر مرکز تبادل کتاب به عنوان میزبان برگزاری این سلسله نشست‌ها به حضار خوش آمد گفت و پس از آن وحید‌زاده، معاون فرهنگی کانون اندیشه جوان در توضیح اهداف مورد نظر از برگزاری نشست‌های «کتابنوش» گفت: این نشست‌ها که مرکز تبادل کتاب ما را در برگزاری آن یاری خواهد داد به منظور دوباره دیده شدن کتاب‌های مطرح در حوزه فرهنگ و هنر است که ممکن است با دوباره تحلیل و بازنمایی آنها فرصت و مجالی پیش آید که علاقه‌مندان برای مطالعه آن از خود اشتیاق نشان دهند.
وی گفت: البته تصمیم داشتیم که این نشست‌ها را خیلی زودتر از این زمان برگزار کنیم که مشکلاتی پیش آمد ولی اکنون خرسندیم که نشست‌های «کتابنوش» را به برکت حلول ماه محرم و عزاداری سید و سالار شهیدان آغاز کرده که براساس حسن تصادف نخستین کتابی هم که در این نشست‌ها قصد تحلیل و بررسی آن را داریم «ماه به روایت آه» است که مرتبط با این حال و فضا بوده و پیرامون شخصیت حضرت عباس(ع) توسط ابوالفضل زوریی نصرآباد، از چهره‌های شناخته شده ادبی به ویژه شعر و نظم، به نگارش درآمده است.
در ادامه این مراسم حسام مطهری، از چهره‌های جوان ادبی به عنوان مجری کارشناس به ایراد سخنانی در مورد کتاب و همچنین رمان‌نویسی در حوزه روایت‌های دینی و تاریخی پرداخت و گفت: خوشبختانه این طور که از شواهد و قرائن معلوم است این کتاب در شمارگان خوبی به چاپ رسیده و چاپ سوم آن را هم شاهد هستیم که این نشان از اقبالی دارد که از سوی مخاطب به آن شده است.
مطهری با اشاره به اینکه در مورد متون ادبی با رویکرد دینی و تاریخی در طول تاریخ نظرات مختلفی از سوی مذهبیون و سایر منتقدان روشنفکر ابراز شده است، گفت: آنطور که می‌توان تصور کرد اینکه تا به اکنون ما رمان مذهبی نداشته‌ایم و بیشتر در حوزه متون ادبی حتی از ناحیه معصومین(ع) و دستگاه حاکمه در بلاد اسلامی توجه بیشتر به قالب‌های شعری بوده است.
این منتقد و نویسنده ادبی تصریح کرد: شاید یکی از دلایل عدم اشتیاق به مقوله رمان‌نویسی و قصه‌گویی در ادبیات مذهبی این باشد که به هر حال در مقاطعی نویسنده که با خلأیی در حوزه شخصیت و رویدادپردازی براساس متون تاریخی مواجه می‌شود به نوعی به دروغ‌گویی البته نه از نوع مضر آن بلکه مفید، روی می‌آورد و برخی جعلیات را وارد فضای رمان و قصه تاریخی می‌کند.
مطهری در ادامه گفت: البته به ویژه در حوزه شخصیت‌پردازی براساس تخیل و تصور نویسنده، با شخصیت‌هایی روبرو هستیم که نه ضرری را متوجه روایت تاریخی براساس آنچه واقع شده است می‌کنند و نه نفعی برای پیشبرد روایت تاریخی دارند بلکه تنها به منظور اقتضائات روایی، متوسل به آنها می‌شوند.
وی با تأکید بر این نکته که باید به رمان تاریخی بیش از پیش در پرداخت ادبی به وقایع مذهبی بها داد، اظهار داشت: اگر مراد از رمان‌نویسی با موضوعات دینی و مذهبی توجه به جنبه‌های اخلاقی و ارشادی باشد که کتاب‌های حوزه روانشناسی و اخلاقیات دینی در این زمینه فراوان وجود دارد و باید رمان‌نویس به صرف پرداختن به فنون داستان‌نویسی و لذت بردن از وقایعی که در داستان خود آنها را مطرح می‌کند پای در این میدان بگذارد.
در ادامه این مراسم صادق کرمیار، نویسنده و منتقد ادبی و از دوستان و نزدیکان محمد زرویی نصرآباد، به توضیح پیرامون رمان «ماه به روایت آه» پرداخت و گفت: زمان روایت این داستان از دوران مکه‌داری و نقل وضعیت پسران عبدالمناف یعنی سالها پیش از بعثت پیامبر و حتی پیش از تولد عبدالله، پدر بزرگوار رسول اکرم(ص) آغاز می‌شود و همینطور ادامه پیدا می‌کند تا اینکه به عصر غیبت امام زمان(عج) می‌رسد که در واقع روایت مقطع زمانی است که شیعه اثنی‌عشری به آن وثوق کامل دارد.
وی با اشاره به این مکان وقایع این رمان متنوع است و از مکه تا خراسان را دربرمی‌گیرد، گفت: گستردگی زمان این رمان به چند قرن می‌رسد اما به قدری زرویی در روایت وقایع آن انسجام ادبی را رعایت کرده است که خرده روایت‌های موجود در این زمان در یکدیگر تنیده شده و محدوده جغرافیایی از شبه‌جزیره عربستان و بین‌النهرین تا ایران را شامل می‌شود.
کرمیار به شخصیت‌پردازی این رمان اشاره و تصریح کرد: زرویی در این مبحث از ساختار رمان خود کار سهل و ممتنعی را تجربه کرده است چرا که اغلب شخصیت‌های این رمان مابه ازای خارجی داشته و مخاطبان اغلب با آنها آشنا بوده و از تک تک آنها پیش زمینه‌ای در ذهن خود داشته و دارند اما چیزی که اهمیت دارد اینکه تمام وقایع این رمان حول محور شخصیت حضرت عباس(ع) در گردش است.
وی با اشاره به اینکه در مورد شخصیت حضرت عباس(ع) مستندات تاریخی همچون سایر منسوبین به خاندان عصمت و طهارت(ع) وجود ندارد، گفت: سال ۸۹ بود که در دفتر انتشارات «کتاب نیستان» میان من، محمد زرویی و سیدمهدی شجاعی پیرامون اینکه در حوزه ادبیات دینی چه چیزی در شرایط کنونی به درد مردم می‌خورد، بحث و تبادل نظر شد که همان زمان سیدمهدی شجاعی در حال نگارش رمان «سقای آب و ادب» پیرامون شخصیت حضرت عباس(ع) بود.
کرمیار ادامه داد: از جمله ویژگی‌های شخصیت شجاعی این است که وقتی خودش در مورد موضوعی در حال نگارش اثری است سایرین را نیز تشویق می‌کند که در این مورد هم آنها چیزی بنویسند لذا زرویی را تشویق به نگارش اثری پیرامون عباس بن علی(ع) کرد که البته همه توقع داشتیم این اثر با توجه به سابقه حرفه‌ای زرویی در قالب شعر و نظم باشد اما وقتی پیش‌نویس رمان زرویی را شخصاً خواندم آن موقع بود که متوجه شدم شجاعی چه پیشنهاد و انتخاب شایسته‌ای در مورد نویسنده رمان«ماه به روایت آه» کرده است.
وی رمان نوشته شده توسط زرویی را اثری پست‌مدرن خواند که از ساختار رمان‌های کلاسیک و حتی مدرن که تسلسلی میان اجزای داستان آن وجود دارد، تبعیت نکرده و داستانک و یا خرده داستان‌هایی در آنها وجود دارد که ارتباط موضوعی و مضمونی میان اجزای آن رعایت می‌شود و گفت: با این فرض نباید رمان «ماه به روایت آه» را با ابزار نقد داستان کلاسیک و مدرن مورد قضاوت قرار دهیم و باید با استفاده از ابزار نقد ادبیات پسامدرن آن را با سایر آثار مشابه اگر وجود دارند، مورد مداقه قرار دهیم که براین اساس ویژگی‌های منحصر به فرد این رمان قابل احصاء است.
نویسنده کتاب «نامیرا» تأکید کرد: از جمله ویژگی‌های موجود در رمان «ماه به روایت آه» زرویی در عین حالیکه باید به این نکته اذعان کرد که او پیروی سبک نگارشی هیچ نویسنده‌ای حتی دوستش سیدمهدی شجاعی نبوده است، مشابهتی است که میان رمان او با کتاب «سقای آب و ادب» وجود دارد؛ استفاده از یک رئالیسم جادویی که از رهگذر آن پسر حضرت عباس(ع) یعنی عبیدالله به گذشته بازگشت دارد و حتی به آینده نیز سفر می‌کند و وقایعی در عصر غیبت را نیز بازگو می‌کند.
وی به ویژگی‌های بلیغ دیگر رمان «ماه به روایت آه» پرداخت و گفت: در جایی که لحظات واپسین عمر شریف حضرت علی(ع) است امام حسین(ع) جوانی سی و چند ساله است اما عباس بن علی(ع) ۱۳ سال دارد، همگی این انتظار را دارند که حضرت دست عباس را در دست حسین قرار دهد و از او بخواهد که مراقب او باشد در حالیکه در این مقطع این اتفاق برعکس می‌افتد و مولای متقیان از عباس می‌خواهد که از برادر بزرگش مراقبت کند، این صحنه و بسیاری از صحنه‌های این رمان به شکلی زیبا و شاعرانه تصویر شده است که باید گفت زرویی در تداعی تصویری این روایت‌ها نیز با استخدام کلمات و واژگان موفق عمل کرده است.
کلمات کلیدی : انتشارات نیستان
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
