کد مطلب: 285063
تأملی جامعه شناختی در قتل یک پزشک
تاریخ انتشار : يکشنبه ۴ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۲۲
دکتر محمد فاضلی، جامعه شناس در روزنامه ایران نوشت: در دو سه روز اخیر جامعه پزشکی کشور واکنش‌های نسبتاً تندی نسبت به ماجرای قتل یک پزشک در اردبیل نشان داده‌اند. فضای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هم به طور کم‌سابقه‌ای به تسخیر واقعه درآمده است.
اولین تحقیقات قضایی و پلیسی حاکی از آن است که قتل اخیر به لحاظ انگیزشی ماهیت شخصی داشته و خارج از چارچوب رابطه پزشک و بیماران رخ داده است. قتل، رخدادی تلخ است و بروز آن برای هر انسانی با هر شغل و مشخصاتی، ناگوار و محکوم است، اما این امر مانع از آن نمی‌شود که برای تحلیلی جامعه‌شناختی از واکنش جامعه و بالاخص همکاران مقتول تلاش نکنیم.
اول؛ این یک واقعیت تلخ است که بسیاری از انسان‌ها به دلیل شغل‌شان به قتل می‌رسند. افسران پلیس در درگیری با مجرمان، نظامیان هنگام انجام وظیفه در درگیری‌های نظامی، قضات به دلیل تنش با متهمان یا شاکیان، مشاغلی همچون طلافروشان به دلیل درگیری با دزدان در سرقت از اموال‌شان، استادان دانشگاه به دلیل نارضایتی دانشجویان و... همگی مقتولانی هستند که به دلیل شغل‌شان به قتل می‌رسند. بنابراین کشته شدن به واسطه شغل، وضعیت خاصی نیست و اختصاص و انحصار به شغل و صنف ویژه‌ای مثل پزشکان ندارد. برای مثال اول آذرماه ۱۳۹۳ یک معلم فیزیک در بروجرد با ضربات چاقوی دانش‌آموز ۱۵ ساله کشته شد.
دوم؛ امنیت شغلی ضرورت و پیش‌نیاز فعالیت همه گروه‌ها است نه یک گروه اجتماعی خاص. این‌گونه نیست که یک صنف به امنیت شغلی بیش از دیگران نیاز داشته باشد. ممکن است استدلال شود که همراهان بیماران در شرایط عصبی مناسبی نیستند و از این جهت پزشکان بیشتر در خطر هستند اما آیا مراجعه‌کنندگان به دادسراها و دادگاه‌ها کمتر از همراهان بیماران عصبی هستند و همین اندازه خطر کارکنان دادگستری‌ها را تهدید نمی‌کند؟ و در محیط‌های درمانی، پرستاران به اندازه پزشکان در معرض خطر نیستند؟ به این ترتیب به نظر می‌رسد مطالبه امنیت صنفی، اختصاص به جامعه پزشکی ندارد. از سوی دیگر، آیا پزشکان نخبه‌تر از استادان دانشگاه قضات برجسته، کارآفرینان و کارخانه‌داران خلاق، مدیران و سیاستمداران کارآمد، یا معلمان مبرز هستند؟ حداقل تصور من این است که پزشکان الزاماً از رتبه نخبگی فراتر از فیزیکدانان، کارآفرینانی که ترکیبی پیچیده از کار، سرمایه و خلاقیت را برای خلق ثروت و قدرت فردی و ملی به کار می‌گیرند، یا قضاتی که از پس پرونده‌های بزرگ برمی‌آیند برخوردار نیستند.
سوم؛ اگر مطالب فوق را کنار هم بگذاریم، با این سؤال مواجه می‌شویم که بازتاب گسترده و واکنش‌های تند جامعه پزشکی کشور نسبت به قتل پزشک اردبیلی برای چیست یا نشان از چه چیزی دارد؟ به گمان من نفس حمایت پزشکان از تسریع در اجرای قانون در قبال واقعه مذکور و اعلام همدردی، عملی کاملاً انسانی و قابل فهم و ستایش است اما در پس این رخداد چیز دیگری را نیز می‌توان مشاهده کرد.
۱- حرفه پزشکی یکی از قدرتمندترین سازمان‌های دفاع از منافع حرفه‌ای را داراست. سازمان نظام پزشکی به دلایل مختلف احتمالاً قدرتمندترین سازمان برای دفاع از منافع حرفه‌ای در حیطه اختیارات خود است. این سازمان بسرعت وارد عمل شده و به شکل نامشروط خواستار تضمین امنیت شغلی پزشکان شده است.
۲- جامعه پزشکی آگاهانه یا ناآگاهانه وارد منازعه‌ای برای افزایش اقتدار و مشروعیت خود شده است. پزشکان در این ماجرا و حتی با تأکید بر واژگانی نظیر «فجیع» و بدون توجه به اینکه شاید چیزی فراتر از مقولات پزشکی عامل قتل بوده باشد، اهمیت شغل خود و مشروعیت جایگاه و اقتدار خود در جامعه را به رخ می‌کشند.
این دو نکته وجهی از وجوه حضور اجتماعی پزشکی در جامعه ایرانی را آشکار می‌سازد. پزشکان در حالی که شغلی در کنار سایر مشاغل هستند و کمابیش به اندازه سایر مشاغل از نخبگی و توان ذهنی بهره دارند و در حالی که «انسان حرفه‌ای» هستند، می‌کوشند تا از منظر «حرفه انسانی» به مسأله نزدیک شوند و با افزودن بار احساسی و عاطفی رخداد واقع شده، موضوع اقتدار و مشروعیت را به سطحی دیگر بکشانند و به این طریق وارد «سیاست تمایز» می‌شوند: پزشکی به مثابه حرفه‌ای برتر، انسانی‌تر، شایسته احترام‌تر و مهم‌تر. مسأله این است که جامعه ایرانی به شکل تبعیض‌آمیزی این اقتدار را برای پزشکان قائل شده است در حالی که سایر حرفه‌ها از آن بی‌بهره‌اند. استادان دانشگاه، کارفرمایان یا حتی پرستاران در فرآیندی اجتماعی - و نه برآمده از برتری‌های واقعی صنفی - از چنین حق و اقتداری محروم شده‌اند. قتل افراد کاری بسیار غیر‌انسانی و زشت است، اما ندیدن فرآیندهای آلوده به تبعیض نیز می‌تواند قاتل جامعه باشد.
اولین تحقیقات قضایی و پلیسی حاکی از آن است که قتل اخیر به لحاظ انگیزشی ماهیت شخصی داشته و خارج از چارچوب رابطه پزشک و بیماران رخ داده است. قتل، رخدادی تلخ است و بروز آن برای هر انسانی با هر شغل و مشخصاتی، ناگوار و محکوم است، اما این امر مانع از آن نمی‌شود که برای تحلیلی جامعه‌شناختی از واکنش جامعه و بالاخص همکاران مقتول تلاش نکنیم.
اول؛ این یک واقعیت تلخ است که بسیاری از انسان‌ها به دلیل شغل‌شان به قتل می‌رسند. افسران پلیس در درگیری با مجرمان، نظامیان هنگام انجام وظیفه در درگیری‌های نظامی، قضات به دلیل تنش با متهمان یا شاکیان، مشاغلی همچون طلافروشان به دلیل درگیری با دزدان در سرقت از اموال‌شان، استادان دانشگاه به دلیل نارضایتی دانشجویان و... همگی مقتولانی هستند که به دلیل شغل‌شان به قتل می‌رسند. بنابراین کشته شدن به واسطه شغل، وضعیت خاصی نیست و اختصاص و انحصار به شغل و صنف ویژه‌ای مثل پزشکان ندارد. برای مثال اول آذرماه ۱۳۹۳ یک معلم فیزیک در بروجرد با ضربات چاقوی دانش‌آموز ۱۵ ساله کشته شد.
دوم؛ امنیت شغلی ضرورت و پیش‌نیاز فعالیت همه گروه‌ها است نه یک گروه اجتماعی خاص. این‌گونه نیست که یک صنف به امنیت شغلی بیش از دیگران نیاز داشته باشد. ممکن است استدلال شود که همراهان بیماران در شرایط عصبی مناسبی نیستند و از این جهت پزشکان بیشتر در خطر هستند اما آیا مراجعه‌کنندگان به دادسراها و دادگاه‌ها کمتر از همراهان بیماران عصبی هستند و همین اندازه خطر کارکنان دادگستری‌ها را تهدید نمی‌کند؟ و در محیط‌های درمانی، پرستاران به اندازه پزشکان در معرض خطر نیستند؟ به این ترتیب به نظر می‌رسد مطالبه امنیت صنفی، اختصاص به جامعه پزشکی ندارد. از سوی دیگر، آیا پزشکان نخبه‌تر از استادان دانشگاه قضات برجسته، کارآفرینان و کارخانه‌داران خلاق، مدیران و سیاستمداران کارآمد، یا معلمان مبرز هستند؟ حداقل تصور من این است که پزشکان الزاماً از رتبه نخبگی فراتر از فیزیکدانان، کارآفرینانی که ترکیبی پیچیده از کار، سرمایه و خلاقیت را برای خلق ثروت و قدرت فردی و ملی به کار می‌گیرند، یا قضاتی که از پس پرونده‌های بزرگ برمی‌آیند برخوردار نیستند.
سوم؛ اگر مطالب فوق را کنار هم بگذاریم، با این سؤال مواجه می‌شویم که بازتاب گسترده و واکنش‌های تند جامعه پزشکی کشور نسبت به قتل پزشک اردبیلی برای چیست یا نشان از چه چیزی دارد؟ به گمان من نفس حمایت پزشکان از تسریع در اجرای قانون در قبال واقعه مذکور و اعلام همدردی، عملی کاملاً انسانی و قابل فهم و ستایش است اما در پس این رخداد چیز دیگری را نیز می‌توان مشاهده کرد.
۱- حرفه پزشکی یکی از قدرتمندترین سازمان‌های دفاع از منافع حرفه‌ای را داراست. سازمان نظام پزشکی به دلایل مختلف احتمالاً قدرتمندترین سازمان برای دفاع از منافع حرفه‌ای در حیطه اختیارات خود است. این سازمان بسرعت وارد عمل شده و به شکل نامشروط خواستار تضمین امنیت شغلی پزشکان شده است.
۲- جامعه پزشکی آگاهانه یا ناآگاهانه وارد منازعه‌ای برای افزایش اقتدار و مشروعیت خود شده است. پزشکان در این ماجرا و حتی با تأکید بر واژگانی نظیر «فجیع» و بدون توجه به اینکه شاید چیزی فراتر از مقولات پزشکی عامل قتل بوده باشد، اهمیت شغل خود و مشروعیت جایگاه و اقتدار خود در جامعه را به رخ می‌کشند.
این دو نکته وجهی از وجوه حضور اجتماعی پزشکی در جامعه ایرانی را آشکار می‌سازد. پزشکان در حالی که شغلی در کنار سایر مشاغل هستند و کمابیش به اندازه سایر مشاغل از نخبگی و توان ذهنی بهره دارند و در حالی که «انسان حرفه‌ای» هستند، می‌کوشند تا از منظر «حرفه انسانی» به مسأله نزدیک شوند و با افزودن بار احساسی و عاطفی رخداد واقع شده، موضوع اقتدار و مشروعیت را به سطحی دیگر بکشانند و به این طریق وارد «سیاست تمایز» می‌شوند: پزشکی به مثابه حرفه‌ای برتر، انسانی‌تر، شایسته احترام‌تر و مهم‌تر. مسأله این است که جامعه ایرانی به شکل تبعیض‌آمیزی این اقتدار را برای پزشکان قائل شده است در حالی که سایر حرفه‌ها از آن بی‌بهره‌اند. استادان دانشگاه، کارفرمایان یا حتی پرستاران در فرآیندی اجتماعی - و نه برآمده از برتری‌های واقعی صنفی - از چنین حق و اقتداری محروم شده‌اند. قتل افراد کاری بسیار غیر‌انسانی و زشت است، اما ندیدن فرآیندهای آلوده به تبعیض نیز می‌تواند قاتل جامعه باشد.
کلمات کلیدی : پزشک اردبیلی
شهرام از اردبیل
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۰:۳۷:۵۹
با تشکر از تحلیل موشکافانه و جامعه گرایانه شما عزیز محترم که راهنما و راه گشا است و ابراز تاسف از واقعه اتفاق افتاده . (3069206) (alef-3)
وحید
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۴:۴۲:۰۶
اقای به اصطلاح جامعه شناس. اولا تمام قضات حق حمل اسلحه و در مراتب بالا محافظ شخصی دارند. دوما یقینا پرستاران هم در معرض خشونت فراوان قرار دارند و جامعه پزشکی هم واقف میباشد. سوما کاش حضرتعالی یکماه در اورژانس یک بیمارستان شلوغ فقط اقامت ونه کار میکردی تا بعد بتوانی نظر بدهی. به عنوان پزشک باید بگویم در بیمارستان محل کار من در اصفهان به علت شلوغی بیش از حد و کمبود پرسنل و تخت بستری و البته نوع مراجعین از هر قشر و فرهنگ واسترس شدید بیمار وهمراهان به دلیل بیماری و سایر موارد ذکر شده شاید بی اغراق هر نیم ساعت یک درگیری لفظی یا فحاشی به پرسنل رخ میدهد. مگر یک نفر چقدر توانایی دارد که هر روز با این تنشها سر کند و وقتی همکارش سلاخی شد دم نزند. ما ادعای نخبگی نسبت به مهندسین معلمین یا حتی کارگران مملکتمان را نداریم. درس خواندن و مدرک کمترین نشانه نخبگی است. اما استرس شغلی و کاری خود را بسیار بالاتر از سایر شغلها میدانیم. (3070162) (alef-13)
هاید
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۱:۲۵:۵۶
سلام
پزشکان اکثرا بدلیل ثروت نامشروعی که دارند ، خودرا برتر ازتمامی قشرهای جامعه میدانند. درحالیکه اگر بحث فرزانگی باشد قطعا تحصیل کرده های سایر رشته های علمی وفنی نیز شامل این امتیاز باید بشوند.
نمونه بارز این قضیه اقدام به توقف سریال درحاشیه می باشد. سریال طنزی که یه نقد کوچولو از این قشر فریخته داشت!!!!. اما خوب اینهاتافته جدا بافته هستند. (3069341) (alef-13)
پزشکان اکثرا بدلیل ثروت نامشروعی که دارند ، خودرا برتر ازتمامی قشرهای جامعه میدانند. درحالیکه اگر بحث فرزانگی باشد قطعا تحصیل کرده های سایر رشته های علمی وفنی نیز شامل این امتیاز باید بشوند.
نمونه بارز این قضیه اقدام به توقف سریال درحاشیه می باشد. سریال طنزی که یه نقد کوچولو از این قشر فریخته داشت!!!!. اما خوب اینهاتافته جدا بافته هستند. (3069341) (alef-13)
هاید
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۱:۳۴:۰۹
سلام
پزشکان اکثرا بدلیل ثروت نامشروعی که دارند ، خودرا برتر ازتمامی قشرهای جامعه میدانند. درحالیکه اگر بحث فرزانگی باشد قطعا تحصیل کرده های سایر رشته های علمی وفنی نیز شامل این امتیاز باید بشوند.
نمونه بارز این قضیه اقدام به توقف سریال درحاشیه می باشد. سریال طنزی که یه نقد کوچولو از این قشر فریخته داشت!!!!. اما خوب اینهاتافته جدا بافته هستند. (3069360) (alef-3)
پزشکان اکثرا بدلیل ثروت نامشروعی که دارند ، خودرا برتر ازتمامی قشرهای جامعه میدانند. درحالیکه اگر بحث فرزانگی باشد قطعا تحصیل کرده های سایر رشته های علمی وفنی نیز شامل این امتیاز باید بشوند.
نمونه بارز این قضیه اقدام به توقف سریال درحاشیه می باشد. سریال طنزی که یه نقد کوچولو از این قشر فریخته داشت!!!!. اما خوب اینهاتافته جدا بافته هستند. (3069360) (alef-3)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۴:۴۲:۴۷
شما افکار نامشروع داری اگر رشته بدی بود شما و مثل شما عقده ای نمی شدی (3070164) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۴:۴۵:۴۰
افکار دشمنی دارید اگر من پزشک هم دشمن شوم شماها ضرر میکنید (3070171) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۴:۴۸:۲۷
رسانه ها و سایت هایی که اذهان شما را پر از کینه و دشمنی نسبت به جامعه پزشکی کردند در این قتل مسئولند. اگر گروهی از پزشکان دارای ثروت هستند بدلیل نامشروع نیست بلکه بهای جوانی از دست داده خود در راه علم را در می اورند. برای شما مردم تنگ نظر و رسانه های محرک شما متاسفم (3070186) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۷:۰۹:۳۰
نسبت به این قتل، نه مردم مسئولند و نه عموم جامعه پزشکان، بلکه آن گروه از پزشکانی مسئولند که مانند فرعون بقیه را برده فرض کرده و هرم سعادت خود را بر دوش بردگان فرضیشان ساختند!
حال مشکل اینجاست که تعداد این پزشکان بی ... متاسفانه کمی بیش از حد انتظار شد به گونه ای که بسیاری از مردم تازیانه ایشان را بر تن خود تجربه کردند و حال با چنین واکنش اجتماعی منفی مواجه هستیم!
به جای توهین به یکدیگر، تنها راه ممکن، پاک کردن نامی است، که نه به دست شما ولی به هر حال آلوده شده است!
امثال مرحوم دکتور رسولی هستند که بخشی در بیمارستان به نام ایشان است و در مراسم خاک سپاریشان جای سوزن انداختن نبود، و البته ایشان هیچ بیزنس جانبی نیز نداشتند، ایشان پزشک بودند و طبیب مردم!
شما نمی توانید هنگامیکه همه گان آگاهند، درصد قابل توجهی از بساز و بفروش ها، در جامع پزشکی نیز فعالیت دارند، انتظار داشته باشید این را نبینند!
ضمنا، بر خلاف تصور شما، امروزه در هر خانواده ای پزشک یافت می شود، بنده دو پسر دایی دارم یکی جراح ارتوپد، متخصص جراحی لگن در نوجوانان، رییس بخش جراحی بیمارستان مرکزی دوسلدورف، دیگری جراح سوانح و شریک کلینیک خصوصی، خاله ام دندانپزشک است، عمویم جراح عمومی است و پدریزرگ مادریم (که من ایشان را ندیده ام) به قول قدیمی ها طبیب بوده اند، به شما اطمینان می دهم هیچ یک از ایشان، با جوانیش بها نپرداخته اند، هم منی که فیزیک خواندم 12 سال در دانشگاه درس خواندم، هم ایشان که جراحی خواندند (عزیزانی که دندانپزشکی خواندند هم که خوب ما یک شوخی خانوادگی داریم می گوییم جر زدی!).
در آخر اینکه، آنکسی جوانیش را هزینه کرد که رفت جبهه و بازنگشت، یا جانباز برگشت!
کسی که درس می خواند برای خودش می خواند! طوری صحبت فرمودید که احساس کردم مادر ترزا، پزشک که نبود پس پارتی داشت که معروف شد! (3070644) (alef-13)
حال مشکل اینجاست که تعداد این پزشکان بی ... متاسفانه کمی بیش از حد انتظار شد به گونه ای که بسیاری از مردم تازیانه ایشان را بر تن خود تجربه کردند و حال با چنین واکنش اجتماعی منفی مواجه هستیم!
به جای توهین به یکدیگر، تنها راه ممکن، پاک کردن نامی است، که نه به دست شما ولی به هر حال آلوده شده است!
امثال مرحوم دکتور رسولی هستند که بخشی در بیمارستان به نام ایشان است و در مراسم خاک سپاریشان جای سوزن انداختن نبود، و البته ایشان هیچ بیزنس جانبی نیز نداشتند، ایشان پزشک بودند و طبیب مردم!
شما نمی توانید هنگامیکه همه گان آگاهند، درصد قابل توجهی از بساز و بفروش ها، در جامع پزشکی نیز فعالیت دارند، انتظار داشته باشید این را نبینند!
ضمنا، بر خلاف تصور شما، امروزه در هر خانواده ای پزشک یافت می شود، بنده دو پسر دایی دارم یکی جراح ارتوپد، متخصص جراحی لگن در نوجوانان، رییس بخش جراحی بیمارستان مرکزی دوسلدورف، دیگری جراح سوانح و شریک کلینیک خصوصی، خاله ام دندانپزشک است، عمویم جراح عمومی است و پدریزرگ مادریم (که من ایشان را ندیده ام) به قول قدیمی ها طبیب بوده اند، به شما اطمینان می دهم هیچ یک از ایشان، با جوانیش بها نپرداخته اند، هم منی که فیزیک خواندم 12 سال در دانشگاه درس خواندم، هم ایشان که جراحی خواندند (عزیزانی که دندانپزشکی خواندند هم که خوب ما یک شوخی خانوادگی داریم می گوییم جر زدی!).
در آخر اینکه، آنکسی جوانیش را هزینه کرد که رفت جبهه و بازنگشت، یا جانباز برگشت!
کسی که درس می خواند برای خودش می خواند! طوری صحبت فرمودید که احساس کردم مادر ترزا، پزشک که نبود پس پارتی داشت که معروف شد! (3070644) (alef-13)
محسن
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۲:۱۳:۱۶
توجه نویسنده به تمایز انسان حرفه ای با حرفه انسانی که معمولا نظام پزشکی با سواستفاده از آن خود را تافته جدا بافته می بیند جای تقدیر دارد.باید روزی برخی از اقشار خودشیفته پزشک این مملکت از برج عاجی که بر شانه نیاز بیماران برای خود ساخته اند پایین بیایند و انسانی حرفه ای شوند وحرفه خود را حرفه متمایز ندانند. (3069466) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۳:۴۰:۵۷
فقط مردم هستند كه از داشتن قدرت دفاع در مقابل پزشكان بيبهره اند يادتان باشد احترام يك طرفه پايدار نيست بايد احترام دوطرفه باشد (3069838) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۵:۰۰:۰۱
من پزشک اگر امنیت نداشته باشم عمل جراحی نمیکنم بهترست شما ابتدا درمان را تحریم کنی بعد حرف بزنی جرات نداری (3070237) (alef-13)
دکتر خشنود
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۵:۰۱:۱۴
فعلا دکتر نروید ببینید جه میشود بعد کامنت بگذارید (3070243) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۵:۲۹:۳۳
شما هم طبابت نکنی از کجا می اری بساز بفروشی کنی
بهترین پزشکان را وارد میکنیم با کمترین هزینه ولی حق طبابت شما را هم باید سلب کرد. (3070335) (alef-13)
بهترین پزشکان را وارد میکنیم با کمترین هزینه ولی حق طبابت شما را هم باید سلب کرد. (3070335) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۷:۴۲:۱۳
حتما اینکار را بکن مگر دکترهای هندی را فراموش کرده اید (3070734) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۶:۲۷:۵۷
دكتر خارجى بياريد از شر اين پر مدعاها رها شويم (3070524) (alef-13)
۱۳۹۴-۰۵-۰۴ ۱۷:۳۷:۵۹
متاسفانه اخلاق و هدف از پزشکی آنچنان در بین این قشر تنزل پیدا کرده است که پزشکان برای مفاسد خود نیز مدافع میخواهند ؟! (3070728) (alef-13)
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
