توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 405923
پیشنهاد کتاب/ «بوطیقای گسست»؛ مازیار اسلامی؛ چشمه
آگاهی اخلاقی دوربین
نیره رحمانی، 3 آبان 1395
تاریخ انتشار : دوشنبه ۳ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۳:۰۶
«بوطیقای گسست»
(سینمای اصغر فرهادی)
نویسنده: مازیار اسلامی
ناشر: چشمه، چاپ اول 1395
125 صفحه، 11000 تومان
 
شما می‌توانید کتاب «بوطیقای گسست» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
 
****
 
اگرچه بسیاری از منتقدان سینمایی با تماشای دو فیلم نخست کارنامه اصغر فرهادی حدس می زدند، با یکی از خوش آتیه ترین فیلمسازان ایرانی طرف هستند، اما باید اعتراف کرد حتی خوشبین ترین آنها نیز آتیه‌ای تا این اندازه خوش و رویایی را برای او پیش بینی نمی کردند. حتی وقتی با درباره الی ... نشان داد که به نقطه اوج سینمای ایران رسیده بازهم کمتر کسی می توانست این تصور را به ذهن راه بدهد که بعد از آن مرحله به مرحله نوبت فتح قله های جهانی سینما فرا خواهد رسید. با جایزه اسکار برای جدایی نادر از سیمین و حالا نیز نخل طلای کن برای فروشنده؛ خب او تنها ایرانی است که به بالاترین افتخارت جهانی سینمای ایران دست یافته است.

اگر سینمای عباس کیارستمی را صاحب سینمایی با نگاه جهانی فرض کنیم، سینمای فرهادی علاوه بر این ویژگی، از حضور فیلمسازی بین المللی حکایت دارد که نگاه جهانی اش، با جایگاه حرفه ای نیز عجین بوده است.  خاستگاه عباس کیارستمی سینمایی متفاوت و هنری بود، نوعی تازه از فیلمسازی که به دلیل تازگی، نگاه شاعرانه و انسانی اش در غرب تحسین می شد(یعنی چیزی که در سینمای غرب بدین شکل یافت نمی شد). اما سینمای فرهادی سینمایی است داستانگو، این متاعی است که در غرب فراوان است  و برای درخشیدن در این نوع سینما فیلمساز باید روی دست آنها بلند شود و این کاری است که فرهادی کرده است، کاری که تا بحال هیچ سینما گر ایرانی دیگری از عهده آن برنیامده است (به این حقیقت دقت کنید که سینماگرانی که فیلمهایی داستانگو می سازند هیچگاه در غرب جایزه مهمی کسب نکرده اند).

اما سینمای فرهادی چطور جزء مهمی از زندگی ما شد؟ خاستگاه تاریخی و اجتماعی و سیاسی آن کجاست؟  چگونه نخستین بارقه هایش توجه ها را جلب کرد و کجا اوج گرفت و... بوطیقای گسست اثر مازیار اسلامی، کتابی است که به این پدیده بی بدیل سینمای ایران  از چنین منظری می پردازد. البته با رویکردی کاملا تحلیلی که بررسی تاریخی (روند فیمسازی فرهادی) نیز خواه ناخواه در آن جای می گیرد، البته متناظر با مولفه های سیاسی و اجتماعی این دوران چرا که سینمای فرهادی علیرقم اینکه به طور کامل وابسته به زمان نیست و از این منظر با گذر زمان ارزشهایش رنگ نمی بازد، اما در عین حال با نبض زمان نیز پیش آمده است.

مازیار اسلامی در حوزه متون تئوریک سینما نامی آشناست، کتابهای ازشمند بسیاری با ترجمه های بسیار خوبی از مازیار اسلامی در حوزه سینما منتشر شده است. با استناد به همین ترجمه ها می توان بر این نکته تاکید کرد که نگاه اسلامی به سینما یک نگاه کاملا جدی، متکی بر مباحث تئوریک سینما و از منظری آمیخته به فلسفه سینماست. همین مسئله حاصل کار او را از دیگر نوشته های سینمایی ممتاز می کند و در سطحی فراتر از نقد های معمول سینمایی قرار می دهد.

البته باید اشاره کرد که توجه به سینمای فرهادی در این سالها زیاد بوده و بی شک با توجه به موفقیت روز افزون این فیلمساز بیشتر هم خواهد شد. بنابراین جای تعجب نیست اگر شاهد انتشار کتابهایی گوناگون درباره سینمای فرهادی باشیم. اما خوشبختانه کتاب حاضر را می توان یکی از اولین و جدی ترین بررسی های سینمای فرهادی در قالب کتاب در نظر گرفت. اهمیت بررسی مازیار اسلامی از آن روست که هم به جنبه های زیبایی شناسانه فرم و زبان سینمایی فیلم توجه دارد هم اینکه عناصر تماتیک و روایی فیلم را مورد ارزیابی قرار می دهد.

اگرچه اصغر فرهادی نخستین فیلمهایش را در اوایل دهه هشتاد ساخت، اما در سالهای پایانی دهه هفتاد وقتی سریال داستان یک شهر  به نویسندگی و کارگردانی او روی آنتن شبکه تهران رفت، کم نبودند کسانی که مجذوب نگاه متفاوت و خلاقیت این فیلمساز جوان شدند؛ آن هم در رسانه ای که تولیداتش به شکل بارزی دچار تکرار، رخوت و البته بسته بودن نگاه بودند.

جذابیت رویکرد مازیار اسلامی در این کتاب، به واسطه ارائه تحلیلی از سینمای اصغر فرهادی است که با توجه به بستر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که در آن متولد شده صورت گرفته است. مازیار اسلامی اگرچه ظهور و بروز سینمای فرهادی را در بستری تاریخی مورد توجه قرار داده اما تحلیلی که از سینمای فرهادی ارائه می کند صرفا تحلیل تاریخی نیست. نخستین فیلم فرهادی رقص در غبار در سال 1381 به نمایش عمومی در آمد، این زمانی بود که نخستین دوره دولت اصلاحات به سر آمده و دوره دوم آن درحال سپری شدن بود. مازیار اسلامی سینمای فرهادی را حاصل این گسست تاریخی می‌داند که متاثر از روی کار آمدن دولت اصلاحات و سیاست های فرهنگی و هنری آن در تاریخ سینمای ایران بود. دوره گذر از دو گانه‌ی سینما و سینماگر پیش از انقلاب و پس از انقلاب دوره ای که پیامدش ظهور نسلی تازه از فیلمسازان برای گذر از این دوگانگی تاریخی بود که با انقلاب 1357 آغاز شده بود.

علاوه بر مقدمه ای که اسلامی برای ورود مخاطب به بحث نوشته است و تا اندازه ای نوع رویکرد او را در این اثر تبیین می کند،  کتاب حاضر از شش فصل تشکیل شده است: «رقص در غبار: عشق یعنی رقصیدن روی خرده شیشه»، «شهر زیبا: رئالیسم نارس؛ تقابل فیلیا و اروس»، «چهارشنبه سوری: بیماری اتوس»، «درباره الی...: تئاتر قضاوت»، «جدایی نادر از سیمین: خانواده مقدس» و «گذشته: منتظر پارالاکس» عناوین بخش های مختلف این کتاب هستند.

اسلامی معتقد است که مفهوم گسست، عنصری کلیدی در سینمای اصغر فرهادی است، این سینما بحران گسستی که به لحاظ سیاسی و اجتماعی در جامعه ایران ظهور و بروز داشته، در خود درونی کرده است. و هم به عنوان مضمون و هم به عنوان یک فرم و یا قالب روایی دگرگونی و تحول پیدا کرده است البته فرم و محتوا در سینمای فرهادی در یکدیگر تنیده شده و دارای هم آهنگی مثال زدنی هستند. به این ترتیب مازیار اسلامی با رعایت ترتیب زمان ساخت فیلمهای فرهادی روی آنها متمرکز شده و تحلیل کرده‌ که چگونه مفهوم «گسست» هم از منظر تماتیک و هم از جهت فرم و ساختار در سینمای اصغر فرهادی با تغییر و تحول همراه بوده است.
 
این کتاب که به همت نشر چشمه در مجموعه مطالعات سینمایی این ناشر به چاپ رسیده است، تقریبا همزمان با اکران فیلم فروشنده پشت ویترین کتابفروشی ها قرار گرفت. بنابراین اگرچه دربرگیرنده آثار سینمایی اصغر فرهادی از آغاز تا فیلم «گذشته» است و درواقع «فروشنده» که در این ماه ها توفیق بسیاری را نصیب فرهادی کرده در زمان نگارش این اثر هنوز به نمایش عمومی درنیامده بود. اما با این حال جمع بندی که اسلامی در این کتاب از سینمای فرهادی و جایگاه آن ارائه کرده بی گمان فرصت مغتنمی در اختیار مخاطب قرار می دهد تا به درک درستی از این سینما که «فروشنده» نیز  حامل شاخصه های آن است، رهنمون شود.
 
کلمات کلیدی : نشر چشمه
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
آگاهی اخلاقی دوربین