الف - فوربز: اوپک چه بلایی سر خود آورد؟

آمریکا بعد از جنگ یوم کیپور، تمام تلاش خود را کرد تا اوپک با نفت آن را تهدید نکند.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از فوربز، سازمان کشورهای صادرکننده نفت که در میان عامه مردم، به «اوپک» معروف است، از دهه ۱۹۷۰ میلادی، مورد تنفر مردم آمریکاست. در اکتبر ۱۹۷۳ در راستای حمایت غرب از رژیم صهیونیستی در جنگ یوم کیپور، کشورهای عرب عضو اوپک، صادرات نفت خام به اروپا و آمریکا را قطع کردند. در آن زمان، تولید نفت آمریکا در حال کاهش بود و آمریکا نمی توانست کمبود ذخیره حاصل از این تحریم را جبران کند. در نتیجه، قیمت نفت در دوره کوتاهی، چهاربرابر شد و اقتصاد جهانی به رکودی عمیق فرو رفت.

این امر در آمریکا، باعث بی اطمینانی مردم به سیاست های انرژی خاورمیانه و اوپک شد. این تحریم نشان داد که می شود از نفت به عنوان سلاح اقتصادی در دست صادر کنندگان و حربه ای علیه وارد کنندگانی مانند آمریکا استفاده کرد. در سال های بعد از ۱۹۷۳، دید بیشتر آمریکایی ها این بود که اوپک، کنترل بازار نفت جهان را در دست دارد و منافع اوپک با منافع آمریکا در تضاد مستقیم است.

آمریکا در واکنش به این تحریم، سیاست انرژی خود را دگرگون کرد. نیکسون، رئیس جمهور وقت آمریکا، کنترل بر قیمت ها را آغاز کرد و برای هر ایالت، سهمیه در نظر گرفت. ماه بعد از این تحریم، آمریکا از «پروژه استقلال» رونمایی کرد که هدف آن، افزایش ذخیره و نگهداری نفت، و ابتکارهای انرژی جایگزین با هدف پایان دادن به واردات نفت تا سال ۱۹۸۰ بود. همان ماه، نیکسون برای حمل و نقل انبوه، بودجه اختصاصی را افزایش داد و با امضای مجلس به خط لوله ترانس-آلاسکا مجوز فعالیت داد. او با این کار، مخالفان پروژه را نیز ساکت کرد. کمی بعد، قانون حداکثر سرعت ملی تصویب شد و حداکثر سرعت کشور را به ۸۹ کیلومتر در ساعت کاهش داد.

فورد، رئیس جمهور دیگر آمریکا هم برای دوری جستن از نفت، برای تولید برق و در راستای توسعه سوخت های مصنوعی و منابع نفتی، به استفاده از ذغال سنگ و انرژی هسته ای روی آورد. در دسامبر ۱۹۷۵، بعد از تصویب قانون سیاست و مصرف انرژی در کنگره، ذخیره نفتی استراتژیک هم تاسیس شد. هدف این قانون، «کاهش تاثیر اختلال شدید در عرضه انرژی» همچون مسئله تحریم اوپک بود. بعد از اتخاذ «استاندارد اقتصاد سوخت متوسط یکپارچه» در سال ۱۹۸۷، مصرف سوخت خودروها به شدت کم شد. در مطالعه سال ۲۰۰۲ آکادمی ملی علوم آمریکا چنین نتیجه گیری شده است که این استاندارد باعث کاهش ۱۴ درصدی مصرف سوخت شده است.

تاثیر خالص این تغییرات، رسیدن سهم اوپک از بازار تولید نفت خام در سال ۱۹۷۳ به ۵۱.۲ درصد بود. این رقم در سال ۱۹۸۵ به ۲۷.۶ درصد کاهش یافت و قدرت اوپک به وضوح متزلزل شده بود. اما بعد، مسئله خنده داری روی داد. در دهه بعدی، سهم اوپک دوباره به حدود ۴۰ درصد رسید و طی ۲۰ سال گذشته، روند ثابت خود را حفظ کرده است.

وقتی اوپک در سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفت از سهم بازار که قیمت نفت را به بشکه ای ۳۰ دلار رسانده بود حمایت کند، سهم نفت از بازار جهانی، از ۴۳ درصد به ۴۱ درصد رسیده بود. این کاهش به دو میلیون بشکه در روز می رسید و سال قبل از آن، اوپک ۳۸.۲ میلیون بشکه نفت در روز تولید می کرد. برای همین است که حرکت اخیر اوپک، لقب «اشتباه محاسباتی هزار میلیارد دلاری» دارد. نه تنها سود سرشاری از دست اعضای آن رفته است، بلکه تردیدهایی درباره تحلیل رفتن قدرت اوپک ایجاد کرد.