الف - سلبریتی‌های شناخته شده و دستمزدهای ناشناخته

سلبریتی‌های شناخته شده و دستمزدهای ناشناخته

این روزها افشای دستمزدهای ناعادلانه به گفتمانی ارزشی در جامعه مبدل شده است. حق‌الزحمه‌هایی که حتی گاه به اندازه‌ی زحمتِ کشیده شده نیست. حال تازه‌ترین اتفاق، رونمایی از میزان دستمزد تعدادی از مشهورترین بازیگران زن کشور بوده است. عددهایی که مانند همیشه فقط یک «گمانه‌ی نزدیک» محسوب می‌شود و تاییدی به صورت رسمی از طرف هیچ شخص یا ارگانی نمی‌گیرد.

این رویه سکوت و بی‌توجهی به این پرده‌برداری‌های مالی در بین سلبریتی‌های ما به یک عادت تبدیل شده است. عادتی که در حال تبدیل شدن به یک قُبح است و شکستن آن می‌تواند موجی از واکنش‌ها دربر داشته باشد. این ترس بازیگران از اعلام دقیق مُزدی که برای اجرای هنر خود می‌گیرند چه دلیلی می‌تواند داشته باشد؟ چرا مخفی بودن این عددهای دریافتی در بین هنرمندان به راحتی پذیرفته شده است؟

تقریباً هیچ کدام از تهیه‌کنندگان سینمای ما تمایلی به اعلام دقیق هزینه‌های ساخت فیلم خود ندارند، چه برسد به آن که بخواهند به صورت مشخص و جزئی‌تر، دستمزد عوامل و به‌ ویژه بازیگرانشان را اعلام کنند.

در مقام مقایسه، نحوه برخورد بنگاه‌های عظیم فیلم‌سازی در جهان با دستمزد بازیگران و عوامل‌شان کاملاً متفاوت از وضعیت سینمای ما است. هالیوودی‌ها از اعلام دستمزد و میزان پولی که برای کار خود دریافت کرده‌اند نمی‌هراسند و به شفافیت مالی (حداقل در ظاهر) اهمیت می‌دهند. حتی مجلات معتبری مانند فوربس نیز به این مسئله می‌پردازند و سالانه گران‌ترین بازیگران زن و مرد جهان را با اعلام دقیق رقم دریافتی معرفی می‌کنند.

پیشنهادات تهیه‌کنندگان نیز برای به دست آوردن یک بازیگر به راحتی رسانه‌ای می‌شود و شخص بازیگر اِبایی از گفتن این اعداد و در جریان گذاشتن هوادارانش ندارد. حتی با فرض این مسئله که در تمام دنیا قراردادهایی پشت‌پرده و توافق‌هایی خارج از ریتم اصلی کار انجام می‌شود، باز هم دستمزدها اعلام می‌شوند و مشخص است که مثلاً آقای لئوناردو دی‌کاپریو برای بازی در فیلم «از گور برگشته» ۲۵ میلیون دلار حقوق دریافت کرده است.

اما در ایران حتی چیزی نزدیک به این مسئله هم وجود ندارد. لئوناردو دی‌کاپریوهای ایران (!) ممکن است برای بازی در فیلم دوست صمیمی خود مبلغ کمتری را درخواست کنند، سپس به دلیل این که می‌خواهند در پروژه‌های دیگری نیز حضور داشته باشند مبلغ قرارداد را نمی‌توانند عنوان کنند.

برای هنرمندان ما روزی شایعه‌ی پیشنهاد دستمزد ۵۰۰ میلیونی به یک بازیگر مرد به میان می‌آید و روزی دیگر لیستی از بازیگران چند صد میلیونی زن منتشر می‌شود. این سندروم «عدم شفافیت» نه فقط در بین هنرمندان بلکه میان دیگر سلبریتی‌های ما از جمله فوتبالیست‌ها، خواننده‌ها، مجری‌ها و دیگران نیز وجود دارد.

ترس از مالیات یا واهمه از به قضاوت گذاشته شدن توسط مردم، احتمالاً از دلایلی است که باعث شده کسی جرأت مشخص کردن میزان اُجرت خود را نداشته باشد. اگر این دستمزدها خلاف عدالت یا زاییده‌ی فرهنگ سرمایه داری است، اولین گام برای پیشگیری از پیامدهای فرهنگی و اخلاقیِ ناگوار آن، این است که در محکمه‌ی قضاوت مردم شفاف شوند.

با این حال تا زمانی که حقوق‌های ما «فاش» بشود و نه «اعلام»، حکایت همین است. بالاخره روزی ممکن است نوبت به بازیگران نجومی برسد و دستمزدهایی که شاید حتی با میزان کیفیت هنر آن‌ها نیز برابر نباشد، به صورت عمومی اعلام گردد.