الف - بازی برجامی ترامپ برای فرار از انزوا

کارشناسان تاکید دارند رویکردی که «دونالد ترامپ» در مخالفت با توافق هسته ای در پیش گرفته است به طور قطع موجب انزوای ایالات متحده می شود؛ از این رو کاخ سفید تلاش دارد تا با بهانه های ساختگی از هزینه های این اقدام خود بکاهد.

به گزارش ایرنا، هفته گذشته «نیکی هیلی» نماینده ایالات متحده در سازمان ملل در سفر به وین با «یوکیا آمانو» دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی دیدار کرد. براساس خبر رسانه ها مهمترین محور مورد گفت وگو در این دیدار توافق هسته ای ایران، شرایط کنونی فعالیت های هسته ای کشورمان و میزان پایبندی ایران به برجام بوده است.

از ابتدای روی کار آمدن ترامپ مشخص بود که وی به دنبال بهانه ای برای برهم زدن توافق هسته ای است. حال پس از این دیدار، دولت ایالات متحده بر افزایش بازرسی ها از ایران به ویژه پایگاه ها و مناطق نظامی تمرکز کرده است.

وزیر امور خارجه کشورمان و نمایندگی ایران در سازمان ملل به این دیدار و مباحث مطرح شده پس از آن واکنش نشان دادند و آن را اقدامی برای افزایش فشار بر سازمان انرژی اتمی و کسب اطلاعات از فعالیت های ایران از طریق این نهاد بین المللی تفسیر کردند. این تحرکات مقام های کاخ سفید در حالی صورت می گیرد که پایبندی ایران به برجام و اجرای کامل تعهدات در حوزه فعالیت های هسته ای مورد تایید آژانس قرار گرفته است. حتی نهادهای اطلاعاتی در دولت ترامپ نیز اجرای توافق از سوی ایران را تایید کردند .

**ترامپ آمده برای لگدزدن به برجام
شواهد و قراین از کاخ سفید حاکی از مخالفت ترامپ با ادامه اجرای توافق هسته ای و آمادگی برای برهم زدن آن است. تارنمای نشریه «فوربس» آمریکا در زمینه رویکرد ترامپ به توافق هسته ای ایران، سفر هیلی به مقر آژانس را اقدامی برای ارزیابی میزان اجرای توافق هسته ای از سوی ایران دانست؛ ضمن اینکه نماینده آمریکا به دنبال افزایش اطلاعات این پرونده از طریق آژانس بوده است.

این گزارش با اشاره به سخنان «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی آورد که ایران اعلام کرده است در مدت کوتاهی می تواند توانایی غنی سازی اورانیوم 20 درصدی را به دست آورد. به همین دلیل هیلی از دبیرکل آژانس خواست نظارت های فنی بر فعالیت هسته ای ایران را بر اساس برجام بیشتر کند.

به نوشته فوربس، بیانیه نمایندگی آمریکا در سازمان ملل هدف اصلی سفر هیلی را اطمینان یافتن از اجرای مواد توافق از سوی ایران و برجسته سازی تخلف در جامعه جهانی اعلام کرد. با این حال ایران اعتقاد دارد این اقدام آمریکا به معنی ایجاد تردید در استقلال و اعتبار بازرسان آژانس است. ایران سفر هیلی به وین را اقدامی «مخرب» از سوی دولتمردان ایالات متحده دانست.

شبکه تلویزیونی سی.ان.بی.سی آمریکا هم خط مشی های اخیر ترامپ را دلیل محکمی دانست که نشان می دهد رئیس جمهوری آمریکا تصمیم گرفته است تا در آینده توافق هسته ای با ایران را تایید نکند. تاکنون دولت ترامپ برای دو دوره 90 روزه پایبندی ایران به برجام را مورد تایید قرار داده است. وی پیش از انتخابات آمریکا مخالفت خود را با توافق نشان داده بود و حتی دومین تایید را نیز به صورت مشروط و با اکره انجام داد. علاوه بر این ترامپ با اعمال تحریم های جدید مخالفت با برجام را آشکارا نشان داد. هفته گذشته هم کاخ سفید اعلام کرد ایران روح توافق هسته ای را نقض کرده و به همین دلیل به دنبال مجازات ایران است.

با این حال تحلیلگران مسائل بین المللی در غرب معتقدند ایران انگیزه لازم را برای پایبندی و ادامه اجرای برجام دارد زیرا بر اساس این توافق پس از چند سال توانست تحریم هایی را که به اقتصاد آن لطمه زده بود، بردارد. با این توافق ایران توانست صادرات نفت خام خود را افزایش و تجارت خارجی خود را ارتقا دهد و میلیاردها دلار سرمایه گذاری جلب کند.

**هراس کاخ سفید از انزوا
ترامپ با رویکردهای کنونی خود به این خطر دامن زده است که میان آمریکا و شرکای آن که در سال 2015 توافق هسته ای را امضا کردند شکاف ایجاد می شود. «جان گلیزر» مدیر مطالعات سیاست خارجی در اندیشکده Cato اعتقاد دارد: ترامپ نشان داده است نمی خواهد توافق را دوباره تایید کند. اگر ما (آمریکا) از توافق خارج شویم یا آن را بر هم بزنیم در جامعه بین المللی منزوی خواهیم شد و دیگر نمی توانیم همچون گذشته تحریم ها را علیه ایران برقرار کنیم.

این پژوهشگر روابط بین الملل تاکید کرد این امر به آن دلیل اتفاق می افتد که دیگر کشورهای جامعه بین المللی در راستای خواسته آمریکا حرکت نخواهند کرد. دیگر شریکان در این توافق اعتقاد دارند ایران توافق را به خوبی اجرا کرده و به آن پایبند بوده است. آن ها موافق ادامه فعالیت توافق هسته ای هستند.
ارزیابی خبرگزاری «ترند» نیز از امکان واکنش ایران در صورت افزایش تنش میان تهران و واشنگتن خبر داد و نوشت: «دیوید کریکمنز» یکی از استادان دانشگاه آنتورپ بلژیک می گوید ممکن است شرایط دوره ریاست جمهوری جورج بوش تکرار شود. این احتمال وجود دارد در آینده چهره ای رادیکال سیاست های ایران را در دست بگیرد. ترامپ در حال تخریب دستاوردهای اوباما است و می خواهد رویکرد بوش را تکرار کند.

این گزارش پس از اشاره به برخی توافق های تجاری و اقتصادی اخیر ایران و اروپا در حوزه انرژی، خودرو و غیره آورد: چین و روسیه هم با ایران روابط خود را گرم تر کرده اند و حتی با عضویت ایران در پیمان شانگهای موافق هستند. در این صورت ایالات متحده در مقابل دیگر قدرت ها در گروه 1+5 منزوی می شود. این امر باعث زوال قدرت و جایگاه کنونی ایالات متحده در جهان می شود.

تارنمای «هیل» که به کنگره آمریکا نزدیک است ضمن موفق خواندن توافق هسته ای در برخی حوزه ها آورده است: مهمترین دلیلی که مشاوران ترامپ از رویکرد ضدبرجامی وی در کارزار انتخاباتی دوری کرده اند این است که برهم زدن توافق هسته ای باعث منزوی شدن کاخ سفید در عرصه بین المللی می شود. هیچ یک از امضاکنندگان برجام به ویژه کشورهای اروپایی در کنار ترامپ نمی ایستند و حاضر به اعمال تحریم علیه ایران نمی شوند.

«آسوشیتدپرس» هم یکی از دلایل سفر هفته گذشته هیلی به ژنو را ترس از همین اتفاق دانست؛ به همین دلیل دولت ترامپ می خواهد از طریق بازرسی از مراکز نظامی ایران وارد این حوزه شود. زیرا به طور قطع ایران این موضوع را نمی پذیرد و در نهایت آمریکا به عنوان متهم اصلی شکست برجام شناخته نخواهد شد.

با وجود همه این تحولات به نوشته تارنمای هیل، در هر صورت این سفر و اقدام دولت آمریکا این پیام را در حوزه های دیپلماتیک و امنیتی (به ویژه برای کره شمالی) صادر می کند که ایالات متحده به تعهدات خود پایبند نمی ماند و قابل اطمینان نیست. ممکن است ادامه این روند به رودرویی بیشتر ایران و آمریکا منجر شود که این امر به نفع ترامپ نیست.