اقتصاد ایران امروز همچنان در رکود به سر می‌برد، تولید و صنایع با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند و معیشت مردم در تنگنا قرار دارد؛ اگر بگویم اقتصاد ایران بیمار است، سخن نابجایی نیست، این اقتصاد کارآمد نیست.

عوامل مختلفی در بیمار شدن اقتصاد ایران نقش دارند که اگر بخواهیم آن را به دو بخش درونی و بیرونی تقسیم کنیم، بخش اعظم مشکلات درونی است که در این مورد نیازمند تحول و اصلاح ساختار هستیم، موضوعی که همه آن را قبول دارند.

در بخش بیرونی تحریم‌ها بر اقتصاد ایران تأثیرگذار هستند، اما آیا مشکلات اقتصادی ایران به دلیل تحریم‌ها است یا اینکه این مشکلات درونی است؟ همان‌طور که رهبری بارها تأکید کردند کلید حل مشکلات اقتصادی در داخل است. نه خارج.

محمدرضا پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دهم دراین‌باره به الف گفت: تحلیل عملکردی که در سال‌های گذشته در اقتصاد ایران رخ‌داده، این است بخشی از چالش‌های اقتصاد کشور به عوامل بیرونی ارتباط دارد که این عوامل در حوزه حاکمیت و نظام نیست و خارج از تصمیمات و عملکرد ما است.

وی افزود: اما بخشی از چالش‌های اقتصاد ایران به عوامل درونی و تصمیماتی که در طی سال‌های و ده‌های اخیر گرفته شد، مرتبط است و بخشی از مشکلات اقتصاد کشور هم به ساختار باقی‌مانده از قبل از پیروزی انقلاب مربوط است که نمونه آن وابستگی بودجه عمومی به نفت که به‌شدت وابسته است و یا نمونه‌های دیگری که در جمهوری اسلامی ادامه یافته و اصلاح‌نشده است.
 
اکثر مشکلات اقتصاد ایران هیچ ارتباطی با عامل بیرونی ندارد
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دهم با بیان اینکه در حوزه اقتصادی بخش عمده‌ای از ضرورت‌های بهبود فضای کسب‌وکار و مسائل داخلی برمی‌گردد، اظهار داشت: در خصوص اصلاح ساختارهای اقتصادی باید بتوانیم شرایطی که با رویکرد درونی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های درونی اقتصاد ایران ارتباط دارد، اقدامات جدی انجام دهیم.

پور ابراهیمی ادامه داد: عمده مشکلات اقتصاد ایران بعضاً هیچ ارتباطی با عامل بیرونی ندارد و یا کمترین ارتباط را دارد؛ البته عامل بیرونی مانند تحریم‌ها را نفع نمی‌کنیم و حتماً تحریم‌ها در اقتصاد ایران مؤثر بودند و هستند، اما سهم آن در مشکلات اقتصادی مردم و جامعه چه میزان است؟

وی ادامه داد: ارزیابی ما این است که اگر تحریم‌ها صد درصد برداشته و یا صد درصد باقی بمانند، اثر آن در اقتصاد کشور حداکثر 20 درصد است؛ 80 درصد مشکلات به عوامل درونی و ساختارهای اقتصاد ایران مربوط است؛ مثلاً اگر قوانین بهبود فضای کسب‌وکار، مبارزه با قاچاق کالا و ارز و رفع موانع تولید نوشته و می‌نویسیم که این موارد در همین سال‌های اخیر برای بهبود شرایط اقتصادی نوشته‌شده است، اما بعد از تصویب به‌طور میانگین 50 درصد احکام این قوانین اجرایی نشده و خروجی در اقتصاد کشور نداشته است.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دهم با اشاره به اینکه اکنون قاچاق به‌اندازه کل صادرات نفت کشور در اقتصاد ایران نقش ایفا می‌کند، گفت: قاچاق تولید کشور را نابود کرده است، این موضوع چه ارتباطی با آمریکا و جریان استکباری دارد؛ یعنی یک ساختار ناسالم وجود دارد که آن را استمرار می‌دهیم و دولت در حوزه قوانین و مقررات کوتاهی می‌کند.
 
عملکردمان در حوزه اقتصادی بدتر از نقش تحریم‌ها بود/ قانون کار عامل بازدارنده برای اشتغال
این نماینده اقتصاددان مجلس دهم تصریح کرد: برخی افراد در کشور علاقه‌مند که هر مشکلی پیش می‌آید آن را به آمریکایی‌ها ارتباط دهند، اما اعتقادداریم این‌گونه نیست. عملکرد ما در بخش اقتصادی به‌مراتب شرایط بدتری از نقش تحریم‌ها در اقتصاد کشور دارد و این قابل‌مشاهده است.

وی اضافه کرد: قانون کار در کشور یک عامل برای جذب نیروی‌های انسانی در مشاغل شده است، اما این قانون بسیار سخت گیرانِ شده به‌جای کمک به کارگر و اشتغال، عاملی بازدارنده برای اشتغال کشور شده که حتی صدای کارگران هم درآمده است.

پور ابراهیمی تصریح کرد: به هر دلیلی حاضر نیستیم قانون کار را اصلاح کنیم که امروز از یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد ایران شده است و می‌توان با یک اصلاح خیلی ساده آن را بهبود داد، این نظر ما نیست؛ بلکه سازمان جهانی کار قانون کار در ایران را سختگیرانِ ترین قانون در بین کشورهای دنیا دانسته است و اکنون اجرای این قانون را در کشور استمرار می‌دهیم درحالی‌که مثلاً اصناف می‌گویند اگر دو بند قانون کار را اصلاح کنید، در 6 ماه می‌توانیم 2 میلیون شغل در کشور ایجاد کنیم.

عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: اگر دو میلیون فرصت شغلی را با اصلاح قانون کار می‌توانیم ایجاد کنیم و این اقدام را انجام نمی‌دهیم، این موضوع به آمریکا و جبهه خارجی و تحریم‌ها چه ارتباطی دارد.
 
گره زدن حل مشکلات با برقراری ارتباط غرب خطای راهبردی بود
وی با بیان اینکه بخش عمده‌ای مشکلات اقتصادی کشور به ساختارها، عدم اجرای قوانین و مقررات مربوط می‌شود، بیان کرد: شاید 20 درصد مشکلات به دلیل تحریمی‌ها و مسائل خارجی باشد. اگر رویکرد این باشد که حل مشکلات اقتصادی را با بهبود شرایط خارج از کشور گره بزنند، یک خطای بزرگ است.

به گفته پور ابراهیمی، گره زدن حل مشکلات اقتصاد با برقراری ارتباط با کشورهای خارجی و غرب یک خطای راهبردی در اقتصاد کشور است که در سال‌های اخیر مشاهده کردیم که همه موارد را منوط به برجام می‌کردند.

وی با اشاره به اینکه که مقام معظم رهبری از روز نخست گفتند از برجام به دلیل بدعهد دشمن چیزی حاصل نمی‌شود و کلید حل مشکلات در داخل کشور است، گفت: اما برخی با مخالف آن بودند و گفتند باید این راه را برویم که تجربه شد؛ این‌همه زحمت و تلاش و مذاکره با 1+5 انجام شد.

وی تصریح کرد: در پایان به این نتیجه رسیدم که بعد از گذشت 9 ماه از اجرای برجام، ما تمام تعهدات خود را انجام دادیم، ولی آمریکایی‌ها مخالف صریح برجام، تحریم‌ها را تمدید کردند؛ با چنین شرایط، راهی جز اتکا به توانمندی درونی اقتصاد کشور نداریم و با محدودیت‌هایی که امریکا و غرب ایجاد می‌کنند، می‌توانیم روی پای خود بایستیم.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دهم، با اشاره به تشدید تحریم‌ها، گفت: بدتر از این وضعیت رخ نخواهد داد، اما نشان دادیم که می‌توانیم روی پای خود بایستیم و رویکرد‌ها در ساختار اقتصادی باید عملیاتی شود.

پور ابراهیمی در پاسخ به این سؤال که یکی از دلایل عدم اقدام برای حل مشکلات اقتصادی، نگاه سیاسی به اقتصاد است؟ اظهار کرد: باید همه دست در دست هم دهیم تا و برای حل مشکلات اقدام کنیم و مجلس و دولت هرکدام رکن هستند.

به اعتقاد وی، اگر به مردم بگویم اگر می‌خواهند کشور توسعه پیدا کند و مشکلات اقتصادی حل شود باید با خارج تعاملات برقرار کنیم، اشتباه است، البته تعاملات خارجی اثری دارد، اما بودونبود، باعث توقف ما نمی‌شود.

این نماینده مردم در خانه ملت بیان داشت: اقتصاد ایران می‌تواند به شاخص‌های توسعه دست یابد، کاری که خیلی از کشورها انجام دادند و اگر نگاه و نگرش ارتباط با خارج، راهبرد مبنای تصمیم‌گیری قرار بگیرد، باعث کنار گذاشتن توانمندی داخلی خواهد شد و همه‌چیز با رویکرد خارجی گره می‌خورد که این رویکرد چالش اساسی اقتصاد ایران است.
 
چرا قوانین اجرا نمی‌شود؟
پور ابراهیمی با تأکید بر اینکه دولت و یا مجلس و دیگر دستگاه‌ها باید بااقتدار بیشتری اقدام کنند، تأکید کرد: در مجلس تمام تلاش خود را برای اصلاح قوانین انجام دادیم و قوانین و مقررات نوشتیم، اما با ابراز تأسف، بخشی از این قوانین که می‌توانست باعث رونق و رشد اقتصاد کشور شود، عملیاتی و اجرایی نشد.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد برنامه ششم توسعه گفت: این برنامه ظرفیت بزرگ اقتصاد کشور است که باید روی آن کار کنیم، اما بررسی کنید دولت چه برنامه‌ای را برای پنج سال ارائه کرده و مجلس چگونه آن را بررسی می‌کند و چه خروجی خواهد شد، چشممان آب نمی‌خورد که اصلاً برنامه درست‌وحسابی حاصل شود.
 
برنامه ششم خروجی نخواهد داشت!
وی ادامه داد: دولت چند حکم را ارائه داد و می‌گوید برنامه را خودم می‌نویسم، آیا انتظار دارید از برنامه، فعالیت اقتصادی حاصل شود! مثلاً موضوعات اساسی در کشور مانند صنعت بیمه اصلاً در برنامه دیده نشده است.

پور ابراهیمی با بیان اینکه وضعیت کنونی و مشکلات اقتصادی را خودمان بر سر اقتصاد ایران می‌آوریم، گفت: این موضوع جای تأمل دارد. اقتصاد ایران بیمار است و باید تمام تلاش را کنیم که اصلاح ساختارها شکل بگیرید؛ اگر قصد برقراری تعامل با بیرون از کشور داریم، با اصلاح ساختارها می‌توان این تعامل را عملیاتی کرد نه با وضعیت موجود.

عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: اگر فکر می‌کنیم تحریم‌ها برداشته شد، سخن ما این است که نتیجه آن درزمانی به برای اقتصاد ایران خوب است که در داخل اصلاحات را انجام داده و ساختارها را اصلاح کنیم تا از ظرفیت تعاملی استفاده کنیم، در غیر این صورت تعامل با غرب کمکی نخواهد کرد.
 
بازپس‌گیری سهممان از بازار نفت لازم بود/ جلوگیری از خام فروشی گام بعدی باشد
وی درباره اینکه امروز توانستیم سهم خود را از بازار فروش نفت بازپس‌گیری بگیریم، آیا باید به خام فروشی ادامه دهیم و این از مشکلات اقتصادی است، پاسخ داد: در مورد فروش نفت باید به سهم خود از بازار برسیم و این اقدام مهمی بود که نباید نادیده گرفت و امروز عملیاتی شد و باید جایگاه خود تقویت و محکم کنیم، البته اقدامات و گام بعدی باید استفاده از ظرفیت فروش نفت و جلوگیری از خام فروشی و ایجاد ارزش‌افزوده مدنظر قرار گیرد.

پور ابراهیمی اظهار کرد: در مورد سهم بازار مسیری بود که باید طی می‌شد و این منافاتی با اقدام دولت ندارد، البته منظور این نیست که نفت بفروشیم و در بودجه عمومی هزینه کنیم، بلکه نفت را فروخته و به صندوق توسعه ملی واریز و صرف سرمایه‌گذاری کنیم.

رئیس کمیسیون اقتصاد مجلس دهم در پایان در خصوص اصلاحات ساختاری گفت: اصلاحات ساختاری از چالش اساسی است و باید در بخش قانون کار، بخش بانک، بیمه‌های اجتماعی و بازرگانی و...اصلاح شود و امروز برای حل مشکلات اقتصادی یک ‌خانه تکانی واقعی در اقتصاد ایران یک ضروری است.

الف