الف - سازوکاری جهت بازگشت سرمایه ها به سمت تولید

در ادبیات اقتصادی، خانوارها به عنوان سپرده گذار و بنگاه ها به عنوان تسهیلات گیرنده از نظام تامین مالی که بانک یکی از نهادهای آن است تعریف می شوند. فرآیندی که در این چرخه اتفاق می افتد به این شکل است که خانوارها سپرده های خود را در اختیار بانک ها قرار داده و سود دریافت می کنند و در مقابل بانک ها با اضافه کردن کارمزد خود به این سود، آن را با نرخی بالاتر در اختیار بنگاه های اقتصادی جهت تولید قرار می دهند.

از آنجا که در شرایط نابسامان اقتصادی مانند وضعیت رکود تورمی که اقتصاد کشور در حال حاضر با آن در چالش است، صرفه تولید به دلیل نبود تقاضا، افزایش هزینه ها و افزایش ریسک کاهش پیدا می کند، بنگاه ها ترجیح می دهند تا منابع خود را به جای سرمایه گذاری در تولید به عنوان سپرده در اختیار بانک قرار داده و سود سرمایه خود را از بانک دریافت کنند چرا که کلیه سپرده های بانکی از مالیات معاف می باشد. در این حالت که هم اکنون نیز بروز یافته است، بنگاه ها که بایستی به عنوان تسهیلات گیرنده از نظام بانکی باشند، خود به عنوان سپرده گذار فعالیت می کنند؛ لذا تولید در اقتصاد کاهش پیدا کرده و شرایط نابسامان اقتصادی دامن زده می شود.

جهت جلوگیری از ورود این سرمایه هایی که مختص تولید و به حرکت انداختن چرخ های اقتصاد است به سمت بانک ها،‌ لازم است از سود سپرده بنگاه ها در بانک مانند سایر فعالیت های اقتصادی بنگاه مالیات اخذ شود تا این انتخاب برای آن ها بهینه نباشد؛ این مهم سبب می گردد تا سپرده گذاری در بانک برای بنگاه از صرفه کمتری نسبت به تولید برخوردار شده و این سرمایه ها دوباره به بخش تولید بازگردد.

برای مثال فرض کنیم که یک بنگاه در یک فعالیت تولیدی، ۳۰ درصد کسب سود کند. علاوه بر ریسک هایی که این بنگاه بایستی در فرآیند تولید بپذیرد، بایستی ۲۵ درصد نیز مالیات پرداخت کند. لذا سوددهی بنگاه برابر ۲۲.۵ درصد خواهد شد. در این شرایط، وقتی بانک ها به سپرده گذاران خود ۲۲ درصد سود پرداخت می کنند، بنگاه ترجیح می دهد تا سرمایه خود را به جای وارد کردن به تولید در کنار ریسک هایی که با آن همراه است در بانک سپرده گذاری کند.

حال در صورتی که بر سود سپرده بنگاه ها در بانک نیز مانند سایر فعالیت های اقتصادی مالیات وضع شده بود، تولید برای آن ها به صرفه تر می شد زیرا وضع مالیات ۲۵ درصدی بر سود سپرده بنگاه ها در بانک سبب می گردد تا خالص سود سپرده گذاری ۲۲ درصدی در بانک برای بنگاه ها برابر ۱۶.۵ درصد شود و لذا برای بنگاه به صرفه تر باشد تا در تولید سرمایه گذاری کند.

بنابراین وضع مالیات بر سود سپرده بنگاه ها در بانک مانند سایر فعالیت های اقتصادی، می تواند به عنوان سازوکاری ضدرکود در اقتصاد عمل کرده و سبب بازگشت سرمایه ها به سمت تولید و فعالیت های مولد اقتصادی شود.