پیشنهاد کتاب/ «آثار ادبی را چگونه باید خواند؟»؛ تری ایگلتون؛ ترجمه محسن ملکی و بهزاد صادقی؛ هرمس

همه آن چیزها که باید درباره خواندن ادبیات بدانیم

نیره رحمانی؛ 27 آبان 1395

27 آبان 1395 ساعت 19:34


«آثار ادبی را چگونه باید خواند؟»
نویسنده: تری ایگلتون
ترجمه: محسن ملکی و بهزاد صادقی
ناشر: هرمس، چاپ اول 1395
270 صفحه ، 22000تومان

شما می‌توانید کتاب «آثار ادبی را چگونه باید خواند؟» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
 
*****
 
شرط می بندم تعداد قابل توجهی از مشتریان آثار ادبی نمی دانند، آثار ادبی را چگونه باید خواند؟ این شاید برخورنده باشد اما یک واقعیت است؟ بگذارید با یک اعتراف آغاز کنم، بین خودمان، خود من هم تا همین چند وقت پیش تصویر روشن و دقیقی از آن نداشتم. چیزهایی به غریزه آموخته بودم، اما خواندن یکی از جذاب ترین کتابهای تئوریک این سالها بود که نگاه مرا نسبت به این ماجرا تغییر داد.

حالا به نظرم خواندن آثار ادبی تنها روخوانی آنها نیست، حتی با این شرط که هم از قصه آن سردربیاوریم و یا اینکه چیزی از محتوای کتاب دستگیرمان شود. آثار ادبی را باید جوری خواند که بتوانیم درباره آنها حرف بزنیم. هر چقدر آنها را بهتر خوانده باشیم، بهتر هم می توانیم آنها را نقد و بررسی کنیم.

با این مقدمه می خواهم بگویم که برای آن دسته از علاقمندان ادبیات که قصد دارند به شکلی حرفه ای تر با ادبیات ارتباط برقرار کنند و یا به آن بپردازند، درحال حاضر گزینه ای روی دست این کتاب نداریم: «آثار ادبی را چگونه باید خواند؟» اثر تری ایگلتون که باترجمه محسن ملکی و بهزاد صادقی به بازار آمده و نشر هرمس هم آن را منتشر کرده است.   

آنها که به طور جدی با ادبیات و حوزه نقد و نظریه پردازی آشنا هستند، تری ایگلتون را می شناسند. در ایران شهرت او مدیون ترجمه عباس مخبر  از کتاب «پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی» بود که از معروف‌ترین آثار او یاد می شود. از دیگر آثار او می توان به «نقد ایدئولوژی»، «توهمات مدرنیسم»، «معنای زندگی» و «نقد فرهنگ» اشاره کرد. ایگلتون از مهمترین نظریه پردازان اواخر قرن بیستم بود که با نگاهی سیاسی، اعتقادی کاتولیک و رویکردی رادیکال به حوزه نقد و نظریه می پرداخت.

اما کتاب «آثار ادبی را چگونه باید خواند؟» در میان آثار ایگلتون متفاوت ترین اثر محسوب می شود چرا که برخلاف اغلب آنها که زبانی دشوار و سطح بالا دارند و برای خوانندگان متون تئوریک حوزه نقد و نظریه ادبی نوشته شده اند، کتابی است با زبانی واقعا ساده که برای طیف وسیعی از مخاطبان نوشته شده، البته نمی گویم مخاطب عام چراکه مخاطبان عام ادبیات معمولا به حوزه نقد ادبی بی توجه هستند و رفتن به سراغ کتابهای تئوریک هر چقدر هم که ساده نوشته شده باشند از نشانه های کسانی است که به ادبیات نگاه جدی تری دارند.

اما با این حال تری ایگلتون همانطور که خودش هم گفته کتاب را برای کسانی نوشته که در این زمینه مبتدی هستند. اما این به معنای آن نیست که خواندن این کتاب برای آنها که با این حوزه ها آشنایی دارند جذاب نیست. بلکه برعکس به دلیل اینکه کتاب می تواند به ذهنیت مخاطب در این زمینه ها چارچوب و انسجام بدهد و ذهن او را با خیلی از نکات ریزی که از دید آنها دور مانده آشنا کند و به طور کلی به درک و دریافت بهتری از این حوزه برساند؛ برای مخاطبان حرفه ای ادبیات که با چنین مباحثی آشنایی نیز دارند، دارای جذابیت و سودمندی بسیاری است.

تری ایگلتون در مقدمه کتاب اشاره ای دارد به نکته ای مهم که می توانند نشان دهنده دلایل او برای نوشتن چنین کتابی باشد .کتابی که از خیلی جهات با دیگر آثارش تفاوت دارد. او می گوید اگرچه نامش برای کتاب‌خوان‌ها، پیش از هرچیز، یادآور نظریه ادبی و نقد سیاست است و شاید به خاطر همین بعضی از خواننده‌های کتاب بخواهند بدانند چرا در این کتاب به علایق و دلبستگی های همیشگی اش نپرداخته است؟

اما تری ایگلتون به نکته در خور اهمیتی اشاره می کند پاسخ این است که طرح پرسش‌های سیاسی یا نظری درباره متون ادبی ممکن نیست مگر آنکه خواننده از حساسیتی که لازمه فهم زبان این نوع متون است کمابیش برخوردار باشد. به همین خاطر خواستم بعضی ابزار اصلی کار نقد را در اختیار مخاطبان قرار بدهم، ابزاری که بدون آن، پرداختن به موضوعات دیگر نامحتمل است. در واقع ایگلتون بر این نکته تاکید دارد که اگر بخواهد به هر نکته بسیار جدی و سطح بالایی در حوزه نقد و نظریه ادبی بپردازد، لازمه آن دانستن مقدماتی است که در کتاب حاضر به آنها پرداخته است.

بنابراین ایگلتون معتقد است مخاطبان این کتاب اگرچه مبتدی‌ها هستند، اما برای کسانی هم که درگیر مطالعات ادبی‌اند، یا آن‌ها که در اوقات فراغت‌شان از خواندن شعر و رمان و نمایش‌نامه لذت می‌برند، هم مفید است. مفاهیمی هم‌چون روایت، پی‌رنگ، شخصیت، زبان ادبی، ماهیت ادبیات داستانی، تفسیر انتقادی، نقش خواننده، و مسئله‌ی ارزش-داوری در این کتاب مورد توجه و بررسی قرار گرفته اند و افزون بر آن در متن کتاب نیز می توان چیزهایی درباره‌ی بعضی از نویسندگان و همچنین جریان‌های ادبی مثل کلاسیسم، رمانتیسم، مدرنیسم و رئالیسم، مطرح کرده که برای کسانی که علاقمند به دانستن این مباحث هستند کارآمد است.

تری ایگلتون در این کتاب زبان پرتکلف آکادمیک را کنار گذاشته و زبانی ساده را به کار برده است. اما این همه ماجرا نیست او به نکته مهم دیگری هم توجه دارد و آن این است که خط بطلانی براین باور بکشد که تحلیل و نقد ادبی نقطه مقابل لذت بردن از ادبیات است و از طریق درک و نقد ادبی هم می توان از آن لذت برد. 

این کتاب را در پنج فصل نوشته شده که عناوین آن از این قرارند: آغاز آثار ادبی، شخصیت، روایت، تفسیر و ارزش. تری ایگلتون از همان فصل نخست می کوشد خواننده را با چگونگی درک زبان آثار ادبی آشنا سازد، برای این منظور از چگونگی آغاز آثار ادبی شروع می کند و در ادامه از نحوه روایت و چگونگی شخصیت ها و مناسباتشان نیز استفاده می کند. با همه این احوال او هیچ نقد یا تفسیری را ابدی نمی داند. چون آثار ادبی پدیده هایی تاریخی و اجتماعی هستند از پدیده های تاریخی و اجتماعی نیز می توانند بهره گرفته و دارای ارزش شوند. ایگلتون به سادگی نشان می دهد که چگونه در آثار ادبی جنبه های محتوایی  و فرمی در هم آمیخته می شوند، پس برای تحلیل و تفسیر آنها هم باید از همین روش به آنها نزدیک شد.
 
«آثار ادبی را چگونه باید خواند؟» اثر تری ایگلتون کتابی است که خواننده آن را فراموش نخواهد کرد، چراکه نگاه مخاطب غیر حرفه ای به ادبیات را دگرگون کرده و افقی تازه برای درک چنین آثاری پیش روی آنها می گشاید و در مورد آن دسته از خوانندگان حرفه ای که از قبل با چنین تفسیرهایی آشنایی داشته اند نیز می تواند دیدگاه های قبلی شان را در نقد و تحلیل آثار ادبی اصلاح کرده و شکل دهد.


کد مطلب: 414884

آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcg7t9ttak9q74.rpra.html?414884

الف
  http://alef.ir