اعلام آتش بس یک جانبه جمهوری آذربایجان در قره باغ/ بررسی ریشه های بحران/ روسیه کشور ثالثی را به عنوان مقصر درگیری ها معرفی کرد

بخش خارجی الف، 15 فروردین 95

15 فروردين 1395 ساعت 21:21


آذربایجان امروز (یکشنبه) اعلام کرد که به درگیری‌های دو روزه با ارتش ارمنستان پایان داده و آتش‌بس یک‌طرفه اعلام کرده بود اما بااین‌حال تاکید کرد که در صورت مواجهه با حمله احتمالی از سوی ارمنستان واکنش نشان خواهد داد.

وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در بیانیه ای که منتشر کرد تاکید می کند این جمهوری تصمیم گرفت حسن نیت نشان دهد و عملیات رزمی را به طور یکجانبه متوقف سازد. در این بیانیه خاطرنشان شده در صورتی که نیروهای ارمنستان از اقدامات تحریک آمیز دست برندارند، جمهوری آذربایجان اقدام متناسب خواهد کرد.

این در حالی است که وزارت دفاع ناگورنو قره‌باغ تاکید کرد که درگیری با آذربایجان همچنان ادامه دارد. دیوید بابایان، سخنگوی وزارت دفاع حکومت محلی قره باغ که مورد حمایت ارمنستان است به خبرگزاری فرانسه گفت درگیری ها در خطوط جبهه متوقف نشده است. وی افزود، درگیری های خشونت بار در مناطق جنوب غرب و شمال شرق خط جبهه در قره باغ ادامه دارد.

از سوی دیگر سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان نسبت به آتش‌بس اعلام شده از سوی آذربایجان در منطقه ناگورنور قره‌باغ ابراز تردید کرد و گفت: این یک تله رسانه‌ای است که به معنی آتش‌بس یکجانبه نخواهد بود.

وزارت دفاع آذربایجان امروز اعلام کرد که ارتش این کشور در جریان درگیری با نیروهای نظامی ارمنستان در منطقه مورد مناقشه ناگورنو قره‌باغ ۱۰ فروند تانک ارمنستانی را منهدم کرده است. رئیس‌جمهوری آذربایجان نیز عنوان کرد که در درگیری‌های دو روزه با ارتش ارمنستان در منطقه ناگورنو قره‌باغ بیش از یکصد نظامی ارمنستانی کشته و یکصد نفر نیز زخمی‌ شده‌اند.

موضع جمهوری اسلامی ایران درباره درگیری های جدید

در درگیری اخیر در قره باغ، موضع گیری جمهوری اسلامی ایران به نحوی بوده که دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان را به خویشتنداری دعوت کرده است.

علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در نطق پیش از دستور امروز در صحن علنی مجلس اظهار داشت: در دو روز اخیر شاهد درگیری شدیدی در منطقه قره‌باغ آذربایجان در آذربایجان و ارمنستان بودیم که نگرانی‌های جدیدی در منطقه ایجاد نموده است. درجه بحران در منطقه آنقدر بالا رفته است که جنگ جدید را برنمی‌تابد لذا از پارلمان‌ها و دولت‌های آذربایجان و ارمنستان می‌خواهیم با خردمندی بر آتش‌افروزی جدید مسلط شده و از طریق مذاکرات مناقشات فی‌مابین را حل کنند.

سردار حسین دهقان نیز در تماس تلفنی با وزرای دفاع آذربایجان و ارمنستان خواستار توقف درگیری‌ها شد. وی ضمن تأکید بر ضرورت توقف هرچه سریع‌ترِ درگیری نظامی، خواستار خویشتن داری دو کشور و حل و فصل بحران از طریق مذاکره و گفت‌وگو شد.

حسین جابری انصاری سخنگوی وزارت امورخارجه در خصوص درگیری های اخیر در منطقه قره باغ گفت: در حالی که منطقه شاهد اقدامات ویرانگر گروه های افراطی بوده و نیازمند آرامش و استقرار است، دریافت اخبار نگران کننده از تشدید درگیری ها در منطقه قره باغ میان آذربایجان و ارمنستان موجب نگرانی شدید جمهوری اسلامی ایران است. انصاری افزود: ما هر دو همسایه شمالی خود را به خویشتنداری و پرهیز از هرگونه اقدامی که شرایط را سخت تر می کند دعوت کرده و به آنان توصیه می کنیم با توقف فوری درگیری ها، همه تلاش خود را برای بازگشت آرامش و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات در چارچوب گروههای صلح و سازمان ملل بکار گیرند.

اصابت ۳ گلولۀ انفجاری به خاک ایران
در همین حال خبرگزاری تسنیم به نقل از سعید شبستری خیابانی، معاون سیاسی و امنیتی استاندارِ آذربایجان شرقی از برخورد سه گلولۀ انفجاری از سمت قره‌باغ به نزدیکی یکی از روستاهای شهرستان خداآفرین خبر داد.

وی تأکید کرد امنیت کامل در مرزهای استان آذربایجان شرقی برقرار است و افزود: «درگیری‌های نظامی بین نیروهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقۀ مورد مناقشه دو طرف (قره‌باغ) از بامداد روز شنبه (۱۴ فروردین) آغاز شده است. این درگیری‌ها عمدتاً در عمق منطقۀ مورد مناقشه روی داده و هنوز هم ادامه دارد.»

به گفتۀ شبستری، این سه گلوله در ساعت ۱۹ روز شنبه به خاک ایران اصابت کرده و «این اتفاق به‌غیر از خسارت مختصر به یکی از تیرهای برق فشار قوی که باعث قطع برق در منطقه شد، هیچ‌گونه خسارت مالی و جانی دیگری در بر نداشت».

ریشه های درگیری در منطقه قره باغ
ناگورنو قره باغ منطقه ای در قفقاز جنوبی است. این منطقه از غرب با ارمنستان، از جنوب با ایران و از شمال و شرق با جمهوری آذربایجان هم مرز است. درگیری قره باغ از ابتدای سال ۱۹۹۰ میلادی و همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق آغاز و در سال ۱۹۹۴ پس از کشته شدن ۳۰ هزار نفر از دو طرف متوقف شد. در طول این سال ها دو کشور آذربایجان و ارمنستان در منازعه قره باغ اگر چه آتش بس را پذیرفته اند ولی هرگز به یک صلح پایدار تن در نداده اند. همچنین با اینکه آتش بس شکننده سال ۱۹۹۴ بارها نقض شده اما درگیری اخیر شدیدترین برخورد نظامی دو کشور از آن زمان تا کنون است.

در این زمینه خبرگزاری صدا و سیما در گزارشی به بررسی ریشه ها و زمینه های منازعه بین دو طرف پرداخته است. به نوشته این خبرگزاری، مناقشه قره باغ در اواخر عمر نظام کمونیستی شوروی با اعلام جدایی ارامنه قره باغ کوهستانی از جمهوری آذربایجان در فوریه سال ۱۹۸۸ شعله ور شد و تا هشتم ماه مه سال ۱۹۹۴ که قرارداد آتش بس میان دو کشور امضاء شد، بطور فعال ادامه داشت. منطقه مرکزی این مناقشه، استان قره باغ کوهستانی با اکثریت جمعیت ارمنی بود که در نتیجه شعله ور شدن جنگ بر سر این منطقه و جدایی آن از جمهوری آذربایجان، شهرهای مهم دیگری از جمله خوجالی، شوشا، لاچین، خواجه وند، کلبجر، آق دره ، آق دام، جبراییل، فضولی ، قبادلی و زنگیلان نیز به تصرف نیروهای ارمنی درآمد.

جمهوری آذربایجان و ارمنستان علت اصلی این مناقشه را اختلافی قومی می دانند که منجر به اختلاف ارضی میان دوطرف شده است و برغم امضای توافق آتش بس، به مدت بیش از دو دهه ادامه یافته است. با امضای توافق آتش بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال ۱۹۹۴، سازمان امنیت و همکاری اروپا گروهی را بنام گروه مینسک متشکل از شماری از کشورهای عضو این سازمان تشکیل داد تا به حل مساله قره باغ بپردازد.

اما در واقع، سه دولت روسیه و آمریکا و فرانسه که از سال ۱۹۹۶ ریاست مشترک این گروه را به عهده دارند، انحصار میانجیگری در گفتگوهای صلح جمهوری آذربایجان و ارمنستان را در اختیار خود داشته اند. مقامات جمهوری آذربایجان هر از گاهی بطور آشکار به انتقاد از این گروه بخاطر طولانی شدن دو دهه ای مذاکرات حل بحران قره باغ و بی نتیجه بودن این مذاکرات طولانی مدت برغم وجود چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد درخصوص ضرورت حل سریع این منطقه می پردازند. اما در عین حال، باکو نیز همانند ایروان ، همواره بر پایبندی خود به حل مساله قره باغ در چارچوب مذاکرات تحت سرپرستی روسای گروه مینسک تاکید می کند.

تنها تفاوت سیاست باکو با ایروان در این زمینه ، تاکید رهبران جمهوری آذربایجان بر محفوظ دانستن حق خود در زمینه استفاده از هرگونه ابزاری برای بازپس گیری اراضی از دست رفته جمهوری آذربایجان و اعمال مجدد حاکمیت این کشور بر قره باغ کوهستانی برغم پذیرش خودمختاری سطح بالای این منطقه می باشد. باکو ، ایروان را به تلاش برای حفظ وضع موجود و ایروان نیز باکو را به بکارگیری نیروی نظامی و عدم موافقت با حق تعیین سرنوشت ارامنه قره باغ متهم می کنند. رفت و آمدهای ۲۰ ساله روسای آمریکایی، فرانسوی و روسی گروه مینسک به خان کندی، مرکز قره باغ کوهستانی و باکو و ایروان نیز هیچ گاه به حصول توافق جامعی برای حل مساله قره باغ منتهی نشده است. به همین علت، مناقشه قره باغ به یکی از طولانی ترین مناقشات قومی حل نشده در دنیا تبدیل شده است.

طی سال های اخیر، علاوه بر سیاست های روسای گروه مینسک، رژیم صهیونیستی نیز به عنوان عامل خارجی مهم دیگری به ایفای نقش فعال تر در تحریک شعله ور شدن متناوب مناقشه قره باغ پرداخته است.

شعله ور شدن درگیری اخیر میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در ساعات اولیه بامداد دوم آوریل، پس از حضور الهام علی اف و سرژ سرکیسیان روسای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در واشنگتن و مذاکرات آنها با مقامات آمریکایی که یکی از محورهای مهم این دیدارها ، گفتگو در خصوص بحران قره باغ نیز اعلام شد، سوال برانگیز بوده است.

گرچه رهبران نظامی و سیاسی جمهوری آذربایجان و ارمنستان و جدایی طلبان قره باغ هریک، طرف مقابل را به آغاز تحریکات نظامی و تیراندازی منجر به درگیری گسترده متهم کرده اند، در خصوص علت گسترده شدن این درگیری، عوامل خارجی دیگری نیز مطرح شده است.

در فضای تشدید اختلافات میان روسیه و ترکیه که معمولا ابعاد سیاسی مخاصماتشان به منطقه قفقاز نیز کشیده می شود، سرگئی ژلزنیاک، معاون دومای روسیه با مهم دانستن دخالت طرف ثالث در شعله ورشدن مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، بطور تلویحی انگشت اتهام را بسوی ترکیه نشانه رفته و تاکید کرده است: «کاملا آشکار است که نیرویی به تشدید مناقشه قره باغ علاقه مند است که به جنگ افروزی در خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز می پردازد و موفقیت های تلاش های صلح جویانه و ضدتروریستی روسیه و متحدانش در سوریه را نقطه ضعف خود می داند.»


کد مطلب: 342163

آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcg3x9wwak9tq4.rpra.html?342163

الف
  http://alef.ir