راهنمای کتاب/ «دولت در جامعه»؛ جوئل میگدال؛ محمدتقی دلفروز؛ کویر

سنت شكني در حوزه هاي سياسي – اجتماعي

مسعود عباس زاده؛ 11 اردیبهشت 1396

11 ارديبهشت 1396 ساعت 9:44


«دولت در جامعه»
(چگونه دولت‌ها و جوامع یکدیگر را متحول ساخته و شکل می‌دهند؟)
نویسنده: جوئل ميگدال
ترجمه: محمدتقي دلفروز
ناشر: كوير، چاپ اول 1395
392 صفحه، 29000 تومان
 

شما می‌توانید کتاب «دولت در جامعه» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب خرید کنید.

****

 جوئل میگدال در عرصه علوم سیاسی چهره ای است نام آور که بیش از هر همه با نظریۀ  «دولت ضعیف و جامعۀ قوی» در جهان معروف شده است. در این نظریه میگدال راهکارهایی در راستای بازسازی و اصلاحات در تشکیلات دولتی، تقویت و بازسازی دستگاه نظامی، امنیتی، انتظامی و تلاش در ایجاد وحدت ملی را برای ایجاد ثبات برای دولت‌های ضعیف پیشنهاد کرده است. 

«دولت در جامعه» کتابی است به قلم این اندیشمند و نظریه پرداز که توسط محمدتقي دلفروز ترجمه و به همت نشر کویر منتشر شده است. چنانکه از عنوان کتاب نیز برمی آید کتاب در یک نگاه کلی نگرانه به این موضوع که «چگونه دولت‌ها و جوامع یکدیگر را متحول ساخته و شکل می‌دهند؟» پرداخته است.

برخي از موانع شناخت محدوديت هاي دولت ها از نگرش هاي عمومي در مورد آن ها و درك متعارف و سنتي علوم اجتماعي از ماهيت شان ناشي مي شود. در مطبوعات و گفتگوهاي روزمره، دولت به گونه اي نشان داده مي شود كه گويي يك نهاد منسجم، يكپارچه و هدف محور است.

در لحن تشبيهي به كار گرفته شده در روايت هاي خبري بر انسجام كامل دولت و قالب ذهني يكپارچه آن تأكيد شده است. به علاوه رهبران دولت بي وقفه اين ايده را ترويج کرده اند كه دولت، به مثابه يك موجوديت هدفمند و منسجم، نماينده يك معناي متعالي است.

برخي نيز معتقدند كه دولت تجسم ملت يا مردم است و قواعدش (قوانين) از تقدس ويژه اي برخوردارند. با اين وجود، تأثير قابل ملاحظه اي بر تفكر مردم داشته است. در واقع، مردم ديگران را به واسطه جهت گيري كلي شان در قبال آن قانون واحد مشخص مي سازند. بنابراين، كيفيت متعالي قانون نه تنها در ايجاد پيوند ميان مردم و تبديل آنها به يك ملت، بلكه در كيفيت اخلاقي بنيادي اش به مثابه شيوه درست رفتار تجلي مي يابد.

به نظر مي رسد، وقتي تلاش مي كنيم دولت هاي منفرد و الگوهاي خاص سلطه را تحليل كنيم، چندين مشكل جدي در اين خصوص به وجود آمده و تأكيد بر انحصار، باعث غفلت از وضعيت هايي مي شود كه اقتدار چند پاره و محل نزاع شده است. حتي عبارتي نظير «مشروع» توجهات را از اشكال مورد منازعه اقتدار و يا نارضايتي از اشكال مسلط اقتدار منحرف مي كند.  
    
همچنين بايد گفت، پژوهشگران از اين حقيقت غفلت مي كنند كه برخي نظريه پردازان در اين خصوص به همه انواع دولت ها اشاره نداشته اند و حتي تلاش كرده اند نمونه اي اكتشافي و آرماني از دولت خلق كنند. مثلاً اشاره ماكس وبر در اين خصوص به نمونه آرماني دولت كه از طريق قانون عقلاني، زور و حاكميت مشروع را به انحصار خود در مي آورد، عملاً فرصت هاي چنداني براي بررسي دولت هاي جهان واقعي كه با اين الگوي ايده آل انطباق ندارند، در اختيار محققان قرار نمي دهد.

از سوي ديگر، دولت هاي واقعي يا انحرافي از ايده آل وبري هستند و يا نمونه هاي مخدوشي از اين ايده آل. رويكرد دولت در جامعه كه در اين كتاب ارائه شده تعريفي متفاوت از تعريف وبر از دولت به دست مي دهد. به زعم ميگدال دولت يك ميدان قدرت است كه به وسيله استفاده يا تهديد به استفاده از خشونت مشخص مي شود و با دو عامل ذيل شكل مي گيرد؛ نخست، تصور سازماني منسجم و كنترل گر در يك سرزمين كه نماينده مردم ساكن در آن سرزمين است و سپس اقدامات عملي بخش ها و اجزاي مختلفش. همچنين، او معتقد است كه دولت هاي واقعي به وسيله دو عنصر شكل مي گيرند؛ تصوير ذهني و اقدامات عملي. اين دو عنصر مي توانند هم پوشاننده و تقويت كننده يكديگر و يا متعارض و تخريب گر يكديگر باشند.

تصوير ذهني از دولت معمولاً در دولت هاي مختلف يكسان است. به ويژه تصوير ذهني از دولت مدرن كه ريشه هاي آن از قرن 15 تا 17 ميلادي در اروپاي شمال غربي شكل گرفت و در نيمه دوم قرن گذشته ميلادي، كل جهان را در برگرفت. برعكس، اقدامات عملي معمولاً متنوع و متفاوتند و هر چند مسلماً از اين جنبه، الگوهاي مقايسه اي قابل شناسايي وجود دارند، اما در برابر تقسيم بندي خالص مقاومت نموده اند.

تلاش قابل ستايش جوئل ميگدال در كتاب دولت در جامعه، طي 5 بخش كه مجموعاً شامل 8 فصل زا شامل می شود، صورت پذيرفته است. وي در بخش اول كتاب خود پس از آوردن مقدمه اي مبسوط پيرامون مفاهيم و عناصر تشكيل دهنده دولت و رويكردهاي آن در جامعه، تعريف جديدي از دولت با توجه به نظریات خود، به دست داده است.

همچنين نويسنده در اين فصل تلاش نموده است كه رويكرد دولت در جامعه را بر تعريف متفاوتي از دولت، شيوه جايگزيني براي تصور دولت و انجام پژوهش هاي مقايسه اي در اين خصوص، دلالت داده و پيرامون اين موضوع، سه پژوهش مستقل با عناوين افزايش خشونت قومي، افزايش قدرت قوه قضائيه و دولت و ملت را مطرح نموده است كه در اولي پژوهش نيل اومارو در سرزمين هاي اشغالي فلسطين و مسايل اجتماعي و سياسي مبتلابه آن در كنار اختلافات سياسي و اجتماعي پروتستان ها و كاتوليك هاي ايرلند شمالي كه تحت سيطره بريتانيا هستند، مطرح و به صورت مبسوط و علمي به اين مقولات پرداخته شده است.

در پژوهش دوم، خواننده دیدگاه های پاتريشيا وودز درخصوص قوه قضائيه رژيم اشغالگر قدس و تحليل دولت – جامعه هستیم. همچنین در ادامه موفقيت كشورهاي اتحاديه اروپا تا آرژانتين و پاكستان در گسترش قوه قضائيه طي ربع قرن 20 ميلادي و قدرت گرفتن چشمگير دادگاه ها در اين خصوص مورد بررسي قرار گرفته است و در پژوهش سوم هم مطالعه كنت لوسن تحت عنوان جنگ در ميان توده ها مطمع نظر ميگدال بوده است.

بخش دوم كتاب به بازانديشي در تغيير اجتماعي و سياسي پرداخته و مقولات مربوط به آن را در فصولي با عناوين مدلي از روابط دولت و جامعه و دولت هاي قوي، دولت هاي ضعيف به بحث گذاشته است و ميگدال در اين بخش استدلال مي كند كه ساختار جامعه بر سياست در بالاترين سطوح دولت و بر اقدامات مجريان سياست هاي دولت در سطوح بسيار پايين تر تأثير مي گذارد. اگر كسي مي خواهد توانايي ها و خصوصيات رهبران دولت در چارچوب وضع قواعد براي مردم و اينكه تا چه حد سياست بقا بر ديگر برنامه ها غلبه مي يابد را درك كند، بايد از ساختار جامعه شروع كند.

همچنين، ميگدال در بخش سوم كتابش  که يك رويكرد فرايند محور؛ تشكيل دولت و جوامع نامیده است؛ طي دو فصل مباحثي چون انسان شناسي دولت، مبارزه براي سلطه و چرا بسياري از دولت ها موجوديت خود را حفظ مي كنند، مطرح ساخته است و در این رهگذر كه دولت ها در برابر عوامل بين المللي چون جهاني شدن سرمايه و اقدامات نهادهاي سازمان ملل متحد، واكنش دوگانه اي نظير چالش  و پايداري دارند، مدیدگاه های رایج را چالش كشيده است.

نويسنده در بخش چهارم كتاب با عنوان «پيوند تغييرات در سطح خرد و كلان»، تغيير فردي در ميانه تغيير اجتماعي و سياسي را  به بحث گذاشته و بالأخره، در بخش پنجم و پاياني كتاب، طي دو فصل با عناوين «مطالعه سياست توسعه و تغيير»؛ «آخرين تحولات و مطالعه دولت» را مطمع نظر قرار داده است.
 


کد مطلب: 462925

آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcf00djtw6dv1a.igiw.html?462925

الف
  http://alef.ir