الف - واردات در مناطق آزاد ۱۱ برابر صادرات

مقايسه ارزش واردات با صادرات صورت گرفته در مناطق آزاد از يك واقعيت ناخوشايند حكايت دارد كه برخلاف هدف اصلي ايجاد اين مناطق است. براساس آمار ثبت شده ورودي و خروجي‌هاي گمركات كشور، ارزش واردات كالا از مناطق آزاد ۱۱ برابر بيشتر از ارزش صادرات انجام شده از اين مناطق بوده است.

به گزارش تابناک، تنها در طول يك سال گذشته دو ميليون و ۵۳۹ هزار تن كالا به ارزش دو ميليارد و ۱۶۲ ميليون و ۴۰۳ هزار دلار از طريق گمركات كيش، قشم، چابهار، منطقه آزاد انزلي، منطقه آزاد اروند، منطقه آزاد چابهار، منطقه آزاد حسن رود و منطقه آزاد جلفا وارد كشور شده است.

در مقابل اين ميزان واردات در سال ۱۳۹۳، ۷۰۳ هزار تن كالا به ارزش ۱۹۶ ميليون و ۵۲۲ دلار صادر شده است. برداشتن قيد تعرفه‌ها از كالاهاي ورودي از اين مناطق عاملي شد كه دروازه‌هاي كشور هرچه بيشتر بر روي كالاهاي خارجي گشوده شود.

منطقه آزاد كه با الگوبرداري از كشور چين در ايران ايجاد شد، هدفش توسعه منطقه‌اي و فضايي براي پيرامون مناطق آزاد شكل گرفته بود.

هرچند ايران تنها كشوري است كه با داشتن مناطق آزاد از يك طرح جامع براي اين مناطق بي‌بهره است اما در همان اهداف اوليه در لوايح تشكيل مناطق آزاد، ارتقاي سطح معيشت ساكنان منطقه لحاظ شده بود.

با اين حال، اين اهداف در سايه فعاليت گسترده دلالان در سال‌هاي گذشته تا حد زيادي رنگ باخته است و خريد كالاهاي بدون تعرفه و انتقال چمداني آن به سرزمين مادر كار اصلي تعدادي از واسطه‌گران شده است.

چگونگي و نحوه ارتباط مناطق آزاد با سرزمين اصلي از اساسي‌ترين موضوعاتي است كه بايد در طرحي جامع از بدو پيدايش اين مناطق تعريف مي‌شد اما بدون تعيين اين استراتژي‌ها عملا مناطق آزاد دروازه ورود كالاهاي بدون عوارض به سرزمين مادر شده است.

براساس اين مدل حاكم بر مناطق آزاد كشور نيز مشاهده مي‌كنيم كه توسعه فضايي كه به دنبال آن بوديم اتفاق نيفتاده و به جز معدود مناطق، در باقي منطقه هاي آزاد تشكيل شده سطح زندگي ساكنان تغيير چنداني نكرده است.