پدیده تکراری چند سال اخیر آبانماه تهران، وارونگی هواست. کارشناسان هواشناسی کشور هم به موقع احتمال وقوع پدیده وارونگی هوا را اعلام می کنند اما تصمیم برای کنترل آلایندگی ها موکول می شود به شرایط هشدار. اما آیا این تصمیم کاراست؟
فرض کنید طبق نظر کارشناسان بدانیم 90 درصد احتمال دارد که هفته پیش رو پدیده وارونگی هوا رخ دهد. سه روز اول در حال افزایش آلاینده ها هستیم و از روز چهارم که مرز هشدار را فتح می کند اقدامات اضطراری به اجرا گذاشته می شود. روز چهارم مدارس ابتدایی تعطیل می شود. روز پنچم اما و اگری هست که اقدامات دیگری هم پیاده شود یا نه. چه تصمیم به تعطیلی دبیرستان و دانشگاه شود چه نشود، روز پنچم و ششم را در شرایط بحرانی، مردم آلودگی ها را تنفس می کنند.
اگر حواس سیاستگذار به هزینه های سلامت و آلودگی هوا باشد، و اگر برآورد درستی از هزینه گزینه های تصمیم در دست داشته باشیم شاید تصمیم های بهینه تری هم ممکن شود.
مثلا به این نکات توجه کنید:
الف- وضع موجود:
در سیاست های مرسوم این چند سال، ما اولین اقدام را تعطیلی مدارس می دانیم. دومین آن ممکن است تعطیلی های بیشتر باشد. در این سیاست، ما از وقوع بحران آلودگی به دلیل وارونگی هوا مطلع هستیم لذا سه روز را راحت از دست می دهیم و اقدامی نمی کنیم که ظرف تهران پر از آلودگی شود. سه روز آخر بحران را ما با مصرف آلودگی و تقبل هزینه های بهداشتی به پایان می بریم.
در این سیاست، ما کمترین تعطیلی و اقدامات پیشگیری را داریم و بیشترین هزینه سلامتی.
ب- یک گزینه شجاعانه تر
فرض کنید سیاست گذار به محض دریافت هشدار از امکان وقوع وارونگی هوا در تهران، از همان روز اول اقدامات کاهش آلودگی هوا توسط وسایط نقلیه و حتی اعلام تعطیلی اولین روز هفته و غیره را به اجرا گذارد. ممکن است به آسانی با همین اقدامات مقطعی و کوچک، بتواند وقوع شرایط هشدار را از روز سوم به روز چهارم منتقل کند و در قبال تقبل هزینه های تعطیلی مقطعی یا محدودیت ترافیکی از روز اول، اجتماع تهرانی ها، به جای تحمل سه روز هوای مضر، کمتر از دو روز را در شرایط مرز هشدار و نه بحرانی طی کند.
گزینه دوم در صورتی روی میز سیاستگذار خواهد رفت که اولا، برآورد های بهتری از هزینه های تعطیلی و سلامتی و حتی تحریک گردشگری در دست داشته باشیم و از سوی دیگر، افکار عمومی بپذیرد که اگر محدودیتی اعمال می شود الزاماً نباید روزهای آخر هفته منتظر شرایط بحرانی باشیم.
بیایید اجازه ندهیم آلودگی روند تکمیل خود را طی کند. نباید از اولین اقدام سریع صرف نظر کنیم.
