الف - هیچ منتقدی نباشد! - نسخه قابل چاپ

یک سال است از امضای برجام می گذرد. ایران به همه تعهدات خود حتی به قول ناظران جهانی فراتر عمل کرده است.

اما طرف غربی بنا را بر دبه کردن نهاد و به تعهدات خود عمل نکرد. تحریم ها نه تنها لغو نشد بلکه به بهانه های گوناگون افزایش یافت، که چشمگیرترین آن همان تحریم های آیسا بود که کنگره و سنا علی رغم تعهدات دولت اوباما در مذاکرات 1+5 به اتفاق آراء و اجماع به تصویب رساندند. اوباما هم در چند روز باقی مانده به حضور در کاخ سفید، همین چند روز پیش تحریم های غیر هسته ای را تمدید کرد. انگار نه انگار عهدی بوده و پیمانی بسته شده است!

رئیس جمهور محترم، تحریم های موسوم به آیسا را نقض صریح برجام دانست و قول داد متناسب با آن اقدام مقابله به مثل انجام دهد. بر این اساس هم شکایتی به کمیسیون مشترک برجام بردیم و جناب آقای سید عباس عراقچی رئیس ستاد اجرایی برجام را عازم وین کردیم تا این شکایت را پی گیری کند.

محصول این نشست تنها یک قول شفاهی آمریکایی ها مبنی بر عدم نقض برجام بود. به علاوه اینکه آنها مدعی بودند که نقضی صورت نگرفته است. به این بهانه، رسانه ملی به مناسبت یک سالگی برجام از رئیس ستاد اجرایی برجام خواست در برنامه ای ضمن ارائه گزارش، به سؤالات مطرح در این باره پاسخ بدهد.

متأسفانه در آخرین دقایق برگزاری این نشست روشنگرانه، با دو شرط آقای عراقچی باعث شد برگزار نشود؛ 1- هیچ شخص دیگری در این گفتگو غیر از گوینده و خبرنگار نباشد. 2- کسی هم وسط برنامه روی خط تلفن سؤالی را مطرح نکند.

طبیعی است با این دو شرط، روشنگری در کار نخواهد بود. نام این برنامه «متن، حاشیه» بود. به این ترتیب نه متنی در کار خواهد بود و نه حاشیه ای تولید می شود. سؤال این است که آیا این ارتباط یک سویه و حفظ مقام «مونولوگ» بودن برای دولت در آخرین ماه های دوران چهارساله اول، درست است؟ پرسشگری حق مردم است و پاسخگویی تکلیف مقامات دولتی است. تعطیل این حق و آن تکلیف چه معنایی دارد؟!

چرا دولت انتظار دارد در موضوع بسیار مهمی همچون برجام که به قول خودشان حتی با آب و نان و هوای ما ارتباط دارد، تک صدایی وجود داشته باشد؟

ارزیابی عملکرد دولت در مدت یک سال پس از امضای برجام در سیمای جمهوری اسلامی، ضروری است. فرار از این ضرورت، معقول نیست.

قبل از مذاکرات و پس از امضای تعهد برجام، شب و روز در فضایل و فواید آن سخن گفته می شد و رفع همه مشکلات ارضی و سماوی را به آن حواله می دادند. امروز چرا حاضر نیستند این اقدام و عمل را در کوره نقد مشفقانه و آگاهانه ببینند؟!

قبل از انتخابات، رئیس جمهور محترم 20 درصد مشکلات را ناشی از تحریم ها می دانستند و 80 درصد را مربوط به نوع مدیریت کشور تلقی می کردند. اما پس از انتخابات همه چیز تغییر کرد، حتی بهبود اوضاع آب و هوا را هم منوط به برجام کردند. برجام امضاء شد اما هیچ اتفاق ملموسی در عمل به وعده های داده شده نیفتاد. راستی آزمایی آن وعده و وعیدها به زمان نیاز داشت. امروز یک سال از امضای برجام گذشته است. گریزی از طرح سؤالات جدید و ارائه پاسخ های جدید نیست. دولت نمی تواند افکار عمومی را در این وادی رها کند و آن را به سکوت برگزار نماید.

امروز آمریکایی ها با شادی از آسیبی که به پیشرفت های هسته ای ایران وارد کرده اند حرف می زنند. اوباما با افتخار می گوید؛ «برنامه هسته ای ایران را بدون شلیک یک گلوله متوقف کردیم.» آیا نباید به این رجزخوانی ها از سوی مقامات مسئول در مذاکرات هسته ای پاسخی داده شود؟ آیا طراحان دوقطبی موهوم «معیشت – هسته ای» که در تصویب برجام عجله داشتند نباید بیایند به سؤالات و مطالبات روزافزون معیشتی مردم پاسخ دهند و بگویند بر سر چرخش چرخ سانتریفیوژها و نیز چرخش چرخ زندگی مردم در پسابرجام چه آمده است؟

آمریکایی ها که به تعهدات مکتوب خود عمل نکرده اند، چگونه می خواهند به تعهدات شفاهی عمل کنند؟ ادامه اعتماد به آمریکا هزینه های زیادی برای کشور در پی داشته است، باید جلوی خسارت را گرفت. همین امروز! فردا دیر است. آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد در پسابرجام ارزش پول ملی کاهش یافته، 30 درصد ثروت مردم آسیب دیده، پول های بلوکه شده ما آزاد نشده، اجازه جابجایی یک دلار و یک یورو را هم نداریم، حتی حقوق کارمندان سفارتخانه های خود در اروپا را نمی توانیم از شبکه بانکی بدهیم، جیب مردم نشانی از کاهش تورم تک رقمی ندارد، رکود و بیکاری به عنوان دو زخم بر پیکره اقتصاد روز به روز عمیق تر می شود. آن وقت وسط این معرکه یک هواپیمای ایرباس در مهرآباد می نشیند و برای تشریف فرمایی آن جشن می گیریم و بزن و بکوب راه می اندازیم! آیا این معقول است که آن را جزء عمل به وعده های طرف مقابل، معرفی کنیم؟! مگر قرار نبود در همان روز امضای برجام همه تحریم ها یکجا برداشته شود؟ پس این بساطی که امروز دشمن راه انداخته و به آن افتخار می کند و بر طبل تحریم های هسته ای و غیر هسته ای می کوبد، چیست؟

دولت باید پاسخگو باشد. پاسخگویی بدون طرح پرسش های واقعی، چیزی را روشن نمی کند. هدف از طرح پرسش های جدی این است که معلوم شود ما کجا بودیم، الآن کجا هستیم و در آینده چه می خواهیم بکنیم؟ دولت اگر این پرسش ها را بی پاسخ بگذارد، در انتخابات بعدی باید جایش را به کسی بدهد که می تواند شجاعانه به این پرسش ها پاسخ منطقی و عملی بدهد.

اینکه در ارزیابی عملکرد یک ساله برجام، «منتقدی نباشد»، مسموع نیست. هنوز مرکب انتشار سند حقوق شهروندی از سوی رئیس جمهور خشک نشده است. اینکه حق پرسشگری را نادیده بگیریم و تکلیف پاسخگویی را فراموش کنیم، شایسته دولت اعتدال و تدبیر نیست.