الف - پیدا و پنهان تصمیم معارضین سوری برای خروج از توافق آتش‌بس

پیدا و پنهان تصمیم معارضین سوری برای خروج از توافق آتش‌بس

در حالی که هنوز یک هفته نیز از زمان اعلام آتش بس سراسری در سوریه میان ارتش این کشور و گروه‌های معارض نمی‌گذرد، شب گذشته، خبر رسید، شماری از گروه‌های معارض از تعلیق برنامه‌های خود برای حضور در مذاکرات صلح خبر داده‌اند. این گروه‌ها مدعی شده‌اند، دلیل تصمیمشان، نقض آتش بس در سوریه از سوی ارتش بوده است.

به گزارش تابناک، شماری از گروه‌های معارض سوری اعلام کرده‌اند، در حال تعلیق برنامه‌های خود برای شرکت در مذاکرات صلحی هستند که قرار است به زودی در آستانه، پایتخت قزاقستان برگزار شود. این گروه‌ها مدعی شده‌اند که ارتش سوریه، اقدام به نقض مکرر و شدید آتش بس کرده و همین امر، دلیل تصمیم اخیر آن‌ها بوده است.

در بیانیه‌ای که روز گذشته به امضای شماری از گروه‌های مخالف مسلح سوری رسیده، ادعا شده که دولت سوریه و متحدان آن «همچنان مشغول آتش گشودن هستند و آتش بس را در موارد زیاد و شدیدی نقض کرده‌اند». در ادامه این بیانیه آمده است: «با ادامه این موارد، جناح‌های شورشی اعلام می‌کنند که کلیه مباحثات مرتبط با مذاکرات آستانه متوقف می‌شود».

این خبر در حالی منتشر می‌شود که روز شنبه، یعنی تنها یک روز پس از برقراری آتش‌بس نیز معارضین ادعایی مشابه را مطرح کرده بودند. در آن روز، چندین گروه از معارضین، دولت سوریه و متحدان آن را به نقض پی در پی آتش‌بس متهم کردند. در بیانیه‌ای که صبح شنبه منتشر شد، این گروه‌ها تهدید کردند که در صورت ادامه روند جاری، آن‌ها نیز آتش‌بس اعلام شده از روز جمعه را پایان‌یافته اعلام خواهند کرد.

ادعای معارضین این است که مناطق مختلف شهر حمآ، از جمله حلفایه، عقرب، لطمنا و الزیاره و هم‌چنین منطقه جسرین در غوطه شرقی از توابع دمشق نیز که در اختیار نیروهای مخالف است، آماج موشک قرار گرفته‌اند. این ادعاها در شرایطی مطرح می‌شود که بنا بر گزارش‌های میدانی، معارضین خود از نخستین ساعات برقراری آتش‌بس در موارد مکرر اقدام به نقض آن کرده بودند.

گفتنی است، بنا بر توافق آتش‌بس، در مذاکراتی که قرار است اواخر ماه جاری میلادی در آستانه، پایتخت قزاقستان برگزار شود، از یک طرف نیروهای دولتی سوریه، گروه‌های متحد آن و روسیه حضور دارند و از سوی دیگر، گروه «ارتش آزاد سوریه» به علاوه هفت گروه معارض دیگر حاضر هستند.

وزارت دفاع روسیه از هفت گروه مسلح معارض که در این روند شرکت دارند، نام برده بود که عبارت بودند از فیلق الشام، احرار الشام، جیش الاسلام، ثوار الشام، جیش المجاهدین، جیش الادلب و جیش الشامیه. این در حالی است که احرار الشام که اساساً به عنوان یک گروه تروریستی نیز شناخته می‌شود، بلافاصله اعلام کرده بود ملاحظاتی در مورد مشارکت در این روند دارد و به این ترتیب، عملاً از مذاکرات کنار کشیده بود.

اما اکنون و پس از اعلام خبر خروج معارضین از مذاکرات، باید پیش از هر چیز منتظر واکنش روسیه و ترکیه به عنوان بانیان اصلی طرح آتش‌بس جدید در سوریه بود، به ویژه اینکه بر اساس مفاد این طرح – که به تصویب شورای امنیت نیز رسید – قرار است ترکیه وظیفه تضمین پایبندی معارضین به آتش‌بس را بر عهده داشته باشد. به این ترتیب، خروج معارضین از روند مذاکرات، عملاً ضربه‌ای به اعتبار ترکیه محسوب می‌شود و باید دید، آیا آنکارا برای جلوگیری از این امر فشار را بر گروه‌های تحت حمایت خود افزایش خواهد داد یا خیر.

در همین راستا، باید اشاره کرد در پی حصول توافق آتش‌بس، همکاری روسیه و ترکیه در سوریه به حدی رسیده که جنگنده‌های روسیه، ترکیه را در عملیات الباب در شمال سوریه یاری کرده‌اند. بر اساس بیانیه‌ای که روز گذشته از سوی ارتش ترکیه منتشر شد، جنگنده‌های روسیه و ترکیه در اولین روز سال نو میلادی (۱ ژانویه ۲۰۱۷) طی عملیاتی مشترک به اهدافی از داعش در الباب حمله کردند. به این ترتیب، از دست دادن چنین فرصتی برای ترکیه می‌تواند فرصتی تکرار نشدنی را از دستش خارج کند.

با این حال، یک گزینه محتمل دیگر نیز در تحلیل روند جاری وجود دارد و آن، این است که ترکیه خود از طریق تحریک گروه‌های معارض مورد حمایتش در سوریه، قصد داشته باشد فشار را بر دولت سوریه و متحدانش افزایش داده و به این ترتیب، امتیازات بیشتری از طرف مقابل بگیرد. مهمترین امتیازی که می‌توان گفت، دولت ترکیه به دنبال آن است و تاکنون در مقاطع مختلف نیز علناً از سوی مقامات این کشور بیان شده، خروج حزب‌الله به عنوان یک نیروی خارجی از سوریه است.

این در حالی است که طی این مدت، بارها اشاره شده که نیروهای حزب‌الله به درخواست رسمی دولت سوریه در این کشور حضور پیدا کرده‌اند و این موضوع، ارتباطی با مذاکرات صلح ندارد. با این حال، بعید نیست ترکیه و گروه‌های معارض مورد حمایتش برای تقویت موضع خود برای سناریوی شکست احتمالی مذاکرات، به دنبال تحقق چنین امری باشند.