الف - یاد آوینی، میان فرهنگ، هنر و سیاست

به بهانه بیست و یکمین سالگرد شهید سید مرتضی آوینی

۱. سال ۹۵ هم همچون بیست سال گذشته با نام سید مرتضی آوینی و به بهانه عروج او با وسیله گرامیداشت آن شهید سعید آغاز شد، که جای قدردانی و شکرگذاری است که هر سال به نام فرهنگ و هنر آغاز می‌شود. روزی که به عنوان روز هنر انقلاب اسلامی نامیده می شود.

اما آنچه که بیش از فرهنگ و هنر در این روز احساس می شود، سیاست است.
هر ساله در مراسم یادبود مرتضی آوینی چهره هایی دعوت می شوند که گویی مرتضی جز آنان با کسی مراوده‌ای نداشته؛ اما اینگونه نیست و آوینی از جمله کسانی بوده که در نشریه سوره چهره های متفاوت و مختلفی را در حوزه های مختلف هنری به کارگیری کرده بود. و جالب است گاه کسانی از او و خاطرات‌اش می گویند که در مسائلی اختلاف نظر اساسی با آوینی داشتند و به این ترتیب حلقه دوستان مرتضی آوینی هر ساله تنگ تر می شود و مرتضی نیز در این میان گمنام تر.
چهره های تکراری که به دنبال آن حرف های تکراری در مراسم، باعث شده تا از ابعاد گسترده آوینی و اندیشه‌اش غافل شویم و امروز درگیر مسائلی هستیم که دو دهه گذشته او پیش بینی کرده بود و راهکارهایی به یادگار گذاشته؛ اما افسوس که گوشمان پر است از حرف هایی که درباره او گفته می شود و دیگر جایی برای دغدغه های خود او نیست.
۲. آوینی باید دوباره بازخوانی شود تا از میان این بازخوانی بتوان بار دیگر بازتولید شود. با سخنرانی، مصاحبه و مراسم آوینی دیگری پا به عرصه فرهنگ نخواهد گذاشت.
۳. سالگرد آوینی فرصت مناسبی برای پرسش از آوینی و نقد آثار اوست تا راه‌های جدیدی بر ما گشوده شود و آوینی هم از این غربت درآید که اگر چنین شود بسیاری از این ضرورت زدگی ها در عرصه فرهنگ و هنر که گریبانمان را گرفته، قابل پیش بینی و درمان خواهد بود. آوینی چالش های امروز فرهنگ را پیش بینی کرده، اما ما تصمیم گرفته ایم تا آن را نبینیم، پس از عهده حل آن هم بر نمی اییم و امروز در نتیجه دچار این ضرورت زدگی فرهنگی شده ایم که با کوچک ترین ضربه فرو می پاشیم.
و این همه حاصل گسترش دست سیاست است که «سیاست وقتی ناگزیر شود که به حل مسائل غیر سیاسی بپردازد، از حل مسائل خود وا می ماند»(داوی، رضا:۱۳۹۲).
باید که عمر قرن هایی سر بیاید تا مثل یک آوینی دیگر بیاید