الف - عالمی که با دعای امام زمان(عج) به دنیا آمد

محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى، مشهور به‏«شیخ صدوق» از فقها و محدثین بنام شیعه در سال 305 هجری قمری پس از فوت محمد بن عثمان عمری، دومین نایب خاص امام زمان(عج) و همزمان با نیابت حسین بن روح سومین نائب حضرت پا به دنیا گذاشت. پدر شیخ صدوق، «علی بن حسین» بود که شیخ شهر قم و از علمای بنام و دارای مرجعیت دینی بود و در بازار به کسب و کار می‌پرداخت.

درخواست فرزند صالح از امام زمان(عج)
شیخ طوسى جریان ولادت وى را چنین نقل کرد است: «على بن بابویه با دختر عموى خود ازدواج کرده بود؛ ولى از او فرزندى به دنیا نیامد. او در نامه‏اى از حضور شیخ ‏ابو القاسم، حسین بن روح‏ تقاضا کرد تا از محضر حضرت‏ بقیة‎الله‏ (عجل الله تعالى فرجه) بخواهد براى او دعا کند تا خداوند اولاد صالح و فقیه به او عطا کند.

پس از گذشت مدتى از ناحیه آن حضرت این گونه جواب رسید:« تو از این همسرت صاحب فرزند نخواهى شد؛ ولى به زودى کنیزى دیلمیه نصیب تو مى‏شود که از او داراى دو پسر فقیه خواهى شد.» شیخ صدوق نیز، جریان ولادت خود را که با تقاضاى کتبى پدرش از محضرامام زمان‏ (عجل الله تعالى فرجه) و دعاى آن حضرت بوده، در کتاب‏ کمال‎الدین‏ به صورت حدیث آورده و مى ‏افزاید: هرگاه ابو جعفر محمد بن على الاسود مرا می‎دید که براى فرا گرفتن علم و دانش به محضر استاد می‎روم به من می‎فرمود:« این میل و اشتیاق به علم و دانش که در تو وجود دارد مایه شگفتى نیست؛ زیرا تو به دعاى امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف متولد شده ‏اى.»

تسلط و شهرت حدیثی شیخ صدوق
«شیخ صدوق» که صاحب یکی از کتب اربعه شیعه به نام «من لا یحضره الفقیه» است، با جمع‎آوری احادیث و روایات اهل‎بیت(ع) باعث حفظ این میراث‎های گرانقیمت شد و آنها را خطر نابودی مصون نگه داشت. او به قدری در علوم حدیث و علوم رجال و حفظ احادیث تبحر داشت که شیخ طوسی درباره او می‌گوید: « او دانشمندى جلیل‎القدر و حافظ احادیث بود. از احوال رجال، کاملاً آگاه و در سلسله احادیث، نقادى عالى مقام به شمار می‎آمد. بین بزرگان قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات مانند نداشت و در حدود 300 اثر تألیفى از خود به یادگار گذاشته است.»

وی از معدود دانشمندانی بود که وقتی حدیثی را نقل می‎کرد و سلسله سند را نمی‎آورد، علما بنا را بر صحت حدیث می‎گذاشتند، زیرا وی مشهور به این بود که روایتی را بدون پشتوانه نقل نمی‌کند. در این باره علامه بحرانى می‎گوید: «جمعى از اصحاب ما، از جمله علامه در کتاب «مختلف»، شهید در کتاب «شرح ارشاد» و سید محقق داماد، روایات مرسله (حذف سند) صدوق را صحیح می‎دانند و به آنها عمل مى‎کنند؛ زیرا همان گونه که روایات مرسله ابن ابى عمیر پذیرفته شده، روایات مرسله صدوق هم مورد قبول واقع شده است.»

شیخ مفید از شاگردان شیخ صدوق
از مهم‎ترین و بارزترین شاگردان وی شیخ مفید، على بن احمد بن عباس، پدر شیخ نجاشى‏، ابن غضائرى‏ صاحب کتاب «رجال غضایری» و شیخ جلیل، ابو الحسن، جعفر بن حسین حسکه قمى، استاد شیخ طوسى‏ هستند.

شیخ صدوق صاحب یکی از کتب اربعه شیعه
وی که عمر خود را صرف جمع‎آوری و تنظیم احادیث اهل‎یت(ع) کرد دارای بیش از 300 تألیف است که مهم‎ترین آنها «من لا یحضره الفقیه‏، یکی از کتب اربعیه شیعه، اثبات الوصیة لِعلی(ع)، إثبات النص على الأئمة، عیون اخبار رضا(ع)، کمال الدین و تمام النعمة، التوحید، خصال، امالی، معانی‎الاخبار، المقنع، ثواب‎الاعمال و عقابت‎الاعمال، علل‎الشرایع» است. این کتاب‎ها با گذشت صدها سال همواره در طول تاریخ مورد استناد علما و اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است.

وی در سال 381 هجری قمری با بیش از هفتاد سال سن درگذشت و در شهر ری دفن شد. قبر او امروزه در قبرستانی با نام قبرستان «ابن بابویه» و زیارتگاه مردم است.
منبع: تسنیم