الف - قدرت، رسانه و زندگی ملی!

اندوخته‌های بشری از گذشته‌های دور تاکنون و مرده ریگ‌های بجا مانده از پیشینه‌ی زیست و زندگی اجتماعی مردم در کشورهای مختلف ــ با بینش‌ها و نگرش‌های گوناگون و حتی متضاد ــ نشان می‌دهد که چنانچه قدرت (از هر گونه و در همه‌ی چهره‌ها، همچون قدرت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، رسانه ای، فرهنگی، هنری و حتی مذهبی) در پناه آرامبخش تقوا جای نگیرد و مهارش بدست تقوا نباشد، افسار گسیخته، ستمکار و تباه کننده می‌شود.

تقوا یک نیروی توانمند و برانگیزاننده‌ی درونی برای بازداشتن انسان از انواع پلشتی‌ها و پلیدی‌های ریز و درشت است. طبیعی است که همه‌ی انسان‌ها نمی‌توانند در ساحت و پایگاهی بایسته و شایسته از این نیروی سازنده و برکشنده برخوردار باشند و بتوانند از خود و جامعه در برابر آلودگی‌ها و بیماری‌های نفسانی و اهریمنی نگاهبانی کنند.

... اشاره کردم که اگر بنیاد قدرت بر تقوا نباشد تباه می‌کند. ویران می‌سازد. تیغی می‌شود در دست زنگی مست. پس چه باید کرد؟ آیا با زور و فشار و تحمیل، می‌توان اصحاب قدرتِ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... را به زیور تقوا آراست؟ آیا تقوا این ویژگی را دارد که به یک رشته‌ی آموزش دانشگاهی تبدیل اش کنیم و صاحبان قدرت را وادار سازیم تا در این رشته آموزش ببینند و گواهی نامه‌ی دکترا بگیرند و سپس آسوده خاطر باشیم که پرهیزگارانه می‌اندیشند و رفتار می‌کنند؟ آیا ... روشن است که این کارها شدنی نیست. چشمه‌ی پاک تقوا باید از درون بجوشد، چنانچه این جوشش نباشد چشم امید بستن بر روان شدنِ جویبار راستی و درستی، نابخردی است. پرسش دیگر: اگر قدرت این اندازه تباه کننده است، آیا باید آن را از ریشه و بُن نادیده گرفت و به کنار نهاد؟ این نیز شدنی نیست. قدرت، نیروی سامانگر و پیش برنده‌ی زندگی است. به سخن سنجیده تر، قدرت، همزاد آدمی است؛ بنابراین باید دوباره از خود بپرسیم که چه باید کرد؟ چگونه می‌توان در نبودِ تقوای مناسب و بازدارنده، هم قدرت داشت و هم از آفت‌ها و ویرانگری‌های آن در امان بود و یا دستکم زیان‌های تباه کننده‌اش را کاهش داد؟

در روزگار ما و در مقام کنشِ پرتپشِ اجتماعی در برابر دارندگان انواع قدرت، رسانه‌ها یکی از برنده‌ترین و کارآمدترین ابزارها و روش‌هایی است که می‌توان با استفاده از آن نسبت به بینش‌ها و رویکردهای نادرست، نامشروع و تباه کننده از قدرت هشدار داد و قدرتمدار کج رفته را از کژتابی‌های فکری و رفتاری‌اش آگاه ساخت و چنانچه بخواهد بر کژی خود پافشاری کند، در چشم و اندیشه مردمان رسوای اش کرد.

امر به معروف و نهی از منکر که جزو فروع دین اسلام به شمار می‌آید، یکی از درخشان‌ترین جلوه‌های سالم سازی محیط زندگی و پیشروترین شیوه برای کنترل قدرت و قدرتمندان است؛ و رسانه‌های نوین، در سرشتِ پدیداری خود بر بسترِ رشد دهنده‌ی همین دو پایه‌ی بنیادین حرکت می‌کنند. رسانه‌ها (که در گروه صاحبان قدرت اجتماعی جای می‌گیرند و در همین یادداشت‌ها به روندها وفرآیندهای بینشی و رفتاری آن‌ها اشاره خواهم کرد) چنانچه در باره‌ی سرشت قدرت و نقش کاهنده و برکشنده ی آن بر زیست عمومی، از دانایی لازم برخوردار باشند و بنیادهای مصلحت و امنیت ملی را بشناسند، با دلسوزی و راستگویی و درستگویی (و نه درشتگویی) نمایندگی مردم را در وجدان خود بپذیرند و ... در کنترل انواع قدرت و ایجاد توازن ملی میان شاخه‌های گوناگون قدرت از نقشی راهبردی و کلیدی برخودارند. شاید برگزاری نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها هنگام خجسته ای باشد برای اندیشیدن و واکاوی زیر و زِبَر و ژرفای این نقش راهبرنده، دگرگون ساز و تعالی بخش.