الف - سفر ظریف به پاکستان و تلاش عربستان برای یارگیری بیشتر در جنگ یمن

سفر ظریف به پاکستان و تلاش عربستان برای یارگیری بیشتر در جنگ یمن

محمد جواد ظریف عصر امروز عازم اسلام آباد پایتخت پاکستان می گردد. اگر چه سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان عنوان کرده که سفر وزیر امور خارجه به پاکستان از یک ماه قبل در دستور کار بوده، اما بدون شک تحولات دو هفته اخیر در یمن و حمله عربستان باعث اهمیت فزاینده این سفر و تحت الشعاع قرار دادن موضوعات دیگر شده است.

پس از آغاز حملات عربستان به یمن، درخواست آن کشور از پاکستان برای مشارکت در جنگ ریاض علیه یمن، مقامات اسلام آباد را در برزخ تصمیم گیری قرار داده است. علاوه بر عربستان سعودی، کشورهای کویت، قطر، بحرین، اردن، امارات، سودان، مصر در عملیات نظامی یمن با عنوان طوفان قاطعیت مشارکت دارند.

عربستان همواره خود را به عنوان برادر بزرگ تر کشورهای عربی مطرح کرده است و به شدت در پی کنترل اوضاع این کشورها بوده است و هر گونه حرکت های انقلابی و تحول طلبانه را از ترس سرایت با دیده منفی می نگرد. به خصوص اگر این اتفاقات در همسایگی و دیوار به دیوار این کشور روی بدهد. درباره یمن نیز باید گفت که از زمان پایه‌گذاری عربستان در بیش از ۸۰ سال پیش، هیچ گاه کنترل عربستان بر امور صنعا ضعیف‌تر از حال حاضر نبوده است.

به نظر می رسد ریاض به شدت پیگیر این موضوع است تا به کشورهای دیگر بقبولاند جنگی بین شیعیان و سنی ها درگرفته تا با استفاده از این ترفند موفقیت بیشتری در زمینه یارگیری های منطقه ای به دست آورد و ائتلافی ایدئولوژیکی علیه ایران شکل دهد یا حداقل از حمایت حداقل ضمنی کشورهای مختلف برای استفاده تبلیغاتی بهره مند شود.

این در حالی است که از زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان، سیاست تهاجمی ریاض که بیشتر در قالب حمایت از گروه های تکفیری- تروریستی بوده تغییر محسوسی کرده و عربستان آشکارا وارد درگیری های منطقه شده است. بدون شک در اتخاذ این تصمیم عوامل دیگری نیز مانند ناکامی های متوالی در عرصه سیاست های منطقه ای، احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای و حضور قدرتمندتر ایران در خاورمیانه و موفقیت های جبهه مخالف سیاست های عربستان یعنی ایران، سوریه، لبنان و عراق تاثیرگذار بوده است.

در همین راستا است که خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، دیروز عنوان کرد که عربستان رسماً خواستار مشارکت هوایی، دریایی و زمینی پاکستان در حملات ائتلاف علیه شورشیان حوثی در یمن شده است. اما به نظر می رسد دولت پاکستان تمایل چندانی برای دنباله روی محض از عربستان ندارد. چنان چه به گزارش رويترز، نواز شريف، نخست‌وزير پاکستان، روز سه‌شنبه با حضور در پارلمان اين کشور تاکيد کرد: ايران بايد در مذاکرات مربوط به امنيت يمن مشارکت داشته باشد.

گفتنی است پاکستان با اکثریت سنی مذهب همواره هم پیمانی قوی برای عربستان بوده است. همچنین عربستان سعودی یکی از متحدان کلیدی و منابع تامین مالی پاکستان است. در همین راستا عربستان سال گذشته ۱.۵ میلیارد دلار به پاکستان داد. عربستان همچنین پس از کودتای نظامی سال ۱۹۹۹ میزبان نواز شریف بود.

اما تلاش های دولت اسلام آباد برای جلب حمایت گروه‌های مخالف برای اعزام نیرو به عربستان تاکنون با شکست مواجه شده است. در واقع به نظر می رسد دولت پاکستان بدلیل عوامل مختلف در تنگناقرار گرفته و نمی تواند تصمیم قاطعی در این زمینه اتخاذ کند.

دخالت در جنگ یمن ممکن است باعث شود که شکاف و اختلاف میان اهل سنت و شیعیان پاکستان که منجر به قتل هزاران نفر شده، افزایش یابد. در حال حاضر حدود يك پنجم جمعيت پاكستان را شيعيان تشكيل مي دهند. از سوی دیگر به نوشته رويترز، هرگونه مداخله پاكستان در بحران يمن،‌ خشم جمهوري اسلامي ايران كه يكي از مهم ترين همسايگان پاكستان محسوب مي شود را به همراه خواهد داشت.

همچنین پاکستان حدود ۱.۵ میلیون سرباز دارد که تقریبا یک سوم آن ها درگیر حملات ارتش در طول مرزهای کشور با افغانستان هستند. بیشتر نیروهای باقی مانده نیز وظیفه مقابله با هند -همسایه اتمی- را دارند. بخش دیگری از این نیروها نیز طرح جدید دولت برای مبارزه با تروریسم را اجرا می کنند.

بنا به همین دلایل احتمالی دیگر نیز وجود دارد و آن این که ممکن است پارلمان پاکستان تصمیمی برای اعزام نیروها به منظور دفاع از امنیت خاک عربستان، بدون مشارکت در جنگ یمن را تصویب کند. در واقع به نظر می رسد پاکستان قصد دارد حداقل انتظارات عربستان را برآورده کند اما احتمالاً دست به اقدام جدی در داخل یمن نخواهد زد.

بسیاری از تحلیلگران اما بر این باورند که پاکستان بیش از نیمی از تاریخ خود را – از زمان استقلال- تحت حاکمیت ارتش بوده است و حرف آخر را در این زمینه ارتش می زند اما ارتش پاکستان تاکنون در این زمینه سکوت اختیار کرده است.