آيا با هدفمندکردن، قيمت خودرو هم تعديل میشود؟
21 ارديبهشت 1389 ساعت 11:57
میثم هاشم خانی
مقدمه
در طول سالهای اخیر، یکی از مسایلی که نارضایتی بخشی از شهروندان ایرانی را برانگیخته، به بالاتر بودن قیمت برخی کالا وخدمات در ایران، نسبت به میانگین قیمت سایر کشورها مربوط میشود. اما همواره در برابر نارضایتی مذکور، این نکته نیز مطرح بوده است که در مقابل، قیمت برخی کالاها (انواع سوخت) در ایران به میزان قابل توجهی پایینتر از قیمتهای جهانی قرار دارد. پس از اجرای طرح هدفمندی یارانهها و نزدیک شدن قیمت سوخت در ایران به قیمتهای جهانی، قابل انتظار است که نارضایتی مذکور به مراتب گسترش یابد. همچنین در مورد کالاها و خدماتی که از یک طرف قیمت آنها در ایران بسیار بالاتر از قیمتهای جهانی بوده و از طرف دیگر کیفیت آنها در ایران بسیار پایینتر از متوسط کیفیت جهانیست، میتوان انتظار داشت که اعتراضاتی را در میان شهروندان شاهد باشیم؛ اعتراضاتی که چه بسا از طریق افزایش معترضین به طرح هدفمندی، موانع سنگینی را در اجرای مراحل بعدی این طرح ایجاد نماید. به عنوان مثال، دو مصداق مهم از این قبیل کالاها و خدمات، عبارتند از: خودرو و خدمات مخابراتی و اینترنتی.
اگر چه قیمت کالاهایی مانند بنزین و گازوئیل، در ایران پایینتر از متوسط قیمتهای جهانیست؛ اما درست در نقطه مقابل، قیمت برخی دیگر از انواع کالاها و خدمات مانند خودرو ، برخی از لوازم خانگی، خدمات مخابراتی و اینترنتی و امثالهم، در ایران به مراتب بالاتر از میانگین قیمتهای جهانی است. اکنون این پرسش مطرح میشود که آیا قرار است نزدیک شدن قیمتهای داخلی به قیمتهای جهانی، فقط به افزایش قیمت کالاهایی مانند بنزین و گازوئیل محدود شود؟ یا قرار است در آینده شاهد بسترسازی مناسب به منظور کاهش قیمت برخی کالا و خدمات (از قبیل اتومبیل، سختافزار کامپیوتر، و خدمات ارتباطی و اینترنتی و . . .) نیز باشیم؟
خودرو و خدمات مخابراتی و اینترنتی؛
آیا شهروندان ایرانی شایسته قیمتهای بالاتر و کیفیت بسیار پایینتر هستند؟
در حال حاضر، از یک طرف قیمت خودرو در ایران به مراتب بالاتر از متوسط قیمت آن در سایر کشورهاست؛ و از طرف دیگر قیمت خودرو در سایر کشورها مرتبا در حال کاهش بوده و کیفیت آن نیز به سرعت در حال افزایش است؛ مسالهای که در ایران چندان به چشم نمیخورد. در مورد خدمات مخابراتی و اینترنتی هم شرایط کاملا مشابهی وجود دارد؛ با این تفاوت که هماکنون سرعت بهبود کیفیت و کاهش قیمت خدمات مخابراتی در کشورهای دنیا، در اوج خود قراردارد.
به عنوان مثال در حال حاضر برای خرید یک خودرو معین با یک کیفیت خاص، در ایران باید قیمتی حداقل به اندازه دو برابر متوسط قیمت بسیاری از کشورهای دیگر پرداخت شود. ضمن آنکه هماکنون در بسیاری از کشورهای دنیا، اعم از توسعهیافته و در حال توسعه، درست برعکس ایران، به سادگی میتوان خودروهای کممصرف را با قیمتهای بسیار پایین خریداری نمود. همچنین به عنوان مثالی در مورد قیمت خدمات مخابراتی، متوسط قیمت پرداختی یک شهروند ترکیهای برای تماس تلفن با یک کشور اروپایی، کمتر از یک و نیم سنت (15 تومان) در هر دقیقه است؛ یعنی کمتر از قیمت یک دقیقه تماس تلفنی از تهران با اصفهان و همچنین کمتر از قیمت ارسال یک پیامک در ایران!
در مورد خدمات اینترنتی نیز، هم قیمت این خدمات در ایران بسیار بالاتر از متوسط قیمتهای جهانی بوده و هم کیفیت و سرعت اینترنت در ایران به مراتب پایینتر از متوسط جهانیست. مثلا در شرایطی که دسترسی به کیفیت و سرعت اینترنتی مناسب برای ارتباط ویدئویی دو یا چند نفره، در بسیاری از کشورهای دنیا کاملا معمول است، در ایران کمتر از 4 درصد از جمعیت کشور به چنین سرعت و کیفیتی دسترسی دارند. ضمن آنکه در تعداد قابل توجهی از کشورهای دنیا، خدمات اینترنتی با سرعت و کیفیتی در حد ایران، به صورت تقریبا رایگان عرضه میشود. به عنوان یک مثال دیگر، میانگین سرعت دانلود اینترنتی در بسیاری از کشورهای دنیا بالاتر از 500 کیلو بایت بر ثانیه است، در حالیکه میانگین سرعت دانلود اینترنتی در ایران، کمتر از 15 کیلو بایت بر ثانیه بوده و به این ترتیب در رتبهبندیهای کشورهای جهان از لحاظ سرعت و کیفیت دسترسی به اینترنت، معمولا حتی در بین 120کشور اول این رتبهبندیها نیز قرار ندارد.
همچنین لازم به ذکر توجه است که در اغلب کشورهای دنیا، رقابت در بازارهای ارائه خدمات مخابراتی و اینترنتی به اندازهای فشرده است که مرتبا شاهد بهبود کیفیت و کاهش قیمتها هستیم، در حالیکه متاسفانه در ایران، حتی گمانهزنیهای جدی در مورد افزایش قریبالوقوع تعرفههای مخابراتی نیز مطرح است!
سیاستگزاری برای کاهش قیمت خودرو و خدمات مخابراتی و اینترنتی؛
راهکاری موثر برای مدیریت مصرف انرژی
همانطور که پایینتر بودن قیمت سوخت در ایران نسبت به متوسط قیمت آن در سایر کشورها، آسیبهای گستردهای به اقتصاد ملی وارد ساخته است، بالاتر بودن قیمت برخی کالاها و خدمات در ایران نیز، ضرر و زیان قابل توجهی را به اقتصاد کشور تحمیل کرده و منجر به کاهش سطح رفاه شهروندان میشود. طبعا اگر صرفا قیمت کالاهای لوکس در ایران بالاتر از کشورهای دیگر باشد، این مساله مانع خاصی را در جهت شکوفایی اقتصاد ملی ایجاد نمیکند؛ اما بالاتر بودن قیمت برخی از کالاها و خدمات نسبت به متوسط قیمتهای جهانی، میتواند به منزله مانع مهمی برای رونق اقتصادی کشور محسوب شود.
برای مثال هنگامی که قیمت یک خودرو با یک کیفیت مشخص در بازار ایران، حداقل دو برابر متوسط قیمت همان اتومبیل در سایر کشورهای دنیاست، نتیجه طبیعی چنین مسالهای به صورت علاقه پایین شهروندان ایرانی به خرید اتومبیل جدید (و از رده خارج ساختن اتومبیلهای فرسوده) نمود پیدا خواهد کرد؛ مسالهای که یکی از عوامل مهم بالا رفتن مصرف سوخت در کشور به شمار میرود. در واقع در صورت ثابت ماندن سایر شرایط، هر چه نسبت قیمت خودرو (مخصوصا انواع کممصرف آن) به قیمت سوخت کمتر باشد، مصرف سوخت نیز کمتر خواهد بود. در این صورت همانطور که افزایش قیمت سوخت باعث کاهش مصرف سوخت میشود، بسترسازی برای کاهش قیمت خودرو نیز به کاهش مصرف سوخت منجر خواهد شد.
به عنوان مثالی دیگر، بالاتر بودن قیمت خدمات مخابراتی و اینترنتی در ایران نسبت به سایر کشورها، عاملیست که از یک سو مانع ایجاد موقعیتهای شغلی در زمینههای مرتبط با فناوری اطلاعات میگردد و از سوی دیگر از جانشینی ارتباطات رو در رو (Face to face) با ارتباطات الکترونیکی جلوگیری میکند. بدیهیست که اگر بخش زیادی از ایرانیان به سرعت و کیفیت مناسب در ارتباطات اینترنتی دسترسی داشتند، در آن صورت ارتباطات اینترنتی میتوانست منجر به حذف بسیاری از سفرهای درونشهری (اعم از سفرهای شغلی، اداری و امثالهم؟) شده، و شرایط را برای کاهش ترافیک، کاهش مصرف سوخت و کمتر شدن آلودگی هوا فراهم سازد. علیالخصوص دسترسی آسان و ارزانقیمت به کیفیت مناسب در برقراری ارتباط اینترنتی به صورت ویدئوکنفرانس، میتواند حتی بخشی از سفرهای درونشهری با هدف ملاقات دوستان و آشنایان را حذف نماید.
در واقع امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، گسترش دسترسی شهروندان به اینترنت باکیفیت و پرسرعت و نیز ارتقای سطح سواد اینترنتی شهروندان، به منزله یک از مهمترین، کارآمدترین و در عین حال کمخرجترین سیاستهای مدیریت تقاضای سفرهای درونشهری محسوب میشود. به همین علت است که در طول سالهای اخیر، در مبارزات انتخاباتی برخی از کشورها، با اظهار نظرهایی از این دست مواجه هستیم که: برای کاهش ترافیک در جادهها و بزرگراهها، باید سعی کنیم ترافیک در بزرگراههای مخابراتی و اینترنتی به حداقل ممکن برسد. در اینجا نیز میتوان این طور گفت که با فرض ثابت ماندن سایر شرایط، هر چه نسبت قیمت خدمات اینترنتی باکیفیت و پرسرعت به قیمت سوخت کمتر باشد، درصد بیشتری از سفرهای درونشهری با ارتباطات الکترونیکی جایگزین شده و در نتیجه صرفهجویی بیشتری در مصرف سوخت حاصل خواهد شد. به این ترتیب سیاستگزاری مناسب در جهت کاهش قیمت دسترسی به خدمات اینترنتی باکیفیت نیز، درست مانند افزایش قیمت سوخت، مشوقی برای کاهش مصرف سوخت خواهد بود و این دو میتوانند به منزله مکمل یکدیگر تلقی شوند.
هماکنون، مهمترین عاملی که منجر به وجود اختلاف چشمگیر بین قیمت و کیفیت خودرو و نیز خدمات مخابراتی و اینترنتی در داخل و خارج از کشور شده است، به وجود انحصار شدید و پایین بودن سطح رقابت در میان عرضهکنندگان این دو محصول برمیگردد. به این ترتیب اصلیترین سیاستگزاری مفید برای کاهش قیمت و ارتقای کیفیت این دو محصول، به بسترسازی برای ایجاد شرایط رقابتی، حذف موانع مختلف برای ورود شرکتهای جدید، و نیز تسهیل سرمایهگذاری خارجی در این دو بخش خواهد بود.
نتیجه گیری
همانطور که نزدیک شدن قیمت سوخت در ایران به متوسط قیمتهای رایج در سایر کشورها از طریق افرایش قیمت سوخت، منافعی را برای اقتصاد ملی خواهد داشت؛ نزدیک شدن قیمت برخی دیگر از کالاها و خدمات به میانگین قیمتهای رایج در اقتصادهای توسعهیافته نیز، به سود اقتصاد ملی خواهد بود. به عنوان دو مثال مهم، هر گونه سیاستگزاری ای که به کاهش قیمت خودرو (مخصوصا خودروهای کممصرف) و نیز کاهش قیمت دسترسی به خدمات باکیفیت مخابراتی و اینترنتی منجر شود، میتواند علاوه بر ارتقای سطح رفاهی مصرفکنندگان داخلی، به منزله مکمل طرح هدفمندی یارانهها هم محسوب شده و به کاهش مصرف سوخت کمک کند.
برای دستیابی به چنین هدفی، مناسبترین راهکار تلاش برای افزایش سطح رقابت در مینا خودروسازان و نیز شرکتهای عرضهکننده خدمات مخابراتی و اینترنتیست؛ مسالهای که از طریق سیاستگزاری مناسب به منظور افزایش میزان رقابت، کاهش موانع ورود شرکتهای جدید، بررسی عوامل کمرنگ بودن حضور شرکتهای خصوصی در این دو حوزه و تلاش برای کاهش این عوامل، و نیز تسهیل بهرهگیری شرکتهای داخلی از شرکای خارجی امکانپذیر خواهد بود. ضمنا باید توجه داشت که بلافاصله بعد از افزایش قیمت سوخت و نزدیک شدن آن به متوسط قیمتهای جهانی، انتظار میرود که نارضایتی بخش قابل توجهی از شهروندان نسبت به بالاتر بودن قیمت برخی از کالاها و خدمات در ایران نسبت به میانگین جهانی، به مراتب تشدید شود. طبیعتا در صورتی که چارهای برای کاهش این نارضایتی پیشبینی نشود، باعث افزایش مخالفت با طرح هدفمندی در میان شهروندان شده و در نتیجه اجرای مراحل بعدی این طرح را با مشکل مواجه خواهد نمود.
کد مطلب: 71565
آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcdkk05.yt0f96a22y.html?71565