وحدت و الفت مسلمین که به فرموده ی قرآن با هیچ قیمت مادی حاصل نمی شود: « لَوْ أَنْفَقْتَ‏ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ما أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ» (۱)

- آن قدر ارزشمند است که حضرت علی علیه اسلام خود را دلسوزترین فرد به آن می داند: « پس بدان در امّت اسلام، هيچ كس همانند من وجود ندارد كه به وحدت امّت محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و به انس گرفتن آنان به همديگر، از من دلسوزتر باشد. من در اين كار پاداش نيك و سرانجام شايسته را از خدا مى‏طلبم.» (۲)

- ائمه علیهم السلام همواره به لوازم این وحدت نیز پایبند بوده اند؛ از صبر علی علیه اسلام در برابر حوادث سخت بعد از فوت پیامبر صلی الله علیه و آله، تا مراودات و تعایش امام صادق علیه السلام با علماء و عوام سایر مسلمانان. می توان امر ایشان به اهتمام به امور مسلمین را نیز سرچشمه گرفته از همین اعتقاد دانست: « من أصبح و لا یهتم بأمور المسلمین فلیس بمسلم » (۳)

- دعای مرزبانان صحیفه سجادیه (۴) گوهری درخشان برای نمایاندن همین اهتمام است. دعایی که بلافاصله بعد از صلوات بر پیامبر و آلش چنین شروع می شود: «( اللَّهُمَّ )حَصِّنْ ثُغُورَ الْمُسْلِمِينَ بِعِزَّتِكَ، وَ أَيِّدْ حُمَاتَهَا بِقُوَّتِكَ » (۵) فرازی که امروز تکلیف ما در تعامل با مسلمانان ساکن در مرزهای اسلامی (از فلسطین تا میانمار) را مشخص می کند: دفاع و یاری با قوت، همان طور که امام سجاد علیه السلام در خفقان بنی امیه با تمام سلاح و توانش – که دعا بود - چنین کرد، و از خدا هم همین را طلبید. حضرت در ادامه ی این درس نامه مناجات گونه به دعای برای این مسلمین، و دعای علیه معاندینشان می پردازد. جالب آن که ایشان در ضمن دعا برای مسلمین طلب وحدت « أَلِّفْ جَمْعَهُمْ »، و برای معاندین دعای تفرقه می کند « وَ ثَبِّطْهُمْ بِالْفُرْقَةِ »؛ گو اینکه امروز ما را مد نظر دارند و نقش وحدت و عدم تفرقه در پیروزی مسلمین و حفظ کیان اسلامی را در میراث جاودانشان به ما یادآوری می کنند. حال آن که ما در این زمان مشغول به مرزبندی های فرقه ای و راندن غیر خودیم! حضرت در این دعا حفظ اسلام را می طلبند، اما نه از این جهت که اسلام ظاهری واسمی و دور از معارف ولایی را مطلوب می دانند؛ بلکه از آن جهت که حفظ اسلام را مقدمه ای بر هدایت مسلمین به معارفی که به آن علم ندارند می داند: « اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ عَرِّفْهُمْ مَا يَجْهَلُونَ، وَ عَلِّمْهُمْ مَا لَا يَعْلَمُونَ، وَ بَصِّرْهُمْ مَا لَا يُبْصِرُونَ » (۶)

- فرازهای پایانی این دعا را نیز با تصریح به وظیفه ی مهم اسلامی همراه می سازند: « اللَّهُمَّ وَ أَيُّمَا مُسْلِمٍ‏ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ، وَأَحْزَنَهُ تَحَزُّبُ أَهْلِ الشِّرْكِ عَلَيْهِمْ فَنَوَى غَزْواً، أ َوْهَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَبِهِ ضَعْفٌ، وْ أَبْطَأَتْ بِهِ فَاقَةٌ، أَوْ أَخَّرَهُ عَنْهُ حَادِثٌ، أَوْعَرَضَ لَهُ دُونَ إِرَادَتِهِ مَانِعٌ فَاكْتُبِ اسْمَهُ فِي الْعَابِدِينَ، وَأَوْجِبْ لَهُ ثَوَابَ الْمُجَاهِدِينَ، وَاجْعَلْهُ فِي نِظَامِ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِينَ » (۷)

۱ قرآن کریم، سوره مبارکه انفال، آیات ۶۲ و ۶۳
۲ نهج البلاغه، ترجمه دشتی، نامه ۷۸
۳ اصول کافی، انتشارات اسلامی، ج ۲، ص ۱۶۳
۴ دعای بیست و هفتم صحیفه سجادیه
۵ بارخدایا مرزهاى مسلمانان را بغلبه و تسلّط خود استوار ساز، و نگهدارندگان آن مرزها را بنيروى خويش توانائى ده !
۶ بار خدايا بر محمّد و آل او درود فرست، و آنچه بآن نادانند بايشان بشناسان، و آنچه نمي دانند بآنها بياموز، و بآنچه نمى‏بينند بيناشان فرما ( البته این فقره می تواند ناظر به فنون جنگی و اسرار آن نیز باشد، اما منافاتی ندارد دعای برای دینشان نیز باشد، زیرا حضرت به صورت عام دعا برای آگاهی و بصیرتشان کرده است و مخصوص به اسرار جنگی نکرده اند .)
۷ بار خدايا هر مسلماني كه كار اسلام (گرفتارى مسلمانان در برابر كفر)او را نگران كندو گردآمدن مشركين او را اندوهگين سازد، پس قصد جنگ (با آنها) يا آهنگ جهاد (طرفدارى از دين) نمايد و ضعف و سستى او را از رفتن بجنگ بنشاند، يا فقر و بى‏چيزى او را بدرنگ كردن (نرفتن بجنگ) وادارد، يا پيشامدى او را از قصد و آهنگش بتاخير اندازد، يا جلوگيرى در برابر اراده و خواسته‏اش پيش آيد، پس نام او را در عبادت كنندگان بنويس و پاداش جهاد كنندگان را باو عطا فرما، و او را دررشته كشته شدگان درراه حقّ و شايستگان قرار ده * در این نوشته از ترجمه و شرح صحیفه سجادیه فیض الاسلام بهره برده شده است.

الف