الف - تداوم وضعیت مبهم پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سایه بی توجهی مسئولین وزارت نفت

تداوم وضعیت مبهم پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سایه بی توجهی مسئولین وزارت نفت

چکیده: وضعیت نامناسب تکمیل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس از جنبه‌های مختلف کماکان پابرجاست و همین موضوع باعث شده است که ایران همچنان میلیون‌ها دلار میعانات گازی به کره جنوبی صادر کند تا این کشور با فرآورش آن در پالایشگاه‌های خود، محصولی مانند بنزین را به کشورهایی از جمله ایران بفروشد.

بررسی آمارهای صادراتی گمرک جمهوری اسلامی ایران در دو ماه ابتدایی سال ۱۳۹۵ نشان می‌دهد که ارزش میعانات گازی ایران به پنج کشور آسیایی نزدیک به ۱.۱ میلیارد دلار بوده است. در بین این کشورها کره جنوبی ۵۰% این میعانات را خریداری نموده است تا. این شرایط در حالی است که پس از گذشت ۱۰ سال از مراحل ساخت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در ایران هنوز مشخص نیست که زمان دقیق قطع واردات بنزین از کشوری مانند کره جنوبی چه زمانی خواهد بود.

***
دولت یازدهم به سه سالگی خود نزدیک شده است و با این که تنها یک سال زمان برای تحقق وعده‌های وزیر نفت این دولت در زمینه راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس باقی مانده است، اما کماکان ابهام جدی در محقق شدن این وعده‌ها وجود دارد. بیش از ۶ مرتبه وعده راهاندازی این پالایشگاه در سال‌های اخیر داده شده ولی همچنان وزارت نفت برای رفع مشکلات این پالایشگاه اقدام مشخص و مناسبی انجام نداده است. این پالایشگاه از جنبه‌های بسیاری برای کشور اهمیت دارد و می‌تواند در راستای کاهش خام فروشی اقدام مهمی به حساب آید و از طرف دیگر مشکل وابستگی به واردات بنزین را برطرف خواهد کرد. مسئله دیگری که در سایه راه اندازی این پالایشگاه حل خواهد شد، مشکل فروش میعانات گازی در دوران تحریم و بلوکه نشدن پول‌های حاصل از فروش آن است.

مشکل فروش میعانات گازی و روی آب ماندن نزدیک به ۶۰ میلیون بشکه میعانات گازی در دوران تحریم، خود دلیلی بر اثبات ضرورت راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس و سایر طرح‌های پالایشی کشور است. امری که مقام معظم رهبری نیز بارها بر آن تاکید داشته‌اند و اخیراً نیز در دیدار سران سه قوه و مسئولان کشور در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۹۵ بر تمرکز و سرمایه گذاری برای تولید و صادرات فرآورده‌های نفتی به جای "خام فروشی "تأکید فرمودند و ابراز داشتند که افزایش تولید و صادرات نفت، نیاز کشور است اما در کشوری که دارای بزرگ‌ترین ذخائر گازی و نفتی جهان است، واردات بنزین نباید انجام شود و مسئولان برای رفع این مشکل باید برنامه ریزی و اقدام کنند.
اهمیت و ضرورت این مسئله و همچنین بی توجهی برخی از مسئولین برای انجام اقدامات جدی در پیشبرد این راهبرد سبب شده است تا مقام معظم رهبری به صورت مداوم بر اجرای آن تاکید کنند و این امر مهم را همواره به دولت‌ها تذکر دهند. در حال حاضر تنها طرح پالایشی کشور که می‌تواند با تولید روزانه ۳۶ میلیون لیتر بنزین، نیاز کشور به واردات این محصول استرتژیک را برطرف کند و حتی ایران را به صادرکننده بنزین تبدیل کند، همچنان وضعیت نامناسبی دارد و زمان راه اندازی فاز اول آن همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.

وضعیت نامناسب تکمیل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در زمینه‌های مختلف، از مشکل تأمین تجهیزات و توانمند نبودن پیمانکار آن گرفته تا بی توجهی وزارت نفت برای کمک به تأمین مالی این طرح ملی، کماکان پابرجاست. این در حالی است که انتظار می‌رود اگر وزارت نفت خود را پاسخگو به دولت و ملت می‌داند و در قبال وعده‌های خود برای راه اندازی این پالایشگاه احساس مسئولیت می‌کند، ضروریست در رویه خود در قبال تکمیل این پالایشگاه بازنگری نماید و از سپری شدن زمان غفلت نکند.

از سوی دیگر، بررسی آمارهای صادراتی گمرک جمهوری اسلامی ایران در دو ماه ابتدایی سال ۱۳۹۵ نشان می‌دهد که ارزش میعانات گازی صادراتی ایران به پنج کشور آسیایی کره جنوبی، امارات، ژاپن، چین و هند نزدیک به ۱.۱ میلیارد دلار و حجم آن ۱۷.۵ میلیون بشکه بوده است. در بین این کشورها، کره جنوبی ۵۰% این میعانات را خریداری نموده است تا با فرآورش آن در پالایشگاه‌های خود، محصولی مانند بنزین را به کشورهایی از جمله ایران بفروشد. این شرایط در حالی است که اگر پالایشگاه ستاره خلیج فارس به صورت کامل راه اندازی شده بود، همین مقدار میعانات طی مدت ۵۰ روز در این پالایشگاه مورد مصرف قرار خواهد گرفت و علاوه بر ایجاد ارزش افزوده و قطع واردات بنزین، مشکل تأمین کشتی و بیمه نیز وجود نخواهد داشت. با این وجود، با گذشت حدود ۱۰ سال از آغاز مراحل ساخت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در ایران هنوز مشخص نیست که چه زمانی واردات بنزین از کشوری مانند کره جنوبی قطع خواهد شد.

البته تمامی این مشکلات تا زمانی که وزارت نفت اعتقاد جدی به رفع مشکل این پالایشگاه نداشته باشد حل نخواهد شد، چرا که اولاً تمرکز این وزارتخانه بر افزایش ظرفیت تولید و صادرات نفت و همچنین ارائه مدل جدید قراردادهای نفتی بدون در نظر گرفتن مدل توسعه زنجیره ارزش است. ثانیاً مشکل مالی این پالایشگاه کمتر از ۰.۵ میلیارد دلار است (فاز اول آن حدود ۱۵۰ میلیون دلار) و اگر وزارت نفت واقعاً دغدغه راه اندازی سریع‌تر این پالایشگاه را داشته باشد می‌تواند یا بانک عامل این پروژه را ملزم به پرداخت نماید یا اینکه با توجه به ملی بودن این پروژه بخشی از ۱.۱ میلیارد دلار صادرات میعانات گازی را با دریافت مجوز از دولت و مجلس به این پروژه اختصاص دهد. در هر صورت، در این موضوع تردیدی نیست که اگر وزارت نفت رویه فعلی درقبال این پالایشگاه را ادامه دهد، حتی یک فاز از پالایشگاه ستاره خلیج فارس تا پایان دولت یازدهم راه اندازی نخواهد شد، اتفاقی که امید است با تدبیر مدیران ارشد این وزارتخانه اتفاق نیفتد.