الف - انقلاب دوم وتسخیرمرکزبحران آفرینی آمریکا

تاریخ معاصر آکنده از حوادث و رخدادهایی است که هر کدام به تنهایی می تواند سرفصل مهم و سرنوشت سازی در جریان انقلاب و مبارزات ملت ایران علیه استبداد و استعمار باشد. در این میان روز سیزدهم آبان روز ویژه و نقطه پیدایش حوادث مختلفی در کشور است که در شکل دهی تاریخ انقلاب اسلامی نقش اساسی دارد. به این سه اتفاق توجه نمایید:

سیزدهم آبان 42 در پی قیام مردمی 15 خرداد و اعلام مخالفت امام با قانون کاپیتالاسیون ایشان توسط يك گروه از مأموران ساواك به سرپرستي سرهنگ مولوي ـ رئيس ساواك تهران ـ بازداشت و هنوز آفتاب از افق سرنزده با يك فروند هواپيماي نظامي از فرودگاه مهرآباد به تركيه تبعيد می شود.

سیزدهم آبان 57 همزمان با اوج‌گيري انقلاب اسلامي، ده ها نفر از دانش‌آموزان كه براي انجام تظاهرات در محوطه دانشگاه تهران تجمع كرده بودند، هدف تيراندازي مأموران حكومت شاه قرار گرفته و به شهادت می رسند. در اين حادثه كه توسط دولت «آشتي ملي» شريف امامي صورت گرفت،‌ به دليل بسته بودن درهاي دانشگاه هيچ يك از دانش‌آموزان نتوانستند از آتش گلوله‌‌هاي مأموران بگريزند و اين امر تلفات را افزايش داد.

سیزدهم آبان 58 لانه جاسوسی ایالات متحده توسط دانشجویان پیرو خط امام تسخیر و جاسوسان آمریکایی به مدت 444روز بازداشت می گردند.

بی شک در میان حوادث ذکر شده تسخیر سفارت ایالات متحده با توجه به ابعاد و پیامدهای ملی و بین المللی آن از جایگاه ویژه ای برخوردار است. تا آنجا که با گذشت بیش از ربع قرن از آفرینش آن، همچنان در صحنه سیاست داخلی و خارجی کشور، اثرگذار و بحث‏ برانگیز است. اما حادثه از کجا آغاز وچگونه منتهی به تصرف سفارت امریکا در تهران گردید؟ روز دهم آبان 1358 امام خمینی(ره)، طی سخنان قاطعی خواستار استرداد شاه مخلوع از دولت امریکا شد. در بخشی از کلام ایشان آمده است: «بردانش آموزان، دانشگاهیان و محصلین علوم دینیه است که با قدرت تمام، حملات خود را علیه امریکا و اسرائیل گسترش داده و امریکا را وادار به استرداد این شاه مخلوع جنایتکار نمایند و این توطئه بزرگ را بار دیگر شدیداً محکوم کنند». پس از این گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران، پلی تکنیک، شریف و ملی(شهید بهشتی کنونی) در یک راهپیمایی گسترده به سمت دانشگاه تهران حرکت کردند. در این میان عده ای از آنها با تغییر مسیر از صف راهپمایان خارج و باهدف وادار ساختن امریکا به استرداد محمد رضا پهلوی و نیز دریافت اموال بلوکه شده ایران، تصمیم به اشغال سفارت امریکا و گروگان گیری 63 آمریکایی حاضر در سفارتخانه گرفتند. هرچند پس از این اتفاق گروه های سیاسی کشور، مواضع مختلفی در برابر آن اتخاذ کردند اما امام خمینی(ره) آن را انقلابی بزرگتر از انقلاب اول خواند. بر این اساس در یک بررسی اجمالی می توان موارد زیر را به عنوان برخی از مهمترین پیامدهای این واقعه دانست:

اول: استعمار ستیزی ملت و نفی سلطه قدرت های استکباری در سیزدهم آبان 58سبب گردید در تقویم رسمی ایران این روز به عنوان »روز ملي مبارزه با استكبار» ثبت شود. همچنین از این تاریخ به بعد و در طول انقلاب اسلامی، شعار "مرگ بر امریکا" از شعارهای اصلی انقلاب گردید. شعاری که از سال های دور از زبان امام به گوش می رسید، در بهمن 57 بر زبان های انقلابیون مسلمان جاری گشت و در روز 13 آبان 1358 همچون پتکی سفارت امریکا را فروریخت.

دوم: با تسخیر سفارت و افشای اسرار و فعالیت های جاسوسی علیه ایران، زحمات سی ساله دولت امریکا و سازمان اطلاعات مرکزی آن در نفوذ به اعماق جامعه ایرانی و استخدام نیرو برای بهره برداری در زمان مطلوب به هدر رفت. از سوی دیگر این رخداد مهم بسیاری از ارتباطات سازمان های جاسوسی و شگردهای خاص آنها را افشا کرد. بنابراین سیستم و نظام اطلاعاتی و جاسوسی امریکا در کل منطقه مختل و موجبات اتحاد و انسجام همه نیروهای متعهد و انقلابی فراهم آمد تا در قبال تهدیدی بزرگتر و مبارزه ای وسیعتر با همه توان ایستاده و امریکا را به عنوان دشمن شماره یک در اذهان مردم انقلابی مجدداً زنده نماید.

سوم:کارتر در کتاب خاطرات خود می‏گوید: «4 نوامبر 1979(13 آبان 58) تاریخی است که من آن را هرگز فراموش نخواهم کرد... ما شدیداً نگران بودیم» وی می‏افزاید: «در روزهای نخست تصور می‏کردم گروگان‏ها به زودی آزاد خواهند شد، اما پس از آنکه بازرگان، نخست وزیر دولت موقت درکوشش‏های اولیه خود برای آزادی گروگان‏ها با شکست مواجه شد، نگرانی ها افزایش یافت.» واقعه سیزده آبان قبل از هر چیز هیأت حاکمه ایالات متحده را به شدت گیج کرد. آمریکا که به لطف لیبرال‏های حاکم در دولت موقت توانسته بود موقعیت از دست رفته خود در ایران را به تدریج باز یابد، با این ضربه سهمگین به شدت برآشفته شد.همچنین این مسأله از دلایل مهم شکست کارتر در انتخابات ریاست جمهوری امریکا در سال 1980گردید. همیلتون جردن رییس ستاد انتخاباتی کارتر در انتخابات سال 80 می‏گوید: «برای من روشن بود که کلید انتخابات در دست کسان دیگر در آن سوی دنیاست که تصمیم و عملشان تا آخرین لحظه قابل پیش بینی نیست، کارتر در هواپیما به من گفت: عجیب است که سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری کشور بزرگ ما نه در شیکاگو یا نیویورک بلکه در تهران تعیین می‏شود.»

چهارم: تسخیر لانه جاسوسی هرچند از سوی دول استعماری وابسته به شرق و غرب محکوم گردید، اما از سوی ملل محروم و تحت ستم و نهضت‏های آزادی بخش جهان به شدت مورد استقبال قرار گرفت و باعث نضج گرفتن حرکت‏های ضد استعماری گسترده‏ای در سطح جهان و خصوصاً خاورمیانه شد.

بر اساس اسناد به دست آمده از لانه جاسوسی آمریکا از زمان پيروزي انقلاب اسلامي تا زمان تسخير سفارت امريكا در تهران ديپلماتهاي امريكايي مستقر در سفارتخانه‌ از هيچ تلاشي در جهت مقابله با نظام نوبنياد جمهوري اسلامي دریغ نمي‌كردند. تماس با سركردگان گروههاي ضد انقلاب، حمايت از شبكه‌هاي كودتا و براندازي در داخل كشور و تأمين مالي گروهكهاي تروريستي كه در غرب و جنوب ايران به انفجار در لوله‌هاي نفتي و يا ايجاد نا امني و بي‌ثباتي در مناطق كردنشين مشغول بودند، از عملكردهاي مأموران سياسي فعال در ساختمان سفارت امريكا بود. لذا تسخير لانه جاسوسي امريكا در تهران از ابتدا با حمايت امام مواجه گرديد. تا آنجا که ایشان تصرف لانه جاسوسي توسط دانشجويان را «انقلاب دوم» لقب دادند و با این جمله تاریخی اين اقدام را تأیید نمودند:« شما مي‌بينيد كه الان مركز فساد ‌امريكا را جوانها رفته‌اند گرفته‌اند و امريكائيها را هم كه در آنجا بودند، گرفتند و آن لانه فساد را بدست آوردند و امريكا هيچ غلطي نمي‌تواند بكند و جوانها مطمئن باشند كه امريكا هيچ غلطي نمي‌تواند بكند»