الف - به عربستان کمک کنید خودش را آتش نزند

بخش تعاملی الف - سعید قاسمی زاده، 24 فروردین 94

پادشاهی عربستان سعودی کشور قدرتمندی است که منافع مشترک زیادی می‌تواند با ایران اسلامی داشته باشد. اما همراستایی ایران و عربستان در حل مشکلات منطقه ای و جهان اسلام هر روز باورناپذیرتر می‌شود تا بدانجا که پیش رفته که خواننده این سطور صحبت از منافع مشترک ایران و عربستان را مضحک می‌یابد.

شکی نیست وهابیت و تکفیریگری با هر چیزی غیر از خود دشمنی ذاتی دارد و البته عدم انسجام و جدیت اهل سنت و شیعیان باعث شده است با شیعیان به طور آشکارا اعلان جنگ نماید. اما دولت عربستان می‌تواند غیر از این باشد. هدف این نوشته بررسی منافع مشترک دو کشور قدرتمند اسلامی منطقه نیست. در این نوشته خطری که عربستان آینده منافع منطقه ای را تهدید می‌کند را برجسته می‌کنیم.

عربستان با جمعیتی ۲۷ میلیون نفری (که ۱۱ میلیون نفر آن تابعیت سعودی ندارند) ۱۳مین تولید ناخالص ملی برتر دنیا را دارد. برخلاف تصور عموم، عربستان به شدت در حال کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است و الان ۷۰ درصد درآمد دولت از صدور نفت و فقط ۶۰ درصد تولید ناخالص ملی تولید نفت است.

عربستان ارتشی با ۳۰۰ هزار نیرو و ۱۲۰۰ تانک، ۳۰۰ هواپیمای جنگی (بعلاوه ۱۵۰ سفارش در دست اقدام) و ۸۰ موشک با برد بیش از ۲۸۰۰ کیلومتر دارد که در عملیات طوفان صحرا ۷۰۰۰ سورتی پرواز بر ضد مواضع عراقی داشته است.

عربستان پنجمین کشور با بالاترین هزینه دفاعی است به طوری که در سال ۲۰۱۳ نزدیک به ۶۷ میلیارد دلار بودجه دفاعی داشته است. همچنین دومین وارد کننده اسلحه در جهان است. در سال گذشته تعداد ۱۵ هزار سلاح ضد زره رایتن از آمریکا خریداری کرده است. [هدف از این ۱۵ هزار ضد زره چه می‌تواند باشد؟ ارسال این اسلحه‌ها به سوریه بنا به قوانین آمریکا قدغن شده است!]

برتری اقتصادی عربستان و عضویت در باشگاه بیست کشور اول تا سال های آتی قابل پیش بینی است. دولت عربستان تحت فشار گروه‌های وهابی و زمینه سازی های منطقه ای به شدت سمت رفتارهای هیجانی و غیرمسوولانه سوق یافته است. انتقادی که بر دولت سعودی وارد است (و خواهیم دید تاحدودی بر ایران نیز وارد است) این است که عربستان در میان کشورهای به شدت تأثیر پذیر (در سایه خلأ قدرت شکل گرفته با بیداری ملت‌ها) قرار گرفته است و به ناچار نقشی را پر می‌کند که از سوی دیگر قدرت‌ها به آسانی به رسمیت شناخته نمی‌شود. نمونه این عدم تحمل را در سخنان اخیر اردوغان می‌بینیم که می‌گوید نمی‌توانیم تحمل کنیم ایران منطقه را تحت سلطه خود بگیرد! واقعیت این است که خلأ قدرت در منطقه باعث برجسته شدن قدرت ایران و همچنین عربستان در برخی کشورهای بحران زده شده است که این بروز و ظهور قدرت به درستی تحلیل نمی‌شود و همان اشتباهی پیش می‌آید که اردوغان مرتکب شد.

معادل اشتباه اردوغان برای ما [جرات داشته باشیم ما هم ممکن است کوتاهی کنیم] می‌تواند به زمان پیش از تجاوز عربستان به یمن برگردد وقتی که ما می‌توانستیم برای احترام و حفظ سهم و نفوذ عربستان در یمن بیشتر از این تلاش کنیم.

از منظری به ظاهر عجیب می‌توان ادعا کرد الان وقت آن است که ایران به عربستان کمک کند و آن را از مسیر خطرناکی که قبلاً صدام دوبار آزمود و با خود کشورهایی را به آتش کشاند نجات داد. به سناریوهای بدتر از این توجه کنید.

عربستان همه استعدادهای رشد پایدار و تثبیت قدرت در منطقه را دارد. ثبات عربستان برخلاف ظاهر امر به نفع ایران است. نفع ایران نه در همکاری و همراهی با عربستان بلکه جلوگیری از اقدامات نامسوولانه سعودی‌هاست. در یک سال گذشته ما شاهد دو شگفتی ساز برای ایرانیان بودیم.

نخست سقوط موصل به دست داعش و تهدید بغداد بود و دومی سقوط قیمت نفت تا ۴۰ دولار در بشکه بود که می‌تواند اثرات تحریم و رفع تحریم را برای ما دوچندان بد کند.

با توجه به روند مذاکرات و سرسختی نشان دادن طرف غربی [همچنین ما] و لزوم افزایش قیمت نفت بعد از تثبیت تولید نفت شیل در جهان، بعید نخواهد بود منتظر یک جنگ دیگر باشیم. شاید نقش و در واقع دام خطرناکی برای این قوی سبز فربه (عربستان مملو از پول و اسلحه) چیده باشند. دامی که عراق فربه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در آن خزید و ما و منطقه منفعلانه تاوان اشتباه صدام را دادیم. [توضیح: توجه کنید در این عبارات دام و تله توهم توطئه را ندارم. گاهی همه چیز و زمان برای اشتباه دور هم جمع می‌شوند و دیگر قدرت‌ها هم با چراغ سبزشان آن دام را تجهیز و تشویق می‌کنند. دام‌ها تعمدی نیستند حاصل شرایط محیط‌اند که هوشمندها از این دام‌ها برای حذف و تضعیف دیگران به نفع منافع ملی‌شان بهره می‌گیرند.] حتماً موافق خواهید بود که اسرائیل و آمریکا بسیار خوشحال خواهند شد اگر کشور ثالثی به جای ایشان دست به بمباران مراکز هسته ای ایران بزند و هزینه و پاسخ ایران را نوش جان کند!

این سناریو خطرناک برای جهان اسلام را جدی بگیرید که عربستان به امید نیروی هوایی مجهزش با ایران درگیر شود و به مرور پای متحدین ایدولوژیک خود مثل پاکستان را به ماجرا باز کند. هیچ دولتی در پاکستان نمی‌تواند تضمین دهد از عهده وسوسه‌ها و خودسری‌های جمعیت نامنسجم خود برآید. در این سناریو می‌توان انتظار نقش آفرینی مخفیانه ولی مستقیم نیروی هوایی اسرائیل تحت پرچم عربستان باشیم. در جنگ فرسایشی حاصله، جمعیت عظیم پاکستان و بمب‌های اتمی آن جدی‌ترین تهدید ایران می‌شود و در این بازی سراسر باخت، اسرائیل با کمترین هزینه به تمام اهداف خود دست می‌یابد. این جنگ مرز نمی‌شناسد و خون‌های بسیاری به ناحق ریخته می‌شود و چهره ای کریه از مسلمانان و جهان اسلام ساخته می‌شود.

برای اولین بار جنگی علیه جهان اسلام شکل می‌گیرد که نیروهای غیرمسلمان فقط ناظر و تنها برنده می‌دانند. هیچ دلیلی ندارد که آمریکا، روسیه، چین و اروپا مانع چنین فاجعه ای شوند. عربستان، ایران، ترکیه و پاکستان که می‌بایست ستون‌های ثبات منطقه باشند خود متزلزل می‌شوند، دیگر چه کسی می‌تواند از زاییده شدن خاورمیانه ای جدید استقبال نکند؟

چه بخواهیم باور کنیم یا انکار کنیم، تنها مانع لغزیدن عربستان مدهوش از پول و اسلحه و توهم خلیفه گری جهان اسلام، ماییم. آن‌ها همه اشتباه‌هایی که می‌توانستند کنند انجام داده‌اند الا آخرین چکانه جنگ مستقیم. اگر دوست ندارید اشتباهای خودمان را مرور کنید لااقل مانع آخرین اشتباه عربستان شویم.

مذاکرات هسته ای یک نقطه عطف در سوق دادن منطقه به چنین سناریوهای وحشتناکی خواهد بود. بهتر است در باره مذاکرات هسته ای هم فقط به عبور از یک بحران متمرکز شویم. این بحث را در مطلبی مستقل ارائه می‌کنم.

برای پرهیز از این سناریو تباهی، باید به عربستان تازه به دوران رسیده کمک کرد. ما به عربستان با ثبات بیشتر از این نیاز داریم. بسط قدرت اقتصادی ایران اسلامی به شدت به حذف حساسیت‌های ایدولوژیک ضد ایرانی ملت‌های عرب وابسته است. ما سال ها است نسبت به حساسیت‌هایی که علیه ایران در منطقه عربی برانگیخته می‌شود هشدار می‌دهیم ولی اقدام جدی در این میدان جنگ آینده، صورت نپذیرفته است. چاره ای نیست باید فعالانه تغییر کنیم. خاورماینه بدتر از این هم می‌تواند باشد، عاقلان و آینده نگران منطقه باید میدان را از افراطی گری‌ها بگیرند و آینده منطقه را از آتش و خون به برادری و طراوت تغییر دهند.