الف - تملق چیست و تملق‌گو کیست؟

روز پنجشنبه گذشته، يادداشتي در الف منتشر شد كه در آن به بيان عبارتي توسط معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي اعتراض شده و آن را مصداق تملق دانسته بود. يادداشتي كه اينك با هم مي خوانيم، پاسخي به آن اعتراض است.

تیتر آن خبرگزاری که بعد تغییر کرد این بود: «تاریخ ایران زمین کتابخوان حرفه‌ای مثل ایشان ندیده است.» این تیتر جمله‌ای منتسب به معاون فرهنگی وزیر ارشاد بود که در دیدار با اهالی رسانه در پژوهشکده فرهنگی، هنر و معماری در وصف رهبر انقلاب مطرح شده است. تملق‌گویی، اما انتسابی است که نویسنده محترم سایت الف به این مقام فرهنگی کشور نسبت داده است.

این نوشتار، در حالی در پاسخ به تذکر نویسنده محترم الف نوشته شد که برخی از نزدیکان معاون فرهنگی وزیر ارشاد معتقدند هم سخنان منسوب به ایشان نادرست است و هم اینکه بنابر شناختشان از دکتر صالحی، ایشان از عذرخواهی درباره آن گفته که نادرست نقل شده، هراس ندارد.

اینک باید دید آیا دکترسیدعباس صالحی چنین جمله‌ای را گفته یا نه و اگر گفته آیا این جمله تملق است؟
واکنش خبرگزاری یادشده در نخستین ساعات انتشار در تغییر این تیتر نشان داد که در جملات منتسب به معاون فرهنگی وزیر ارشاد باید درنگی کرد. جمله دقیق‌تر منسوب به سیدعباس صالحی نیز که محل نزاع مخاطبان الف شده، انگار چیز دیگري بوده است؛ دکتر صالحی در راستای اشاره به اهمیت کتاب و کتابخوانی گفته است: «تاریخ رهبران ایران کتابخوان حرفه‌ای مانند مقام معظم رهبری ندیده است»!

آیا انتساب این وصف به مقام معظم رهبری در مقایسه با سران تاریخ ایران تملق است؟ بی گمان کسی که در مقام رهبری به رغم اندک بودن فرصت برای مطالعه، لحظات کوتاه پیش از خوابیدن را به خواندن برخی از کتاب‌ها اختصاص می‌دهد و از این رهگذر به مطالعه بخش زیادي از برخی کتاب‌های مهم ادبی و غیره دست می‌یابد، یک کتابخوان حرفه‌ای است. کتابخوان حرفه‌ای کسی است که کتاب‌هایی را به‌صورت دوره‌ای و غیردوره‌ای از آغاز تا پایان به صورت هدفمند می‌خواند و این کار را نه از سر تفریح و سرگرمی که برای فهمیدن نکات کلیدی آن کتاب به انجام می‌رساند.

مسئله نویسنده محترم الف اما آن است که انحصار به کار رفته در این تعبیر نادرست است و آقای صالحی باید عذر بخواهد؛ چون با این انتساب غلوآمیز، رهبری را خراب کرده است. اما آیا چنین انتسابی، بر فرض هم اگر تملق باشد، سبب تخریب رهبری می‌شود؟ نویسنده الف در آوردن شاهدهایی که با تذکارها و گاه برخوردهای شخص رهبری با تملق‌گویان صورت پذیرفته، خواسته بگوید که این ادعای آقای دکتر صالحی نیز مستوجب آن عتاب است که به حال برخی فرموده‌اند! در حالی که به فرض صحت این انتساب به معاون فرهنگی وزیر ارشاد، باید دید آیا انتساب مقام نخستین کتابخوان حرفه‌ای به آیت‌الله خامنه‌ای بسان آن تعابیر شاعرانه و غلوآمیز است که تو نوح مایی و آن ناخدایی که کشتی نشستگان را به ساحل می‌برد؟

حتی اگر کسی بگوید آیت‌الله خامنه‌ای تنها کتابخوان حرفه‌ای جهان است آیا این یک تملق مستوجب عتاب است یا یک انتساب صرف که تأیید یا تکذیبش نیاز به استخبار و استطلاع دارد؟ به راستی، آیا این دست انتساب‌ها که با استخبار و استطلاع از مقامی آگاه تأیید یا تکذیب می‌شوند بسان آن دست انتساب‌های ماورائی هستند که هیچ مقام آگاهي نمی‌تواند تأیید یا تکذیبشان کند؟